Vermeer
Leven en werk van een meesterschilder
Jasper Henderson, Victor Schiferli
Iedereen in Nederland kent zijn naam wel. Johannes Vermeer de schilder van de beroemde schilderijen zoals Het melkmeisje, Het meisje met de parel, Gezicht op Delft, Het straatje enz.
Over zijn leven is echter weinig bekend. Wat we weten hebben we volgens de schrijvers te danken aan de Amerikaan John Michael Montias die via de stadsarchieven van familieleden enkele feiten heeft weten te achterhalen. Dankzij deze Amerikaan weten we nu dat Vermeer in 1632 geboren is, in 1653 getrouwd is en toetrad tot het Lucasgilde, dat in 1665 Pieter van Ruijven vijfhonderd gulden nalaat aan Vermeer en dat Johannes Vermeer in 1670 het huis van zijn moeder erft. Vermeer had twaalf kinderen en dankzij Pieter van Ruijven, die bijna al zijn werk kocht, kon Vermeer blijven schilderen.
Vermeer liet 36 schilderijen na, hoewel er nog een dicussie gaande is over het precieze aantal werken. In dit boekje worden 24 schilderijen kort besproken. Op elke twee bladzijden zie je een schilderij en een detail van dat schilderij met een korte toelichting zoals bijvoorbeeld over De koppelaarster het vroegst gedateerde werk van Vermeer. De vier personen op het schilderij worden toegelicht en ook de betekenis van de voorwerpen zoals de wijnkaraf die op het randje van de tafel staat. Dat geeft de delicaatheid van de situatie aan. Bij de restauratie van het doek in 2004 was via röntgenopnamen te zien dat Vermeer erg gesleuteld heeft aan de voorstelling.
Bij het doorlezen van het boek valt op dat Vermeer veel vrouwen schilderde die bezig waren met iets. Zoals natuurlijk Het melkmeisje, maar ook Het brieflezende meisje, Het slapende meisje, De kantwerkster, De schrijvende vrouw, De gitaarspeelster, Vrouw met parelsnoer. Het lijkt wel of Vermeer door het huis sloop en deze vrouwen 'betrapte' zonder dat zij er erg in hadden. Maar een enkele keer lijkt het of een vrouw geposeerd heeft zoals Het meisje met de parel of Meisje met de rode hoed. Dit laatste schilderij wordt beschouwd als een 'tronie': een studiekop die de schilder in zijn atelier bewaarde om te laten zien aan de opdrachtgevers, maar die ook verzameld werden als typerend voor de schilder.
De schrijvers wijzen op het feit dat veel voorwerpen terugkeren op de schilderijen van Vermeer, zoals een landkaart, een tafelkleed, de stoel met de twee leeuwenkoppen, waarschijnlijk hoorden zij tot het interieur van Vermeer.
Een apart verhaal is dat over vervalsingen van schilderijen gedaan door Han van Meegeren. Hij wist drie schilderijen als echte Vermeers te verkopen en streek er dus ook flinke bedragen voor op. Maar hij ruilde ook een 'Vermeer' tijdens de oorlogsjaren met veldmaarschalk Herman Göring voor tweehonderd geroofde Hollandse meesters.
Ramsey Nasr noemt in zijn afsluitende artikel Vermeers schilderijen 'Een kijkdoos voor de ziel'.
Achterin het boek staan nog enkele 'opmerkelijke feiten' zoals het feit dat er maar twee ooggetuigenverslagen bekend zijn van mensen die Vermeer in het echt hebben gezien.
Al met al is het een prettig boekje voor mensen die meer willen weten over Vermeer en zijn werk. De illustraties zijn in kleur en de toelichtende tekst is kort maar helder. Zoals altijd zijn de 'rijksmuseumboekjes' uitstekend verzorgd.
Het is ook een mooi boekje om cadeau te geven, voor de prijs hoef je het niet te laten.
ISBN 9789086890675 Paperback 96 pagina's Uitgeverij Nieuw Amsterdam in samenwerking met het Rijksmuseum september 2011
© Dettie, 5 oktober 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER