Brieven en notities over de indianen van Noord-Amerika
George Catlin
Alleen het leven van de schrijver George Catlin (1796 - 1872) zou al een boek waard zijn, ware het niet dat dit boek voornamelijk over zijn werk gaat. In brieven doet Catlin verslag van wat hij allemaal ziet en meemaakt tijdens zijn ontmoetingen met indianen.
De eerste brief gaat over zijn besluit de indianen te volgen. Hoewel hij na een afgeronde rechtenstudie zich gevestigd had als advocaat in Lucerne County, Pennsylvania koos hij uiteindelijk toch voor zijn grote passie, de schilderkunst. Hij schilderde portretten maar zocht een onderwerp dat hem blijvend zou boeien en dat bleken de indianen te zijn.
'Voor een man is het een levenswaardig doel de geschiedenis en gewoonten van deze mensen vast te leggen in schilderijen, en behalve de dood zou niets mij ervan weerhouden hun land te bezoeken en hun historicus te worden. […]
Mijn besluit was definitief, en ik sprak er over met mijn vrienden en familie, maar niemand viel me bij of was er blij mee. Ik deed eerlijk en oprecht mijn best, maar het had geen zin om in te praten op mensen die zich in hun bezorgdheid en angst alle denkbare problemen en gevaren voor de geest haalden en niet de reikwijdte en het belang van mijn plannen begrepen, en ik brak met hen, met mijn vrouw en bejaarde ouders, en zo werd ikzelf mijn enige raadgever en beschermer.'
Hij memoreert dat zes miljoen indianen in een enkele honderd jaren tijd zijn omgekomen door pokken, het zwaard, de bajonet en whisky. 'Van de twee miljoen die er nog zijn, zijn er al 1.400.000 slachtoffer geworden van de inhaligheid van de blanke mens. De resterende indianen leven nog overeenkomstig hun gebruiken.' Catlin vindt het zijn grote taak deze gebruiken vast te leggen. De lezer 'moet de vele theorieën vergeten die hij heeft gelezen in boeken over indiaanse barbaarsheden, wrede slachtpartijen en moorden en zich ontdoen van de verschrikkelijke vooroordelen die hij vanaf zijn kindertijd heeft gekoesterd tegen dit ongelukkigste en slechts behandelde deel van het ras van zijn medemens.'
Vervolgens somt hij op wat de zogenaamde 'beschaving' heeft aangericht en pleit voor een begrip voor de indianen. Het woord savage (wilde) doet hen geen recht. Het zijn gastvrije, vriendelijke mensen die hem zeer goed behandelde zonder een cent ervoor te vragen.
In 1832 maakt hij de drieduizend kilometer lange tocht per stoomboot over de Mississippi naar Fort Union. (Noord-Dakota). Daar trof hij Blackfeet, Crows, Ojibwa's en Assinneboins aan. Hij schildert ze allemaal in het atelier van het fort waar hij verblijft en beschrijft hen uitvoerig. De kleding, het schoeisel, de bewapening (boog en pijlenkoker, speer en schild) en hoe deze gebruikt worden.
Ook over de medicijnen, medicijnmannen, hogepriesters, medicijnbuidels wordt nauwgezet verteld. Bij de indianen is een ander woord voor medicijn, mysterie. De medicijnbuidel, die elke man bij zich draagt, wordt gezien als amulet of beschermer. Catlin vertelt hoe zo'n buidel verworven wordt en hoe belangrijk deze buidel is. 'De medicijnbuidel heeft voor elke indiaan een waarde die elke prijs te boven gaat, want als hij zijn buidel zou verkopen of weggeven, zou hij in zijn stam een dermate grote schande op zich laden dat hij daar nooit meer van af zou komen.'
Over zijn bezoek aan een Mandandorp wordt ook uitgebreid verslag gedaan evenals over alle gebruiken zoals het omgaan met hun doden.
Hoe de wigwam of tipi gemaakt, ingericht en gebruikt wordt staat eveneens te lezen in een van de brieven. De enkele indianen die een grote afkeer van wapens hebben worden door de hele stam 'lafaards' en 'oude vrouwen' genoemd. ‘Deze smetteloze en elegante heren, waarvan er in elke stam maar een paar zijn, staan in laag aanzien bij de hoofden en krijgers.’ Deze fatten, zoals Catlin ze noemt, wilden graag geschilderd worden door hem. Maar toen hij daar eenmaal, met veel plezier vanwege hun schitterende uitdossing, aan begon, liepen de andere indianen woedend weg. Als deze lafaards ook geschilderd zouden worden dan moesten de andere schilderijen vernietigd worden, anders kwamen ze op gelijk niveau te staan met deze mannen zonder aanzien. En dat kan niet!
Catlin maakt nog vele reizen en verblijft regelmatig voor langere tijd bij de indianen. Hij vertelt over het soort eten, het eet- en kookgerei, hoe een feestmaal bereid en gegeten wordt enz. - De gasten eten, degene die de gasten uitgenodigd heeft eet niet mee omdat hij er voor zijn gasten wil zijn en de pijp alvast moet stoppen die na het eten gerookt wordt.- Hij vertelt over de polygamie maar ook dat de vrouwen met zeer veel respect behandeld worden. Hij vertelt over de enorm lange haren van de indianen waarvan sommige al heel jong grijs haar hebben. Hij vertelt over het vangen van paarden, op welke manier dat gebeurt zonder de dieren pijn te doen enz. enz. De rituelen, gebruiken, gewoontes… alles is vastgelegd door George Catlin. Hij heeft woord gehouden en zijn doel blijvend voor ogen gehouden. Hij heeft de geschiedenis en gewoonten van indianen vastgelegd in schilderijen (helaas ontdekte ik pas na lezing de acht zwart-wit afbeeldingen achterin het boek.)
Er is in 1837 een tentoonstelling, 'Indiaanse Galerie' genaamd, gehouden in New York en andere steden. Later werd deze Galerie van schilderijen en indiaanse artefacten ook in Europa gehouden. In 1961 hingen er zelfs zevenentwintig van zijn schilderijen in het Witte Huis in Washington.
Catlin beschrijft alles zeer nauwkeurig. Wat dat betreft is dit boek zeker een enorme bron van informatie. Maar vanwege die enorme nauwkeurigheid is het boek regelmatig taaie kost om te lezen. Ook omdat er geen enkele afbeelding bij de tekst staat zodat je je aan het geschrevene kunt refereren. En dat in een boek van iemand die vooral middels zijn schilderijen het leven en uiterlijk van indianen vastlegde.
De zwart-wit afbeeldingen in het boek doen de schilder geen recht. Juist omdat hij heel nauwkeurig was in zijn afbeeldingen en de correcte kleuren wilde weergeven hadden de afbeeldingen op zijn minst in kleur afgedrukt moeten worden.
Ook miste ik kaartjes van de gebieden die Catlin bezocht. Gelukkig is op internet nog het een en ander te vinden maar het ontbreken van landkaartjes en de gekleurde schilderijen van Catlin doorheen het boek blijft een omissie van de samensteller van dit boek.
ISBN 9789045019253 Paperback 384 pagina's Atlas/Contact mei 2012
© Dettie, 6 oktober 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER