http://www.kimghattas.com

Zwarte golf
Hoe de rivaliteit tussen Saoedi-Arabië en Iran het leven in het Midden-Oosten heeft verwoest
Kim Ghattas

Al tientallen jaren wordt het Midden-Oosten verscheurd door geweld. De hele regio staat in brand en niemand weet hoe het vuur geblust moet worden. Het Westen kijkt toe met afgrijzen en onbegrip. Maar laat dan gelijk gezegd worden dat het Christelijke Europa geen onbevlekt blazoen heeft. Hier hebben we ook een Inquisitie gekend die brandstapels oprichtte voor mensen met een afwijkende mening. De godsdienstoorlogen in de 16^e eeuw hebben ook half Europa in puin gelegd. En Bisschop Amaury leek wel op een ayatollah toen hij in 1209 opdracht gaf een hele stad uit te moorden en plat te branden, omdat er ketters woonden. “Sla ze allen dood”, vuurde hij zijn mannen aan. “De Heer weet wel wie de Zijnen zijn”.
Het is goed om dit in het achterhoofd te houden als je leest over de gruwelen die nu het huis van de Islam teisteren.

Om te begrijpen hoe het Midden-Oosten in de greep van het fundamentalisme kwam, moeten we volgens Kim Ghattas kijken naar het jaar 1979. In dat jaar kwam ayatollah Khomeini aan de macht in Iran. In hetzelfde jaar bezetten extremistische Arabieren de Grote Moskee in Mekka en riepen zij op de monarchie omver te werpen omdat het Saoedische koningshuis van het ware geloof zou zijn afgeweken. En 1979 is het jaar waarin de Sovjet-Unie Afghanistan binnenviel. Vanuit heel de Arabische wereld stroomden vrijwilligers toe om de jihad tegen de ongelovigen te voeren. Drie gebeurtenissen die enorm veel bloedvergieten tot gevolg hebben gehad.

Vanaf 1979 raakte het Midden-Oosten verzeild in de draaikolk van geweld op naam van sjiieten, soennieten, wahabieten, salafisten, Hezbollah, al Quida, IS, en zo nog een paar van dit soort groepen. De meeste slachtoffers van het jihadistisch geweld zijn moslims zelf.

Het ene land na het andere raakte verwikkeld in een strijd met fundamentalisten. In Pakistan staat het proces tegen de christelijke Asia Bibi hiervoor model. In Egypte wordt Sadat vermoord. Moebarak werd de nieuwe heerser, maar dan komt de Moslimbroederschap aan de macht. In Syrië, Irak, Jemen en Libanon worden bloedige burgeroorlogen uitgevochten. In dit kluwen van rivaliserend sektarisch geweld staan vooral het sjiitische Iran en het soennitische Saoedi-Arabië tegenover elkaar. Deze aartsvijanden strijden om het leiderschap in de Arabische wereld. Iran strijdt met sluwheid, Saoedi-Arabië zet zijn miljarden petrodollars in.

Het Westen wist er zich geen raad mee. Het ingrijpen van president Bush pakte averechts uit. De afstandelijkheid van president Obama gaf IS, de Iraanse Revolutionaire Garde van Suleimani en Hezbollah de ruimte voor hun terroristische optreden. In de zomer van 1988 schoten de Amerikanen per ongeluk een Iraans verkeersvliegtuig met pelgrims boven de straat van Hormuz uit de lucht. Niemand overleefde de ramp. Aan boord bevonden zich 290 burgers, onder wie 66 baby’s en kinderen. Een excuus bleef uit. Internationale sympathie voor deze tragedie was er nauwelijks. Vergelijk dat eens met de jarenlange aandacht voor het neerhalen van de MH17 in 2014 boven Oekraïne.

Kim Ghattas houdt hoop op een betere toekomst voor het Midden-Oosten. Tijdens haar onderzoek en de vele reizen die ze voor haar boek heeft gemaakt, raakte ze onder de indruk van de standvastigheid waarmee in het Midden-Oosten mensen zich blijven inzetten voor meer vrijheid, meer verdraagzaamheid en minder fanatisme. Mensen die snakken naar minder religie in hun dagelijkse leven en die uitzien naar een samenleving waarin zij niet voortdurend hoeven te vrezen voor hun leven en dat van hun geliefden.

De lappendeken aan personen, religieuze en politieke stromingen, feiten en gebeurtenissen weeft Ghattas samen tot een ontstellend en indringend verslag. Gepassioneerd beschrijft zij hoe in de ene na de andere maatschappij fundamentalisten het voor het zeggen krijgen, zodat vrouwen hun vlotte zomerjurk omruilen voor de zwarte niqab. Die passie komt niet in mindering op de journalistieke kwaliteiten waarmee zij haar verhaal aan het papier heeft toevertrouwd. Het is een adembenemend boek geworden.

Zwarte Golf opent met een mooie overzichtskaart van het beschreven gebied. Daarna komt een overzicht van personen, gerangschikt per land, die een belangrijke rol in dit boek vervullen. Ik heb het tijdens het lezen vaak geraadpleegd. Eenzelfde overzicht van de belangrijkste religieuze en sektarische groepen ontbreekt, maar zou ook heel nuttig zijn geweest. Het boek wordt afgesloten met een notenapparaat tevens bibliografie en een register.

Kim Ghattas is een Nederlands-Libanese journalist en schrijver. Voor haar werk heeft zij een Emmy Award ontvangen.

ISBN 9789046827130 | Paperback | uitgeverij Nieuw Amsterdam | 448 pagina’s | april 2020

© Henk Hofman, 24 april 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Op reis met Hillary Clinton
Kim Ghattas

Wie denkt dat je met dit boek allerlei smeuïge details over het leven van Hillary Clinton te weten komt, moet dit boek niet lezen. De schrijfster, Kim Ghattas, is namelijk BBC-correspondente en reisde uit dien hoofde vier jaar lang, samen met andere verslaggevers, mee met Hillary en haar staf.
Het prettige van dit boek is dat het een enorme hoeveelheid informatie geeft over de functie die Hillary Clinton, als minister van Buitenlandse Zaken, voor Amerika vervulde. Dus niet zozeer de persoon Hillary komt naar voren maar wel haar werk.

Na de verpletterende acht jaar onder George Bush is het aan Barak Obama en zijn mensen om Amerika uit het slop te trekken. Het imago van Amerika heeft een enorme deuk gekregen, het land staat economisch zeer wankel en de buitenlandse contacten zijn eveneens niet optimaal.
Hillary Clinton moet proberen deze buitenlandse betrekkingen te herstellen en het vertrouwen van het buitenland in Amerika zien te herwinnen. Na de verkiezing van Obama verlopen de contacten tussen Hillary en hem aanvankelijk nogal stroef maar binnen een jaar vormen ze een hecht team die elkaars gedachten en werk zeer waarderen.

Kim Gatthas legt bij de vele reizen die Hillary maakt, het doel en de opdracht van de reis uit. Ze geeft op een heldere manier de achtergronden van de landen weer mét de economische en politiek band die de betreffende landen al dan niet met Amerika hebben. Daardoor kom je het belang van de reizen en de bezoeken aan regeringsleiders te weten en vooral wat er allemaal op het spel staat. Het lijkt af en toe wel een spannende thriller.
Vooral de tenenkrommende vredesonderhandelingen rond Israël zijn interessant omdat deze door Ghattas van alle kanten bekeken wordt. Maar ook het ontstaan van het domino-effect na het uitbreken van de Arabische lente en de rol van Amerika wordt uitstekend uitgelegd.

Eveneens geeft Ghattas goed weer dat, ondanks het tanende imago van Amerika, nog steeds verwacht wordt dat Amerika hulp verleend, ingrijpt, een oordeel heeft en geeft. De politiek van Barak Obama wordt derhalve niet altijd goed begrepen. Hij wil in tegenstelling tot Bush dat landen meer zélf hun verantwoordelijkheden en beslissingen nemen en wil niet dat alles van mogelijke uitspraken of interventies van Amerika afhangt. Bepaalde woorden worden dan ook angstvallig vermeden, zodat die niet de aanleiding kunnen zijn tot heftige acties of protesten. 

Kim Ghattas, zelf opgegroeid in Libanon tijdens de Libanese burgeroorlog, had ook zo haar vragen en oordelen over het functioneren van Amerika. Waarom greep Amerika in bepaalde gevallen niet in? Waarom wachtte Amerika zo lang voordat er een oordeel werd gegeven?
Door het meereizen is ze de grote verbanden beter gaan inzien. Ze beseft dat het ja zeggen tegen het ene land, enorme gevolgen kan hebben voor een ander land of voor de economie van een land of voor de bevolking persoonlijk. Ze leert, door het meereizen, met andere ogen te kijken naar het functioneren van Amerika en krijgt diep respect voor de eeuwig fitte, optimistische Hillary, die een basis aan het leggen is voor uitstekende diplomatieke en politieke contacten over de hele wereld. Kortom, een uitstekend inzichtgevend boek over de enorme taak waarvoor een - Amerikaanse - minister van buitenlandse zaken zich gesteld ziet.

ISBN 9789046813652 | Paperback met foto's | 368 pagina's | Uitgeverij Nieuw Amsterdam juni 2013

© Dettie, 27 juli 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER