Boven tijd en toeval
Schepping en evolutie als open geheim
Arie Sonneveld

Voor de meeste mensen en wetenschappers staat de evolutietheorie als een huis. In het onderwijs is het de gangbare theorie die wordt onderwezen. Al het leven heeft zich ontwikkeld uit één oercel. Daar is dan wel gigantisch veel tijd voor nodig en het toeval dat mutaties steeds de goede kant uitvallen.
Biofysicus Arie Sonneveld kreeg vanwege het coronavirus en de lockdown onverwacht de tijd om de resultaten van vijftig jaar onderzoek naar het concept van Darwinisten om te zetten in een boek.

De auteur beoogt om ‘een vastgeroeste discussie’ weer los te trekken, zodat ‘partijen’ hun schuttersputjes verlaten en het gesprek weer aangaan. De uitgangspunten van wetenschappelijk onderzoek berusten op aannames en extrapolatie. Het besef daarvan zou alle partijen in het debat over evolutie tot een zekere bescheidenheid moeten brengen.

Hij onderscheidt drie fasen in de evolutietheorie.
Het begint allemaal met een fysische evolutie waarbij zich spontaan sterren en planeten hebben gevormd. Daarop volgt een chemische evolutie: eenvoudige moleculen ontwikkelen zich naar complexe organismen totdat er leven ontstond. De biologische evolutie rondt dat af met het ontstaan van een waaier aan soorten. Het eindresultaat van het hele proces is de natuur zoals wij die nu kennen met plantaardig, dierlijk en menselijk leven.

Na een aantal hoofdstukken over het ontstaan van de aarde en het leven gaat Sonneveld in op de plantenfysiologie, de enorme betekenis van insecten voor alles wat er leeft, het raadsel van de voortplanting bij palingen (uitsluitend in de Sargassozee), het vermogen van vogels om over heel grote afstanden feilloos te navigeren, de baaierd aan afmetingen en gewicht bij de enorm heterogene groep van gewervelde zoogdieren, het raadselachtige ontstaan van het inwendige skelet, hoe intelligentie en bewustzijn zich hebben kunnen ontwikkelen, hoe DNA-informatie op cellulair niveau tot stand is gekomen.

Het is een veelzijdige en boeiende aanpak. Overal stuit de auteur op vragen waar de wetenschap nog geen antwoord op heeft gevonden. Voorgestelde oplossingen roepen meestal weer veel nieuwe vragen op. De auteur laat het nadrukkelijk aan de lezer over om zelf conclusies te trekken.

Hieronder staat een selectie van de problemen waar de auteur op is gestuit bij zijn onderzoek en waar (nog) geen bevredigend wetenschappelijk antwoord op bestaat. Er is een uiterst kleine kans dat een levensvatbare planeet met de bijbehorende natuurwetten is ontstaan uit een oerknal. Uit chaos ontstaat nu eenmaal geen orde.

1. Hoe kan leven ontstaan uit levenloze materie?
2. Vrijwel alle levende organismen hebben een uniek ‘body plan’, zonder overgangen tussen de soorten. Waar zijn de tussenvormen die essentieel zijn in de theorie van Darwin?
3. Hoe moeten we ons voorstellen dat het uiterst complexe proces van bloedstolling zich stap voor stap evolutionair heeft ontwikkeld? Pas nadat bloedstolling functioneert zou een zoogdier of mens niet doodbloeden bij een verwonding.
4. Wat heeft een vogel aan vleugels-in-ontwikkeling? De vogel zou in dat stadium niet kunnen overleven. De auteur wijst op de veerstructuur (bescherming tegen kou, waterafstotend en winddicht) tezamen met de vorming van slagpennen (voor lift en stuwkracht) met daarbij nog eens staartpennen (voor stabiliteit, sturen en remmen). Het is onmogelijk om al die eigenschappen via cumulatieve aanpassingen vrijwel gelijktijdig te realiseren.
5. Het raadsel van de tijd. Kan tijd ontstaan als gevolg van een oerknal? Erg onwaarschijnlijk.
6. Hoe is specifieke en gecodeerde informatie in de moleculaire cel terecht gekomen?
7. Hoe kan het dat de evolutieketen, zonder sturing en planning, over een periode van bijna 14 miljard jaar nergens uit de rails is gelopen? Als voormalig manager in het bedrijfsleven weet de auteur hoe moeilijk het is om een productieketen tussen China en Nederland op te zetten. Ondanks alle voorzorgen en afspraken kan het zomaar ergens in het traject mis gaan.

In de conclusie zet de auteur uiteen wat zijn standpunt is. Hij meent dat de vele gegevens beter stroken met de gedachte aan een ontwerp. Een ontwerp wijst op een schepping en dus het bestaan van God. De vraagstukken overstijgen ons begrip van tijd en overvragen de kans op toeval. De titel is dus uitstekend gekozen. Wij waren er niet bij toen aarde en leven zijn ontstaan. Over miljarden jaren moeten we zien te reconstrueren hoe dit wonder in elkaar steekt. We lopen tegen de grens aan van wat wetenschap vermag. Het is heel integer dat de schrijver aan het slot van het boek zijn eigen stellingname duidelijk maakt.

Die conclusie mag er mijns inziens niet toe leiden dat zijn boek irrelevant is geworden. In de eerste plaats is de wetenschappelijke onderbouwing van het betoog daarvoor veel te sterk. In de tweede plaats, en de auteur wijst daar zelf ook al op, neemt ook onder niet-religieuze wetenschappers de twijfel over de houdbaarheid van Darwins theorie sterk toe.

Dit boek is in mijn ogen onmisbaar in het gesprek dat de schrijver tussen voor-en tegenstanders van de evolutietheorie op gang wil brengen. Dat gesprek moet gevoerd worden op basis van de aangevoerde argumenten, los van iemands levensbeschouwing. Van harte aanbevolen!

Arie Sonneveld is master in de Moleculaire Wetenschappen (Landbouwhogeschool Wageningen) en doctor in de Biofysica (Rijksuniversiteit Leiden). In het bedrijfsleven heeft hij gewerkt als leidinggevende op het gebied van marketing, businessmanagement en risicomanagement. In zijn nawoord bedankt hij uitgever Guido Sneep en redacteur Merijn Wijma voor hun grote aandeel in de totstandkoming van dit boek. Uitgeverij Buijten & Schipperheijn is in Nederland marktleider op het snijpunt van dit wetenschappelijke, theologische en filosofische genre.

ISBN 9789463691727 |Paperback | Omvang 203 blz. | Uitgeverij Buijten en Schipperheijn | april 2022

© Henk Hofman, 21 september 2022

Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER.