Sporen van God in het dorp
Nieuwe perspectieven voor kerken op het platteland
Jacobine Gelderloos

Dit boek vloeit voort uit een promotieonderzoek en heeft als vraagstelling wat kerken kunnen bijdragen aan de leefbaarheid op het platteland. Hiertoe deed de auteur onderzoek in enkele gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland in Asten, Someren, Schildwolde-Hellum-Overschild en Noordbroek. Het boek is een pleidooi om anders naar dorpskerken te kijken.

Wat is essentieel voor een kerk? Theoloog Henk Roest wordt geciteerd die kerk als volgt definieert: ‘Elke plek die door mensen als een vorm van kerkzijn wordt beleefd, waarbij zij iets merken van de levenbrengende en bevrijdende kracht van Gods Geest en hoe Christus in gemeenschap treedt met mensen’, pag. 11.

Na een uitgebreide situatieschets van hierboven genoemde gemeenten is de conclusie dat zij van elkaar verschillen maar dat zij ook overeenkomsten vertonen. Zo vinden overal kerkdiensten plaats maar er gebeurt méér, veel meer in deze dorpskerken. Door de week zijn er vele, gebruikelijke en nieuwere activiteiten waarin deze kerken voor hun dorp van betekenis zijn.

Vervolgens worden ontwikkelingen van de laatste twee eeuwen geschetst. Die zijn bekend: de publieke functie van de kerk is vrijwel verloren gegaan, de samenleving is opgedeeld in allerlei kleinere verbanden, het geloof is geprivatiseerd. Tussen 1975 en 2008 zijn 550 protestantse kerkgebouwen afgestoten door vergrijzing of fusie. Het platteland is veranderd en enkele cijfers illustreren dat treffend. In 1950 waren er 200.000 boerderijen en in 2016 nog 56.000.

In Groningen hebben kerken het Platform Kerk en Aardbeving opgericht. Kerken proberen aan te sluiten bij levensvragen van mensen. De auteur biedt zeven inzichten waardoor kerken hierbij betrokken kunnen zijn.

Kerken werken samen met de plaatselijke overheid, scholen, zorginstellingen, WMO organisaties, koren en muziekverenigingen, dorpsverenigingen. Kerken zijn aanwezig door hun leden en door hun gebouwen. Kerkleden zijn betrokken bij hun sociale omgeving en kerkgebouwen worden opgesteld en dienen als plek van stilte.

Er is sprake van een paradox: ‘enerzijds leven we in een samenleving waar regelmatig te horen is dat religie achter de voordeur thuishoort en is er discussie over de vraag op welke manier religie zichtbaar mag worden in de publieke ruimte. Anderzijds worden op allerlei plekken alternatieven voor ritueel en zingeving omarmd..’, pag. 125. Dat biedt nieuwe kansen voor dorpskerken maar evengoed voor kerken in steden: kunst, muziek, cultuur passen goed in kerkgebouwen en sluiten aan bij wat er bij mensen leeft. ‘Kerkgebouwen kunnen dus transformeren tot tentoonstellingsruimte, concertzaal en theater’, pag. 132. Wie met die ogen naar kerken en gelovige mensen kijkt, ontdekt nieuwe mogelijkheden. Dit boek brengt deze vooral in kaart en kan zo een aanzet vormen tot verdere bezinning. Die is gewenst want veranderingen gaan snel. 

ISBN 978 90 239 52183 | Paperback | 174 pag. | Kok Utrecht | 19 september 2018

© Evert van der Veen, 11 november 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER