Een rugzak vol verdriet
Kwetsbaarheid en kracht van rouwende jonge mensen
Riet Fiddelaers – Jaspers

Prachtig is het advies dat een kind in het voorwoord meegeeft aan de lezers van dit boek: ‘hou rekening met kinderen die verdriet hebben maar doe ook gewoon tegen ze. Dat hebben ze het liefste, ik wel tenminste’, pag. 12.

Het boek beschrijft wat er gebeurt in de periode van rouw en is daarom geschikt voor iedereen die hiermee te maken heeft of meer van het onderwerp wil weten. Rouw is volgens de ondertitel van dit boek wel toegespitst op jonge mensen omdat hun beleving van rouw soms toch net wat anders is dan die van kinderen of volwassenen. De overeenkomsten zijn echter wel doorslaggevender maar dat maakt dit boek niet minder waardevol want het is belangrijk genoeg om de specifieke rouwbeleving van jongeren te leren kennen. Hoofdstuk 3 gaat hier expliciet op in en heeft dan ook als titel ‘Rouw bij jonge mensen’.

Rouw uit zich emotioneel, lichamelijk en spiritueel. Goed is de aandacht voor wat genoemd wordt gestolde rouw: wanneer deze blijft steken in een bepaalde fase en de persoon gevangen houdt in het verdriet en het verleden.

Een belangrijk inzicht uit dit boek is het feit dat rouw niet ‘over’ gaat maar in zeker zin altijd zal blijven. Wél zal rouw in de loop van de tijd van karakter veranderen en minder hevig worden. Maar er zullen steeds weer momenten in het leven zijn dat het gemis naar voren komt en dat mag ook. Het is een teken dat degene die er niet meer is van betekenis is geweest en die relatie blijft leven. Er werd en wordt vaak gesproken over ‘rouwverwerking’ maar dit is eigenlijk een onjuiste benaming. Het suggereert teveel dat iemand in dit proces de rouw te boven komt en dat rouw er dan na verloop van tijd niet meer is. Rouw verandert echter van karakter, wordt meer latent en incidenteel maar wortelt zich tegelijk ook dieper in een mensenhart. Er zal altijd een ‘schaduw van verlies’ (Manu Keirse) zijn.

Waardevol is de nadruk die wordt gelegd op de relatie tussen kind en ouder: de hechting. ‘Hechting is de basis voor het omgaan met verlies en rouw’, pag. 66. Wanneer een kind een goed thuis heeft gelegd en een warme band heeft met zijn ouders, zal het beter in staat zijn om verliezen in z’n leven te dragen.

Een belangrijk verschil tussen jongeren en volwassenen is het verloop van rouw: ‘Bij veel jongeren duurt het jaren of soms zelfs tot ze volwassen zijn voordat ze echt voelen hoeveel pijn het verlies veroorzaakt heeft’, pag. 85. Jongeren leven vanuit hun eerste levenservaring vanuit de illusie van onkwetsbaarheid en wanneer er dan dicht bij hen iemand overlijdt, is dat een schokkende ervaring.

De auteur legt dit allemaal helder uit en geeft ook zinvolle aanwijzingen hoe mensen met jongeren kunnen omgaan. Dit boek is dan ook waardevolle gids voor ouders, leerkrachten en anderen die met jongeren omgaan omdat ze er veel praktische levenswijsheid uit kunnen opdoen. Met name hoofdstuk 3 ‘Rouw bij jonge mensen’ vertelt hoe mensen jongeren kunnen ondersteunen rond een overlijden. Hierbij worden drie stappen genoemd: informeren, betrekken, volgen.

De tekst wordt door heel het boek heen geïllustreerd met vaak aangrijpende voorbeelden en mede doordat de jonge leeftijden erbij worden vermeld, maken deze indruk op de lezer.

Goed is de aandacht voor rouw in andere culturen en de verhalen hierover maken duidelijk dat de beleving van verdriet soms heel anders is dan hetgeen wij gewend zijn. Er is ook aandacht voor een ouder die na een overlijden een nieuwe partner krijgt en wat dit voor kinderen betekent. Zeker voor kinderen die nog thuis wonen, is dit een ingrijpende verandering waar zij zelf niet altijd aan toe zijn. Het is belangrijk hen in dit proces te betrekken zodat zij hierin kunnen meegroeien.

In de kern gaat het om het vinden van een nieuwe balans tussen dóórleven en doorléven. De herinneringen mogen blijven leven want de band met de overledene blijft bestaan maar tegelijk zal het leven jongeren ook weer meenemen naar nieuwe momenten en gebeurtenissen.

Een prachtig boek over een verdrietig onderwerp, inlevend en met grote kennis van zaken en liefde voor mensen geschreven.

Dr. Riet J.M. Fiddelaers-Jaspers (1953) is trainer, adviseur, opleider en rouwtherapeut. Ze werkte in het onderwijs, studeerde sociale pedagogiek en specialiseerde zich in coaching, therapeutische werk en traumabehandeling. Voor haar werk voor rouwende kinderen kreeg Riet in 1998 samen met Stichting 'Achter de Regenboog' de Gerrit Brussaardprijs. Ze schrijft met name rouwboeken gericht op kinderen en jongeren. Daarnaast publiceerde zij boeken in samenwerking met andere rouwdeskundigen.
Zie ook https://www.omgaan-met-verlies.nl

ISBN 978 90 259 070 1 | Paperback | 286 pagina’s | Ten Have | augustus 2019

© Evert van der Veen, 28 december 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER