Zie ook de recensie over Kunst begrijpen van Stephen Little

Moderne en Hedendaagse Kunst Begrijpen (Nieuwe editie)
Inzicht krijgen in de belangrijkste kunststromingen
Sam Phillips

Dit boek is een vervolg op Kunst Begrijpen van Stephen Little. Het beslaat de periode van de opkomst van de moderne kunst tot en met kunst uit de 21^e eeuw. De opzet van de twee delen is aan elkaar gelijk. Ook hier treffen we dezelfde overzichtelijke structuur aan en de tekst is eveneens helder geschreven.
Op het vlak van de kunst zelf vallen er echter grote verschillen op.

Deel twee laat zien dat kunst fragmentarisch en individualistisch is geworden. Kunststromingen, zoals renaissance, barok en rococo besloegen decennia en kunstenaars voegden zich in een gemeenschappelijke stijl. Moderne kunst is een lappendeken aan invalshoeken, een stroming duurt slechts enkele jaren, en kunstenaars leggen zich toe op individuele expressie.
De Performance art (circa 1960) is daar een goed voorbeeld van. Hier is het lichaam van de kunstenaar zelf tot kunstvorm verheven. Modellen drukten hun beschilderde lichaam op het doek onder het toeziend oog van toeschouwers, die daarmee voyeur werden.

Kunst kreeg een andere betekenis. ‘Alles kan kunst zijn.’ Beroemd is de ‘Fontein’ van Marcel Duchamp. Deze Franse kunstenaar leverde een urinoir in voor een expositie. Kunst kon van overal komen, zelfs uit een openbaar toilet.

De Britse kunstenaar Bansky verkocht op een veiling een schilderij voor meer dan 1 miljoen euro. Direct nadat de koop gesloten was, werd de onderste helft van het kunstwerk in repen gesneden. In de lijst van het schilderij zat een papiervernietiger verborgen. Deze ‘act’ wordt niet in het hier besproken boek genoemd. In de Lijst van Kunstenaars wordt Bansky wel genoemd met een verwijzing naar street art. Zoek je het hoofdstukje over street art op dan lees je als typering van deze stroming dat het gaat om kunst waar geen opdracht voor is gegeven en geen toestemming voor is verleend. Dat past perfect bij de act om een deel van het schilderij te versnipperen. De koper begreep dit kennelijk, want hij behield het schilderij.

Sommige kunstenaars wilden de grenzen van wat kunst genoemd kon worden niet alleen verleggen, maar ook uitwissen, zodat kunst en leven één werden. Omdat kunst gelijk was aan leven, en geen artikel, weigerden deze kunstenaars hun werk te verkopen.

Het zal duidelijk zijn dat de vraag of een kunstwerk ‘mooi’ is en waar het op ‘lijkt’ niet langer van toepassing kan zijn.

Kunst weerspiegelt de samenleving. Het is gedaan met het grote verhaal. Ieder zijn eigen waarheid, zijn eigen geloof en zijn eigen moraal. Als moderne kunst chaotisch overkomt is dat niet anders dan de verbeelding van het chaotische in de samenleving. Veel mensen ervaren het nieuws dat de media brengen en het informatiebombardement van de sociale media als verwarrend. Zekerheden zijn weggevallen. In dit labyrint moeten jonge mensen hun weg zien te vinden en zelf hun keuzes maken. In het onderwijs is overdracht van de traditie niet langer een kerndoel, maar zelfontplooiing van de leerling en student. De leerkracht is niet langer de autoriteit die de route uitstippelt, maar de coach die de pupil stimuleert om zijn eigen identiteit te ontwikkelen.

Kunst van de late 20^e eeuw en het begin van de 21^e eeuw laat zien dat de cohesie in de samenleving is verdwenen. Daarmee is aangegeven dat kunst betekenisvol blijft, zelfs al mag iedere beschouwer zijn eigen interpretatie volgen.

Sam Phillips is voormalig hoofdredacteur van Royal Academy of Arts Magazine. De uitstekende vertaling is van Aad van der Kooij.

ISBN 9789463590440 |Paperback | Uitgeverij Librero | Omvang 168 blz. | 2021

© Henk Hofman, 20 augustus 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER.