Dichtbij de horizon
De kunst van het sterven
Henk Veltkamp

 
Dit boekje is een goede gids voor mensen in de laatste fase van hun leven en begint met het slecht nieuws gesprek dat meestal de bevestiging is van voorgevoelens en de inleiding is tot de terminale levenstermijn.

Er zijn veel citaten van patiënten en anderen. Een beetje merkwaardig is het woord ‘patiëntencarrière’ dat enkele keren wordt gebruikt. Verder is de toon goed en getuigt deze van veel inlevingsvermogen en kennis van wat er in mensen omgaat. Mooi is het beeld van de roeiboot dat René Gude gebruikt: je roeit vooruit, maar je kijkt naar wat achter je ligt’, pag. 28.

Wanneer mensen beseffen dat ze aan ‘het laatste eindje’ zijn begonnen, worden zij zich meer bewust van de kostbaarheid én kwetsbaarheid van hun leven. Jacqueline van der Waals verwoordde dat treffend in een gedicht: ‘ik had het leven nooit zo lief gehad’.

De auteur besteedt ook aandacht aan praktische zaken als een bucketlist en hetgeen iemand wil regelen. Voorbereiden op het levenseinde is in de kern doen én laten; sterven is vooral het leven loslaten.  Cory Tailor  zegt in haar boek: ‘Ik heb geen bucketlist, want ik put troost uit mijn herinneringen aan de dingen die ik gedaan heb zonder te smachten naar alles wat ik niet gedaan heb’, pag. 50 – 51. Dat getuigt van ingetogen wijsheid en is een heilzame tegenhanger van de tendens om verre reizen e.d. te maken ‘nu het nog kan’ zoals mensen dan zeggen.

Ook de verklaring van euthanasie en niet-behandelen, het levenstestament en voltooid leven krijgen aandacht. Goed dat Veltkamp benadrukt dat de mens een relationeel wezen is: altijd zijn er anderen bij iemands afscheid betrokken. Het lijkt erop dat dit gegeven te weinig aandacht krijgt in de huidige tijd waarin het individu het recht op zelfbeschikking opeist.

De auteur is geestelijk verzorger maar neemt een ruim standpunt in als het gaat om de betekenis van een specifieke religie en hij vindt dat leven en dood met elkaar verbonden zijn. In een zeer kort overzicht zet hij tien visies op een rijtje over de vraag waar iemand is na zijn dood. Mooi is de wijze waarop hij de visie van Erasmus actualiseert en zijn vijf verleidingen vertaalt in de vijf engelen van geloof, hoop, liefde, geduld, bescheidenheid/nederigheid.

‘Sterven is niet verdwijnen maar verhuizen naar het hart van de mensen die je dierbaar zijn’ aldus Manu Keirse. Dat lijkt een goede samenvatting van wat de auteur uiteindelijk in dit boekje wil overbrengen.

ISBN 978 90 435 3075 0 | Paperback | 128 pag | Kok Utrecht | 26 september 2018

© Evert van der Veen, 29 oktober 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer HIER