Gabrielle Petit
Dood en leven van een Belgische spionne tijdens de Eerste Wereldoorlog
Sophie De Schaepdrijver

In Brussel en Doornik staan standbeelden van Gabrielle Petit. Toch zal menigeen geen idee hebben wie zij was. Ook de verwijzing 'Eerste Wereldoorlog' zal nauwelijks iets verduidelijken.
Toch zijn er films gemaakt over haar en zijn er biografieën over haar leven verschenen.
Niettemin vond historica Sophie De Schaepdrijver het nodig opnieuw onderzoek te doen naar deze bijzondere vrouw.

Wie was zij dan?
Gabrielle Petit wordt geboren in februari 1893 te Doornik. Haar grootouders waren niet onbemiddeld, ze hoorden tot de burgerij, maar de vader van Gabrielle geeft er geen blijk van talent voor zaken te bezitten. Hij gaat geregeld failliet. In het gezin Petit zijn drie dochters en een zoon. Gabrielle, de middelste, heeft een scherpe geest, en ligt regelmatig in de clinch met haar moeder. Daarom wordt zij naar de nonnenschool gestuurd. Als hun moeder overlijdt en haar vader hertrouwt blijkt ook de nieuwe moeder de kinderen niet aan te kunnen.

Jules Petit brengt zijn dochters naar het weeshuis, hetgeen een sociale achteruitgang betekent, waar het meisje Gabrielle gevoelig voor is. En dat terwijl ze dus ook niet meer in familiale kring verkeert. Op haar zestiende verlaat ze het weeshuis en trekt in Brussel in bij een tante. Na een paar jaar gaat ze op zichzelf wonen, en heeft allerlei baantjes om de kost te verdienen.

Als de oorlog uitbreekt is zij verloofd met Maurice Gobert, een jonge onderofficier, die gewond raakt en met de hulp van Gabrielle naar Engeland ontkomt. De verloving zal stuk lopen op haar zelfstandigheid. Als Maurice door heeft dat ze niet van plan is het onderdanige vrouwtje te spelen, verbreekt hij de verloving. Om de een of andere reden dringt dat niet tot Gabrielle door, ze blijft hem schrijven. Haar leven is dan evenwel heel anders geworden. Verpleegster mocht ze niet worden, omdat ze niet opgeleid was, maar tot haar geluk vindt ze een levensdoel als spionne.

Na een korte opleiding in Engeland, reist ze reist heen en weer terwijl ze allerlei informatie verzamelt die de geallieerden graag hebben. Dankzij Gabrielle weten de Britten exact hoeveel vijandelijke troepen er te verwachten zijn, want haar informatie is zeer precies en bereikt hen snel. Gabrielle werkt ook nog als koerierster voor het clandestiene dagblad La Libre Belgique en voor de ondergrondse postdienst Mot du Soldat. Ze helpt bovendien om een vluchtroute naar Nederland op te zetten. Het gaat fout in 1916. Ze wordt verraden en door de Duitsers gefusilleerd op 1 april 1916.
Drieëntwintig jaar oud is ze op dat moment.

Na haar dood werd ze jarenlang gezien als een echte heldin die voor het vaderland streed. Dat heeft ook te maken met het feit dat ze niet brak toen ze eenmaal opgepakt was. Ze noemde geen namen, en weigerde genade. In de gevangenis van Sint-Gillis schreef ze op de muur: ‘Ik vraag geen genade, om de mof te laten zien dat ik mijn voeten aan hem veeg’.

Na de oorlog werd Gabrielle Petit herbegraven op de Begraafplaats van Schaarbeek. In 2005 werd ze in Vlaanderen en Wallonië genomineerd voor de titel De Grootste Belg. In de Waalse versie eindigde ze op nummer 85 en in de Vlaamse op 94.

Zoals in de inleiding wordt vermeld is dit lijvige boek het verhaal van haar leven en over hoe zij herdacht werd. Zoals het een historicus betaamt wordt dat ingebed in de tijd, zodat het boek ook een beeld geeft van de eerste decennia van de vorige eeuw, waaronder ook een (minimale) beschrijving van het verloop van de oorlog hoort.

Het is een verhaal dat ondanks de enorme hoeveelheid feiten niet saai wordt: al is het niet een boek dat je in een ruk uitleest, het boeit van begin tot einde.
Was ze in de naoorlogse jaren een volksheldin – daar was behoefte aan na al die jaren van ellende – Sophie de Schaepdrijver zet haar in dit boek neer als een historisch figuur.
Achterin het boek vinden we naast een flinke hoeveelheid noten een indrukwekkende lijst van geraadpleegde boeken, en een register van personen en plaatsen.

ISBN 9789492159922 | Hardcover | 448 pagina's | Uitgeverij Horizon | oktober 2018

© Marjo, 28 februari 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER