Veel mooie woorden
Etty Hillesum en haar boekje Levenskunst
Ria van den Brandt en Peter Nisen (red)

Dit boek bespreekt op wetenschappelijke maar wel toegankelijke wijze de citaten die Etty Hillesum en haar vriendin Henny Tideman in het vriendinnenboekje getiteld 'Levenskunst' schreven. Dat boekje, geschreven in de traditie van Het Réveil, werd samengesteld door Van Seters, de oprichter van wat later uitgeverij Boekencentrum zou worden.  De 86 citaten van Hillesum en Tideman zijn op de lege bladzijden van het meditatieve boekje geschreven vanaf augustus 1942 en gaan over vertrouwen op God, leven en de omgang met het lijden. 

Het boekje 'Levenskunst' bevat zelf ook citaten die fascimile zijn afgedrukt in dit boek. Het is jammer dat dit boek dat zoveel gegevens rond de opgeschreven citaten naar voren brengt, niet de oorspronkelijke tekst van de beide vrouwen weergeeft. Wanneer dat wél het geval was geweest dan had men de citaten van Hillesum mede in relatie tot de bijbehorende afgedrukte tekst beter kunnen ervaren.

Er zijn veel citaten van Julius Spier genoteerd waaronder deze:

Das ist fur mich das Allerschonste
zu wissen, dass ich dazu beitragen
kann, die Menschen naher zu Gott zu
bringen. Und nirgends ist man Gott
naher als in der Natur und im Alleinsein.

Tevens zijn er veel citaten van Rilke, diverse teksten uit de bijbel maar ook woorden van Eckhardt, Frederik van Eeden en Simon Vestdijk.
Bijzonder is dit citaat van Tideman:

Niet wàt we te dragen krijgen,
maar hoe we het dragen, bepaalt
de maat van ons geluk.

Iedere aangehaalde auteur wordt in een apart hoofdstuk in relatie tot Hillesum behandeld. Zo vindt Hillesum bij Rilke inzicht in de levensstijl en geborgenheid in de moeilijke oorlogsjaren.

Voor de liefhebbers van Etty Hillesum is dit boek een enorme aanwinst en degenen die studie maken van haar oeuvre kunnen dit boek met vrucht gebruiken. Voor de gemiddelde lezer is het wat te specialistisch.

ISBN 9789087046712 | Paperback | 300 pagina's | Uitgeverij Verloren | december 2017

© Evert van der Berg, 15 februari 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER