Zeldzame vogels van Europa
Frédéric Jiguet
Aurélien Audevard

"Meestal zijn vogelaars bekend met soorten welke zij regelmatig waarnemen en ze zijn in staat om algemene soorten in hun regio gemakkelijk te determineren, soms al na een minieme waarneming. Zeldzame soorten of dwaalgasten zijn vaak moeilijker te herkennen, omdat de meeste vogelaars er niet bekend mee zijn, of deze verwarren met algemeen voorkomende soorten. [...]
Het determineren van een zeldzame soort vereist een goede kennis van veel voorkomende soorten, waarmee de waarnemer ook de mogelijke zeldzaamheid kan vergelijken. Een beetje kleiner, slanker, minder beweeglijk, schuwer, met een kortere staart, maar minder grote kop, ....
Letten op al deze kenmerken in het veld kan helpen bij een determinatie."

Voor een niet vogelaar kan het bovenstaande mogelijk abacadabra zijn. Wat is determineren, wat is een dwaalgast?

Wikipedia meldt: 
Determinatie is in de biologie het 'op naam brengen' ('determineren') van een planten-, bacterie- of diersoort, dat wil zeggen identificeren, of bepalen tot welk taxon (bijvoorbeeld geslacht, soort, ondersoort of variëteit) een bepaald exemplaar behoort.

Een dwaalgast is in een bepaald gebied (buiten zijn areaal) een dier dat slechts zelden wordt gesignaleerd. Soms worden er in zee levende zoogdieren mee aangeduid, soms vleermuizen of insecten, maar meestal betreft het vogels.  De dwaalgast komt in het gebied waar hij wordt opgemerkt normaal niet voor, maar verliet door bijzondere omstandigheden zoals kou, ziekte, droogte, storm of voedselgebrek zijn natuurlijke habitat. Ook oriëntatieproblemen kunnen een rol spelen, vooral bij de zeezoogdieren.

In Zeldzame vogels van Europa treffen we dus voornamelijk dwaalgasten aan en dat zijn de vogels die buiten Europa leven maar zich een enkele keer laten zien in Europa. Maar ook de zeldzame vogels in Europa zelf zijn in dit boek opgenomen.

Van alle waargenomen 460 vogels in dit boek zijn de waarnemingen geverifieerd en pas als de identiteit voldoende vaststond en de aanwezigheid van de vogel dankzij de herkomst aannemelijk was, werd de waarneming en de vogel aanvaard als zijnde inderdaad dat soort en die vogel. - Voor Nederland wordt de waarneming van dwaalgasten beoordeeld door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA) -

Bij elke vogel staat een kaartje met zijn leefgebied. Deze verspreidingskaarten geven aan waar de vogel broedt (rood), overwintert (blauw) of het gehele jaar door aanwezig is (paars).Van elke vogel zijn meerdere foto's afgedrukt van mannetje, en eventueel vrouwtje als haar uiterlijk afwijkt van het mannetje, waarbij met 'pijltjes' aangegeven wordt waar de vogelaar op moet letten als hij de vogel wil determineren. Ook de juvenielen (jonge vogel uit het eerste jaar) worden getoond omdat hun verenkleed vaak anders is dan van de volwassen vogel, evenals de vogel in vlucht zodat hun specifieke silhouet te herkennen is.
Verder staat er een korte beschrijving van de vogel bij, zoals:

Kleine sprinkhaanzanger Locustella lanceolata (pagina 236)

12 cm. Aziatische trekvogel, zeldzame dwaalgast in het najaar. Klein, compact, met staart en kop dicht op het lichaam; verplaatst zich op de grond als een muis, sluipt tussen de grasachtige vegetatie. Borst fijn zwart gestreept, strepen breder naar beneden tot achter op de flanken. Onderstaartdekveren met brede zwarte centra. Bruine randen van de tertials dun, van constante breedte en scherp begrensd, in tegenstelling tot de sprinkhaanzanger. Brede zwarte strepen op de mantel, rijen vormend. Gezicht tamelijk egaal met een vage wenkbrauwstreep. Roze ondersnavel. Roep tijdens trek tsjurr tsjurrr..., ook ene kort tsjeuk of tsjek. Zang als sprinkhaanzanger maar noten meer gescheiden
NL 4/BE 5

Al deze kenmerken worden ook aangewezen op de bijbehorende foto's zodat je bijvoorbeeld ook ziet wat bedoeld wordt met tertials. NL 4/BE 5 betekent 4 waarnemingen in Nederland, 5 in België.

Het is een boek om eindeloos in te bladeren vanwege de prachtige - meer dan 2000 -  foto's. Maar het is ook erg interessant om te zien waar al die vogels oorspronkelijk hun leefgebied hebben. Je blijft je verwonderen hoe deze vogels in Europa belanden, hoewel een enkele keer wel een verklaring wordt gegeven. En natuurlijk dient het boek vooral om de waargenomen vogel te determineren zodat de juiste conclusie getrokken kan worden, zeldzaam... of niet?

Al met al een erg prettig en degelijk uitgevoerd boek met alle informatie die een vogelaar weten moet.

Zie ook het inkijkexemplaar

Aurélien Audevard is ornitholoog bij de Ligue pour la Protection des Oiseaux.
Frédéric Jiguet is bioloog bij het nationaal natuurhistorisch museum in Parijs.

ISBN 9789050116411 | Paperback met flappen | 368 pagina's | Uitgeverij KNNV | april 2018
Met index en fotoverantwoording | Formaat: 15 x 21 cm

Dettie, 24 juli 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER