http://www.petrastienen.nl

Terug naar de Donderberg
Portret van een wereldwijk
Petra Stienen

Petra Stienen, voorheen diplomaat nu vooral bekent als arabiste en publiciste, groeide op in de Donderberg in Roermond, toentertijd een van de vele nieuwbouwwijken die in de wederopbouwjaren werden gebouwd, al woonde zij, ook toen al, aan de verkeerde kant van de berg waar door de ‘betere’ kant van de stad op werd neergekeken.
Als puber wist Stienen niet hoe snel ze de Donderberg moest verlaten. Ze heeft geen al te gelukkig jeugd en besluit als klein meisje al dat ze er voor gaat zorgen uit de buurt en stad weg te komen, zo ver mogelijk de wijde wereld in.  Iets wat lukt, ze werkt jarenlang als diplomaat in Egypte en Syrië.

Tot haar verwondering blijken de dingen waar ze in Limburg moeite mee had, haar te fascineren in de Arabische wereld. Soms is het op een bizarre manier zelfs een feest van herkenning om te zien hoe daar religie, vriendjespolitiek, groepsdruk en verstikkende gastvrijheid van de familie haar aan de verhalen van vroeger doet denken. Ze komt meer en meer tot de conclusie dat dingen als een moreel kompas, een goed netwerk en een hechte familie ook veel waarde en warmte kunnen brengen in iemands leven.

Terug in Nederland ziet ze dat de wereld waar ze naar toe vluchtte, tegenwoordig in haar oude wijk woont, wat niet bepaalt zonder problemen verloopt. Ze raakt meer en meer gefascineerd door de vraag hoe we in Nederland omgaan met die verschillende bevolkingsgroepen en religies en met de spanningen die dat soms oplevert.  Die fascinatie, deels met haar eigen geschiedenis, deels met de nieuwkomers in dit land, brengt haar terug naar de wijk van haar jeugd, de Donderberg.

De huidige Donderberg is een veelkleurige wijk geworden en kent de nodige problemen. Stienen zoekt de mensen op die in deze wijk wonen en werken en is benieuwd naar hun verhaal. Ze ontmoet bewoners, hulpverleners, jeugdwerkers en plaatselijke politici. Stuk voor stuk bevlogen mensen die zich in willen zetten voor hun wijk, maar die regelmatig op onbegrip en tegenwerking stuiten. De wijk is de laatste jaren overspoeld door professionele hulpverleners.

Politieagent John ziet soms door de bomen het bos niet meer; het wemelt er van de adviesbureaus, welzijnsorganisaties en consultants van buiten de wijk, maar er wordt volgens hem veel te veel gepraat óver de bewoners en te weinig mét. De politiek zou de vragen van de bewoners veel meer als uitgangspunt voor het overheidshandelen moeten maken, dat gebeurd nu veel te weinig.
De focus op de wijk is volgens veel betrokkenen ook veel te veel gericht op de problemen, op repressie en op veiligheid en te weinig op het goede dat er ook gebeurt in de wijk en de overgrote groep mensen die prima meedraait in de samenleving en die helemaal niet voor overlast zorgen.

Stienen noemt dit de wet van de reisleider; focus niet alleen op de problemen in de groep, benoem wel en pak ze aan, maar houd ook oog voor alles wat er wél goed gaat. Zo bewaar je het gevoel van welbehagen in de rest van de groep. Als je alleen maar focust op de problemen loop iedereen aan het eind van de dag alleen maar te klagen en gebeurt er niets.
Tijdens haar zoektocht ontdekt Stienen hoeveel potentie er zit bij de jongeren, mannen, vrouwen en senioren van de Donderberg. Als je die aanmoedigt en kansen geeft en ruimte voor hun initiatieven zonder al te veel bemoeienis en bureaucratie, heeft de positieve kentering waar ze nu al tekenen van ziet, de grootste kans.

Stienen houdt in dit boek  een vurig betoog voor het accepteren van mensen met een gelaagde identiteit. Mensen zijn niet alleen hun geloof, hun etniciteit of hun geslacht, ze zijn ook wat ze kunnen en denken en dromen en doen.  Waarom zou een mens slechts één identiteit mogen hebben? Juist de gelaagdheid en meerdere identiteiten maken mensen toch mooi en boeiend?

Ook de spanning tussen integreren en aanpassen komt aan bod. Wat is integreren? Moet de ander precies op “ons” gaan lijken, of willen wij ook zijn of haar eigenheid accepteren. Wie we zijn bepalen we deels zelf, maar een deel van onze identiteit wordt ook bepaald door de blik van een ander. Als je altijd negatief wordt benaderd zul je je daar uiteindelijk ook naar gaan gedragen. 

Af en toe weidt Stienen naar mijn smaak te veel uit over bredere zaken, de Limburgse cultuur en taal bijvoorbeeld en het Limburgse minderwaardigheidscomplex ten op zichtte van de rest van Nederland. Het boek had mijns inzien aan kracht gewonnen als ze zich beperkt had tot de Donderberg, haar inwoners, de problemen en haar visie daarop. Juist omdat ze daar door haar intensieve contacten zoveel relevante dingen over te zeggen heeft. Desalniettemin een boeiend en actueel boek.

ISBN 978 90 468 17636 Paperback 238 pagina's  Uitgeverij Nieuw Amsterdam februari 2015

© Willeke, 28 juli 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Het andere Arabische geluid
Een nieuwe toekomst voor het Midden-Oosten
Petra Stienen

Dit compacte boek van Petra Stienen gaat daar verder waar het NOS Journaal ophoudt. Wie regelmatig naar het nieuws kijkt ontkomt niet aan de berichtgeving over de Arabische Lente. Waar de nieuwsmedia vooral het geweld rondom deze Lente belichten is Stienen op zoek gegaan naar mensen die volop bij het tot stand brengen van deze Lente betrokken zijn. Stienen heeft veel contacten in landen als Syrië en Egypte omdat zij meer dan tien jaar in het Midden-Oosten werkzaam is geweest. Ze beschrijft in haar boek bezoeken aan vrienden in die regio en haar vrienden kenden weer anderen die bij de revolutie betrokken zijn.

Ik vond het als lezer heel prettig om de beleving van deze mensen te leren kennen, omdat het daar, denk ik, uiteindelijk om gaat. Niet het bloedvergieten, wat uiteraard erg genoeg is en niet onderbelicht mag blijven, maar de mensen van vlees en bloed die deze transformatie van dichtbij beleven en ondergaan. Deze mensen gaan ook door waar de berichtgeving in het nieuws vaak ophoudt. Dat is waar Stienen in haar boekje over schrijft, de jonge activisten, zakenlieden, journalisten en kunstenaars uit Egypte en Syrië. Zij geloven nog steeds dat er een nieuwe toekomst is weggelegd voor het land waarin zij leven. Dat maakte mij bij het lezen van het boek ook weer optimistisch omdat ik merk dat ik soms ongeduldig wordt bij de berichtgeving over dit onderwerp. Je vraagt je dan af hoe het mogelijk is dat president Bashar al-Assad nou nog steeds aan de macht is in Syrië, terwijl hij zijn volk zo bloedig onderdrukt. Uiteraard is mijn ongeduld niet terecht, een dergelijke omwenteling is natuurlijk niet op hele korte termijn te realiseren. Stienen verwoordt dit door te stellen dat ‘een overgang van decennia dictatuur naar een functionerende rechtsstaat met een gezonde economie in landen met redelijk sterke instituties zoals Tunesië en Egypte jaren zal gaan duren’. Gelukkig lees je in het boek van Stienen dat de activisten en andere inwoners van Egypte en Syrië niet van plan zijn op te geven.

Er zijn uiteraard ook achtergrondmedia die deze mensen aan het woord laten. Stienen licht daarnaast met haar eigen deskundigheid over het Midden-Oosten nog een aantal zaken toe en geeft daarbij haar eigen visie op de situatie helder en duidelijk weer. Ze schrijft bijvoorbeeld dat veel mensen de revoluties in de Arabische wereld als jongerenrevoluties hebben betiteld. Echter ondanks dat in Egypte en Syrië 50% van de bevolking onder de 25 is, zijn er veel veertigers en vijftigers die hebben meegedaan aan de opstand.

Het boekje van Stienen is een snelle en toegankelijke manier om meer te weten te komen over de persoonlijke achtergronden van mensen die betrokken zijn bij de Arabische Lente. Haar deskundigheid en de prettige manier waarop zij schrijft maakt dat het boekje voor iedereen goed leesbaar is.

Petra Stienen studeerde Arabisch en Midden-Oostenstudies. Ze was meer dan tien jaar werkzaam in het Midden-Oosten, onder meer op de Nederlandse ambassades in Caïro en Damascus. Thans is ze publiciste en zelfstandig adviseur. Ze schrijft onder andere voor NRC Handelsblad en de Volkskrant, heeft een column in Opzij en treedt regelmatig op als commentator in radio- en tv-programma’s, zoals in Buitenhof.

ISBN 9789046812051 | Paperback  | 128 pagina's | Nieuw Amsterdam | September 2012

© Ria, 11 maart 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER