Non-fictie

Len Smith

altIn de vuurlinie
oorlogsdagboek van soldaat Len Smith 1914 – 1918


Natuurlijk het is al bijna honderd jaar dat we deze gruwelijke oorlog achter ons laten, en zelf heb ik het niet eens meegemaakt, en toch: als je dit boek in de hand pakt is je eerste reactie: dit boek is veel te mooi om zo’n gruwelijk verhaal te kunnen vertellen. Het heeft een prachtige omslag, en zit vol met paginagrote en kleinere tekeningen, foto’s en geschreven tekstjes.  Het geeft een heel dubbel gevoel, wat nog versterkt wordt als je het verhaal van de soldaat Len Smith leest: het is een dagboek, het verhaal van hoe zijn leven als soldaat was. Natuurlijk is er de oorlog, natuurlijk zijn er de beschrijvingen van overweldigend lawaai, en van vreselijke geuren, natuurlijk ook de verhalen over de gewonden, en de doden.
Maar… naast dit alles gaat het gewone leven door: er moet gegeten en gedronken worden; er zijn de lichtpunten in de vorm van de korte verloven in Engeland, de opluchting als je even geen dienst hoeft te doen aan het front; De kennismaking en zelfs vriendschap met de Franse bewoners wiens land zo onherstelbaar kapotgemaakt wordt. Sommige dorpjes die genoemd worden in het boek zijn op een kaart van vandaag niet meer terug te vinden.


Dat is wat Len Smith beschrijft: het leven van alledag. En omdat hij een kunstenaar is, een tekenaar, is het niet vreemd dat hij zijn dagboeken verluchtigt met tekeningetjes. Ook beschrijft hij hoe hij kaarten tekent voor zijn collega’s om op te sturen naar het thuisfront. Hoe hij aan het werk gezet wordt om de stellingen van de Duitsers te tekenen zodat daar de Britse acties op afgestemd kunnen worden. En hoe hij, samen met Franse meisjes, ellenlange doeken beschildert die als camouflage zo perfect werken dat hij later zijn eigen eenheid niet terug kan vinden.
Ja, zijn vrienden sneuvelden, hij zag dingen die niemand ooit zou willen zien, maar hij overleefde het, en wist zijn dagboekschrijfsels te bewaren op een klein stuk na. Hij smokkelde dat naar huis en na de oorlog maakte hij dit prachtige boek met de meer dan 350 illustraties. Hij probeerde het uitgegeven te krijgen in de jaren zeventig, maar dat mislukte.
Zijn neef vond later het manuscript en gelukkig voor ons is het nu wel dit mooie vormgegeven boek geworden.  Na het dagboek staan ook nog de brieven die bewaard zijn gebleven, zoals hij die aan ouders en overige familie schreef. Het is niet wat hij schrijft, maar wat achter die woorden zit:


‘Een van de compagnieën is bijna weggevaagd, en het zou mij waarschijnlijk slechter dan n u zijn vergaan als ik in het bataljon was gebleven.’


‘Ik heb beslist het beste baantje van de hele tent. Geen zware, vermoeiende periodes zoals het andere deel van mijn bestaan hier was, maar rustige gelegenheid om door te gaan met mijn werk, en ze vinden nog steeds genoeg voor me te doen. Ik heb net een grote lijst gemaakt. Daarop moeten de namen komen van de stakkers die als patiënten van het 32e Stationary Hospital aan ziekten of verwondingen zijn bezweken.’


Len Smith overleefde, werkte als kunstenaar en stierf tenslotte in 1974. Hij werd 83.


ISBN 9789059563384 Hardcover | 384 pagina's | Fontaine Uitgevers Bv | september 2010
Vertaling: Jacques Meermans

© Marjo, 15 november 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER