Non-fictie

André Kraayenga

Marius Bauer 1867-1932
Oogstrelend Oosters
André Kraayenga


Op 25 januari 1867 wordt Marius Bauer geboren in Den Haag. De herdenking van zijn 150ste geboortedag is de aanleiding om in 2017 deze nieuwe druk uit te geven van de door André Kraayenga in 2007 geschreven monografie met de titel Marius Bauer 1867-1932. Oogstrelend Oosters.


Het boek is prachtig uitgevoerd met een groot aantal afbeeldingen van het talrijke werk van Bauer. Van veel werken zijn ook hele mooie details opgenomen, zoals van Bazaar in Constantinopel, uitgevoerd in zwart en wit krijt, waarbij wordt ingezoomd op de volledig in hun chador verhulde vrouwen op de bazaar. Prachtig is daarbij door Bauer de onderliggende persoonlijkheid van de vrouwen in de afbeelding weergegeven. Je ziet / voelt bijna wat voor vrouw er onder iedere chador schuilgaat.


De inhoudsopgave beschrijft wat de lezer te wachten staat, met hoofdstuktitels als De eerste schreden op het artistieke pas, Bestemming Instanbul, Reizen en werken in het fin de siècle, Het Oosten in verf en krijt, Bauer als gevestigd kunstenaar en ten slotte De laatste grote reizen, kan de lezer bijna al raden dat veel van het werk van Bauer georiënteerd is op de Oriënt, het mystieke oosten. Een stroming die in de kunstgeschiedenis het Oriëntalisme is genoemd en die niet alleen in de beeldende kunst, maar ook in de literatuur uit die periode te vinden is. Bladerend door het boek zie je bijvoorbeeld de Interieur van een moskee, Klaagmuur in Jeruzalem, De heilige Ganges bij Benares en een Straatje in Stamboel, om er maar enkele te noemen.


Daarnaast echter zien we ook ander werk van Bauer, zoals verschillende boekillustraties, Fantasieën op speelkaarten, de Kathedraal te Rouen of Stilleven met witte pauw. Zelf vind ik hiervan Het Naardermeer een prachtig werk. Het is een boven elkaar geschilderd drieluik van olieverf op paneel waarin een nachtelijk tafereel van het meer wordt uitgebeeld. Op het onderste deel zien we het rietlandschap, overgaand in het middelste deel waarop een boomtak met het silhouet van een uil is afgebeeld. Op het bovenste deel staat de volle maan in een donkere door de maan enigszins verlichte avondhemel.


Grote complimenten moeten gemaakt worden aan de schrijver van dit boek, André Kraayenga. De soepele manier waarop hij het verhaal vertelt van Bauers leven, de de manier waarop hij de kunstwerken in kunsthistorisch perspectief tot leven roept, is een heel prettig om te lezen. Heel mooi is ook hoe hij de door hem geraadpleegde literatuur versmelt met het verhaal dat hij zelf over de kunstenaar te vertellen heeft. De tekst is op veel plaatsen voorzien van zeer passende citaten uit die literatuur, wat de leesbaarheid, de levendigheid van het boek en het inzicht in zowel het leven als het werk van Bauer zeer vergroot. Je wordt als het ware meegenomen in het dagelijks leven en de daarbij horende reizen van Bauer.


De illustraties, die overigens steeds op de juiste plek geplaatst zijn bij de tekst ondersteunen de lezer bij de beleving van het boek. Een voorbeeld:


In het vorige hoofdstuk is opgemerkt dat de menselijke figuur in Bauers latere werk meer nadruk krijgt. Ook Hennus
(kunstcriticus, die Kraayenga hier citeert) staat hierbij stil: 'De figuur (in het werk van Bauer) krijgt een meer illustratieve, soms in haar eenzaamheid een ongewoon effectvolle betekenis.'


Ik moet zeggen dat ik me heel erg in deze woorden kan vinden. De personen op de schilderijen Bosporus, twee mannen in een roeiboot, De oproep tot gebed en Maneschijn, waarbij op beide een enkel persoon geplaatst is in een architectonische landschap, vind ik al bijzonder mooi. Echter vanaf de aquarellen Oriëntaalse dansers, Saddhus, Opiumschuivers, In de Sahara en vanaf Izaacs gebed,een tekening in Sepia en Javaanse krijger, penseel in kleur, komen de figuren recht je hart binnen door hun houding en hun uitstraling. Bauer heeft de figuren, naar mijn gevoel, zo goed getroffen dat je het gevoel krijgt dat ze tegenover je zitten, staan of liggen.


Dit boek is dus heel fijn om te lezen, maar vooral ook heerlijk om in te bladeren en het prachtige werk te bekijken van Marius Bauer. Een echte aanrader!


Over de auteur: André Kraayenga is kunsthistoricus en gespecialiseerd in de Nederlandse kunst van de periode 1880-1920


Zie ook het inkijkexemplaar


ISBN 9789462582163 | Paperback | 208 pagina's | Uitgeverij Wbooks | september 2017

© Ria, 20 januari 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER