Deborah Cadbury

Koningin Victoria als huwelijksmakelaar
Haar kinderen en kleinkinderen op Europese tronen
Deborah Cadbury

Dit boek beschrijft hoe koningin Victoria (1819-1901) als een ware matriarch over haar nakomelingen regeerde. Tot op hoge leeftijd bleef ze gezag inboezemen en stelden kinderen en kleinkinderen vertrouwen in haar.

In het Victoriaanse tijdvak waren huwelijksverbintenissen onderdeel van de buitenlandse politiek. Ze dienden om bondgenootschappen te smeden of te versterken. Een vorstelijk huwelijk was altijd een zaak van politieke afwegingen.

Maar de politieke invalshoek was niet de enige die telde. In het door en door godsdienstige Europa telden ook godsdienstige aspecten mee. Naast het Rooms-Katholicisme en het protestantisme waren ook de Russisch-Orthodoxe Kerk en de Grieks-Orthodoxe Kerk bolwerken van geloof en spiritualiteit. Huwelijkskandidaten moesten beslissen of ze omwille van een huwelijk bereid waren van religie te veranderen. Het was lang niet voor iedereen vanzelfsprekend om de kerk waarin men was opgegroeid in te wisselen voor een andere. Een laatste complicerende factor in de Victoriaanse huwelijkspolitiek waren de persoonlijke voorkeuren. Moesten personen die niets met elkaar hadden toch maar met elkaar huwen omwille van het staatsbelang? Een huwelijk is toch in de eerste plaats ‘gevoel’ en geen ‘politiek’?

Koningin Victoria had het er maar druk mee. Ze kreeg de meest complicerende zaken in haar mandje geworpen en moest zien er iets van te maken. Cadbury citeert royaal uit haar uitgebreide correspondentie. De koningin had een wat geëxalteerde manier van schrijven en had de gewoonte woorden die voor haar van belang waren dubbel te onderstrepen. Haar instemming was vereist voor een huwelijk. Meestal koppelde zij zelf kandidaten aan elkaar. Maar het kwam ook wel voor dat een kleinkind zelf met een kandidaat op de proppen kwam. Het stel ging dan spoorslags naar de koningin-grootmoeder om toestemming te vragen.

De koningin had negen kinderen en dertig kleinkinderen. Het ging dus om een enorm potentieel aan huwelijkskandidaten. Haar nazaten kwamen terecht in Russische, Duitse, Griekse, Portugese, Roemeense en Deense vorstenhuizen. Half Europa was zo ongeveer door familiebanden aan elkaar gebonden.

Het doel was om een stabiel en vreedzaam Europa te stichten, waar conflicten binnen de familie werden opgelost. Dat is echter niet gelukt. Staatsbelangen doorkruisten familiebanden en maakten samenwerking soms tot een onmogelijke opgave. Daarbij kwam dat tsaar Nicolaas II niet geschikt was voor zijn zware taak en dat keizer Wilhelm II een domme, arrogante man was. Cadbury geeft van beide personen een treffende typering. Familiebanden bezweken onder de druk van enorme politieke en economische spanningen aan het begin van de 20e eeuw.

Het laatste hoofdstuk beschrijft dan ook het uitbarsten van de Eerste Wereldoorlog en de ondergang van het huis van de Romanovs en de Hohenzollern. De manier waarop Cadbury de moord op de tsaar en zijn gezin beschrijft is een macaber en tragisch hoogtepunt in dit boek. (De weerzinwekkende moord zelf is natuurlijk een dieptepunt.)

Het lijkt er op dat Cadbury Duitsland en Wilhelm II verantwoordelijk houdt voor het uitbreken van de oorlog in 1914 (blz. 356). Historici zijn het daar onderling niet over eens. Sommige historici houden de tsaar verantwoordelijk omdat die als eerste besloot tot een algehele mobilisatie. Daarmee werd oorlog onvermijdelijk. Want Duitsland kon niet volstaan met een mobilisatie. Om een tweefrontenoorlog te vermijden moest het land vervolgens de eerste klap uitdelen.

Cadbury schreef een interessant en historisch bezien een heel verantwoord boek over Victoriaanse huwelijkspolitiek. Het is fijn dat ze de lezer niet met haar eigen visie voor de voeten loopt, maar de bronnen laat spreken. Het boek is goed geschreven, heel interessant en fraai verzorgd (met een mooie omslag) uitgegeven.
Een mooi boek.

Deborah Cadbury is een Britse historica. Ze schrijft niet alleen boeken, maar is ook televisieproducente.

Zie ook het inkijkexemplaar

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Non-fictie

Deborah Cadbury