Zinkplaat en planken
Het verdwijnen van de houten volkswoning in Paramaribo
Wim Verboven
In 1667 werd Suriname, dan gekolonialiseerd door de Engelsen, door de Nederlanders ingenomen. Fort Willoughby werd omgedoopt tot Fort Zeelandia waar omheen de stad Paramaribo zich uitbreidde tot het in 1800 bestond uit ongeveer 1.100 huizen met 12.000 inwoners. De straten kregen Nederlandse namen.
Veel gebouwen is het centrum zijn van hout, op de overheidsgebouwen na. Steen was duur, moest uit Europa geïmporteerd worden. Een belangrijke figuur in die tijd was de landmeter en stedenbouwkundige Franciscus Lieftinck. Hij ontwierp een groot deel van Paramaribo, en gaf de stad de rechthoekige structuur die heden ten dage nog bestaat, zoals we kunnen zien op de plattegronden in dit boek. De architectuur is een samensmelting geworden van Engelse cottages en Hollandse dorpse huisjes, maar ook de Hollandse stadshuizen in steen vormden een inspiratie. Daarnaast zie je de invloed van Franse en Duitse architectuur, en nog later deed de Noord-Amerikaanse colonial style zijn invloed gelden. Het geheel heeft geresulteerd in een typische Surinaamse bouwstijl. De Surinaamse hoofdstad staat sinds 2002 op de Werelderfgoedlijst vanwege de vele oude houten gebouwen waarvan sommige honderden jaren oud zijn. http://cityofparamaribo.nl/read/werelderfgoed
Toen de slavernij werd afgeschaft in 1863 trokken veel voormalig slaven naar de stad. Zij kwamen natuurlijk niet terecht in een van deze grote koloniale panden. Er ontstonden volkswijken met traditionele houten woningen. Heden ten dage worden deze huizen bedreigd met sloop en komen er moderne gebouwen voor in de plaats.
Wim Verboven heeft dit mooie fotoboek gemaakt met ruim 250 foto’s over zo’n 100 huizen. Het is een monument geworden voor een stuk cultuurhistorie dat op het punt van verdwijnen staat. Soms zien we de huizen zoals ze waren in volle glorie, met het verval er naast. Er zijn verhalen van bewoners, die trots zijn op de huizen die vaak nog door hun grootouders zijn gebouwd. Niet alleen trots op de huizen en hun grondje, ook trots op hun verleden:
‘Wat je vroeger deed…die prapies daar werd cassave in gedaan om gomma te maken, stijfsel, en ook gommakoek, ja, lekkere koekjes waren dat, mang! Ik weet niet meer wat ze allemaal met cassave deden hoor, maar ze deden er heel veel mee. En volgens mij gebruikten ze het water, dat overbleef na het persen voor kasiri, maar dat maakten ze niet in de stad,. Maar als je er aan terugdenkt, de mensen waren toen heel actief. Altijd aan het bakken, koken, onvoorstelbaar die energie, jongen! De mensen waren vanaf zeven uur ‘s morgens bezig. Ze gingen vroeg slapen, om negen uur sliepen ze al, maar ze waren ook heel vroeg op. En dan maakten ze gemberbier. Hadden ze de gember al geraspt.’
De oorzaak van de slechte staat van onderhoud is grotendeels de boedelproblematiek. Men weet niet van wie de grond precies is. Of de eigenaar is wel bekend maar die heeft zijn erfenis niet netjes onder de nazaten verdeeld. Dat komt dan weer deels voort uit het feit dat er geen burgerlijke regelingen waren zoals wij die kennen met alle familiebanden in aktes opgetekend. Gelukkig is Stadsherstel Paramaribo druk met (een poging tot) het behouden van een aantal huizen, en kan menigeen nog met eigen ogen de traditionele huisjes van Paramaribo gaan bekijken.
Naast verhalen, prachtige foto's en veel informatie zijn in dit boek ook gedichten te vinden van Surinaamse dichters, in de oorspronkelijke taal met een vertaling ernaast, die een sfeerbeeld oproepen van de oude volkswijken.
http://werkgroepcaraibischeletteren.nl/zinkplaten-en-planken
ISBN 9789460223723 | hardcover |180 pagina's | Uitgeverij L M Publishers| mei 2017
© Marjo, 30 juli 2017
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER