Servus
Macht, slavernij, uitsluiting en verzet
Fred de Haas

'De geschiedenis wijst uit dat, als je mensen hun gang laat gaan, het recht van de sterkste over het algemeen zegeviert. De zwakkere loopt altijd de kans slachtoffer te worden van geestelijk en/of lichamelijk geweld.'

Honderdvijftig jaar geleden werd door Nederland de slavernij afgeschaft in de toenmalige koloniën Suriname en het Nederlands Caribisch gebied. Het woord slaaf is afgeleid van de benaming van een volk van de Balkan, de Slaven. Vanaf de negende eeuw trokken onder andere de Duitsers door de Balkan. Van hun plundertochten namen ze grote groepen mensen van Slavische afkomst mee die ze inzetten als slaven.

Toch is slavernij niet pas in die tijd ontstaan. In dit boek lezen we hoe het van vrijwel alle tijden is, overal ter wereld, door alle volkeren toegepast. Eerder werden woorden als ‘onvrije’ of ‘bediende’ gebruikt, in de Middeleeuwen ontstaat de term horige. Hierdoor kreeg het woord slaaf zijn nieuwe betekenis, die van lijfeigene. Officieel geen slaven meer, maar niettemin gebonden aan hun ‘werkgever’. Voor de betreffende mensen komt het op hetzelfde neer: Beroofd van hun waardigheid moesten ze zwaar werk doen, onbetaald natuurlijk, en waren ze onderworpen aan hun meester, die als ze pech hadden hun macht vaak misbruikten. Voor vrouwen betekende het vaak seksuele uitbuiting, in het gunstigste geval in een harem.

Bij de oude volken – Grieken, Romeinen - werd slavernij reeds beschreven zonder ook maar enige schaamte. Deze slaven waren vaak afkomstig uit overwonnen gebiedsdelen, ze werden meegenomen als krijgsgevangenen. Ook mensen met een andere religieuze achtergrond, een andere kleur huid, of gewoon een ‘vreemd’ volk, werden als slaaf gebruikt door mensen die machtiger waren.
Redenen genoeg om het mogelijk te maken iemand te vernederen en te misbruiken.

Waren de slaven aanvankelijk, tot in de Middeleeuwen, veelal blank, toen eenmaal de wereld ‘ontdekt’ werd (gekolonialiseerd) vanaf de 15e eeuw werden er veel Afrikaanse slaven vervoerd.
In onze eigen geschiedenis werd Curaçao de basis van de handel. Tot het einde van de 17e eeuw haalden zij Afrikanen uit Bénin (Dahomey) en uit Angola, later uit Nigeria en uit Ivoorkust.

Overigens, wie denkt dat de schrijvers van het Nieuwe Testament toch wel anders gedacht zullen hebben zal worden teleurgesteld. In Efesiërs 6:5 lezen we: ‘Slaven, gehoorzaam je aardse meesters met diep ontzag en vrees. Dien hen oprecht zoals je Christus zou dienen’.

De titel van dit boek:
Servus is een Latijnse begroeting, die in Oostenrijk nog steeds in gebruik is. Het staat letterlijk voor dienaar of slaaf en betekent dus zoveel als tot uw dienst.
Je leest over hoe mensen hun vrijheid ontnomen werd, verhandeld door Arabieren, maar ook door Europeanen.  Er staan heel veel feiten in. Jaartallen, plaatsnamen, over hoe de slavernij in een specifiek gebied ontstond – onder andere koloniaal en postkoloniaal -  en weer verdween.
Hoewel: verdwenen is het eigenlijk nooit. Denk aan soldaten tijdens de wereldoorlogen, die werden geronseld in overzeese gebieden. Denk aan kindsoldaten, en de immer aanwezige mensenhandel.

'Moderne slaven zijn te vinden in Afrika (ruim 70 miljoen), Azië en de Pacific (ruim 60 miljoen), Noord- en Zuid-Amerika (ruim tien miljoen), Europa en Midden-Azië (ruim 5 miljoen) en de Arabische Staten (ruim 1 miljoen).'

Met voetnoten, een nawoord en een bibliografie.

Fred de Haas (Utrecht, 1938) studeerde cum laude af aan de Rijksuniversiteit te Utrecht in de Franse, Spaanse en Portugese taal- en letterkunde. Hij werkte als leraar Frans en Spaans in het middelbaar onderwijs en gaf les aan het St. Bonifatiuscollege in Utrecht, het Radulphus College in Willemstad-Curaçao en Het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest. Fred de Haas vertaalde uit het Papiaments werk van Antilliaanse dichters.

ISBN 9789493214163 | paperback| 216 pagina's | Uitgeverij In de Knipscheer| maart 2021

© Marjo, 1 juli 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER