Non-fictie

Fleur de Weerd

https://fleurdeweerd.wordpress.com

 

Het land dat maar niet wil lukken
Een reis door het grillige Oekraïne
Fleur de Weerd


Op 6 april mag Nederland zich in een referendum uitspreken over het Associatieverdrag van de Europese Unie met Oekraïne. Maar wat weten we eigenlijk over Oekraïne? Hoe is dat land? Hoe zijn de Oekraïners? Waar staan ze voor? Fleur de Weerd ging op onderzoek uit, ook zij was benieuwd naar dat land van de mislukte revoluties, dat land dat maar niet wil lukken. Ze reist kriskras door het land en omdat ze zich verstaanbaar kan maken in het Russisch - alle Oekraïners spreken zowel Russisch als Oekraïens - kon ze in contact komen en gesprekken aangaan komen met Oekraïners van allerlei pluimage.


In een interview vertelt ze dat ze heel bewust met het verhaal begint over de koffieverkoopster die weigert een leeg bekertje te verkopen. Fleur en Julia, een Oekraïense vriendin wandelden namelijk door het park met de hond van Julia en vergaten al pratend de tijd. De hond moest daarna nodig wat te drinken hebben en het enige dat Julia bij zich had, was een flesje water maar geen drinkbakje. Ze vroeg aan een vrouw in een koffiekiosk een leeg bekertje, wat de vrouw weigerde, het kon alleen mét koffie, maar daaruit wilde de hond geen water drinken. Julia bood aan het tiendubbele van de prijs van een beker koffie te betalen voor één leeg bekertje. Dan hoefde de vrouw maar één keer een koffie af te dragen aan haar baas. De rest kon ze houden, dat was winst. Maar de vrouw snapte het niet en bleef weigeren. Ze raakte zelfs bijna in paniek en het lege bekertje werd niet gegeven. 'Daarom wordt het nooit wat met dit land!' riep Julia toen boos.


Fleur de Weerd vond dit verhaal steeds een uitstekend voorbeeld als iemand haar vroeg hoe het er in Oekraïne aan toe ging. De Oekraïners leefden in hun hoofd nog steeds in de communistische tijd, elk eigen initiatief was hen onbekend. Maar dat was in 2012 toen ze als  correspondent in Oekraïne werkte.  In het voorjaar van 2014 veranderde dat, dacht ze. Er brak een oorlog uit. De Oekraïners kwamen in opstand tegen de corrupte president, er vielen vele doden en gewonden. Oekraïne was veel in het nieuws, maar veranderde er toen daadwerkelijk iets? Dát wilde De Weerd weten en ze reisde opnieuw naar het voor West-Europa onbekende land.

De Weerd praat in het 'mislukte land' met jongeren en ouderen en reist van noord naar zuid, van oost naar west.  De tegenstelling zijn enorm, zelfs binnen één persoon. Zoals bijvoorbeeld bij Ivan, een oude oorlogsveteraan van 87 jaar, die als kleine jongen de verschrikkelijke hongersnood van 1932 had meegemaakt.


"Toen ik Ivan vroeg wie volgens hem voor de honger verantwoordelijk was, antwoordde hij: 'Stalin'. Maar terwijl hij dit met overtuiging zei, viel mijn oog op zijn jasje, dat vol hing met medailles met het gezicht van diezelfde Stalin erop! [...]

Zijn antwoord op haar vraag waarom hij dan met de medailles rondliep was:

"Natuurlijk ben ik trots op deze medailles. Stalin staat voor mij niet alleen voor hongersnood. Hij staat ook voor de Tweede Wereldoorlog, waarin ik gevochten heb voor mijn land, mijn familie, mijn Oekraïne."Hij had de Sovjet-Unie van Hitler gered en nog steeds trots dat hij zijn medaille met Stalins hoofd kon dragen."


Het is ook fascinerend om te lezen hoe verbaasd jongeren zijn als Fleur hun mening vraagt, dat zijn ze niet gewend, veel jongeren praten de mening van hun ouders na. Als Fleur doorvraagt weten ze geen antwoord. Alles is hun met de paplepel ingegoten, zelfstandig denken hebben ze niet geleerd.

De Weerd praat met allerlei mensen zoals de bewoners van Donetsk, dat een rauw, ruw, troosteloos gebied gesitueerd is. Ze hoort daar over de kozakken vertellen, die in dat gebied nog levendig aanwezig zijn en waar de mensen uit Donetsk trots op zijn. Een kozak staat voor kracht en manlijkheid.
Ze vertelt over de ramp in Tjernobil en bezoekt het gebied, waar de mensen weer gewoon leven en een flinke vergoeding hebben ontvangen. Ze hoort wat voor heftige invloed de ramp op de Oekraïeners heeft gehad. Vanaf die tijd zat de achterdocht jegens de autoriteiten er pas goed in.


Volgens De Weerd gaat het land kapot aan corruptie. Alles en iedereen is corrupt. Alles verzand in corruptie. De oliegargen hebben het voor het zeggen. Ook iemand die na het communistische tijdperk wél eigen initiatieven nam en bijvoorbeeld land opkocht omdat de bewoners het hun toegewezen stuk land niet gebruikten, wordt met de nek aangekeken. Echt positief is het allemaal niet, toch heb je wel het gevoel dat de Oekraïners wel anders willen...


Kortom, we krijgen op een zeer boeiende manier een mooi portret van dit bijzondere land voorgeschoteld. De Weerd laat ons op een uitstekende manier kennismaken met het land dat onder heel diverse regimes is geregeerd. Het boek van Fleur de Weerd leerde me meer over Oekraïne dan alle verslaggeving die er momenteel over dit land gedaan wordt.


Maar waarom het land maar niet wil  lukken, blijft de vraag. Is het de corruptie? Is het omdat de Oekraïners niet gewend zijn aan eigen initiatieven nemen? Is het omdat gedacht wordt dat verzet toch niets uitmaakt?
Er was voor de Oekraïners even hoop op verandering, na de opstand, maar die is inmiddels verdwenen.
Toch, vertelt Fleur de Weerd in het interview, hopen de Oekraïners wel dat het referendum een positieve uitslag geeft, met de druk van de EU, zou de corruptie aangepakt kunnen worden en dan zou het land mogelijk wél kunnen lukken. Ik help het ze hopen.


ISBN 9789045029900 | Paperback | 272 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | 20 oktober 2015

© Dettie, 27 maart 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER