https://nl.wikipedia.org/wiki/Sybe_Schaap

De populistische verleiding
De keerzijde van de identiteitsillusie
Sybe Schaap

Dit is geen populistisch geschreven boek! Het gaat niet over moslims, Zwarte Piet, buitenlanders of EU. De auteur, sinds 2007 Eerste Kamerlid, biedt wél een diepgaande analyse van het populisme en belicht deze hedendaagse verschijnselen vanuit een gedegen historisch-filosofisch perspectief. O.a. Nietzsche en Marx komen ter sprake om te analyseren wat er vandaag zoal speelt en dit tijdverschijnsel te doorgronden. Het communisme en nationaal-socialisme zijn sterk ideologisch getint en gericht op de eigen geschiedenis en identiteit van het volk. Zonder het populisme hieraan gelijk te stellen, zijn er wel overeenkomsten wat betreft de verheerlijking van de eigen cultuur, gezien door de ogen van populisten.

Schaap neemt het populisme uiterst serieus en maakt duidelijk dat deze beweging laat zien dat er iets aan de hand is in onze samenleving. De auteur gaat daarbij op grondige wijze op zoek naar het achterliggende probleem en zoekt naar verklaringen bij filosofen en historische stromingen.

Populisme is een hedendaagse politieke stroming die reactief van aard is en zich afzet tegen hedendaagse internationale ontwikkelingen die ons land beïnvloeden zoals de EU en de vluchtelingencrisis. Populisten pretenderen te spreken namens ‘het volk’ dat zich door gevestigde partijen niet vertegenwoordigd voelt.

Nietzsche’s ‘laatste mens’ en Ortega’s ‘massamens’ typeren de mens ‘die leeft in een waan van narcistische zelfgenoegzaamheid en vermeend geluk’, pag 21 dat aan anderen wordt opgedrongen en waaraan iedereen moet voldoen. Populisme nivelleert mensen en gaat uit van het gelijkheidsprincipe. Onder het mom van ‘wij zijn het volk’ wordt een bepaalde groep met hun maatschappelijke frustratie naar voren geschoven en streeft deze niet alleen naar erkenning maar in feite naar overheersing van andere groepen. Er is sprake van doorgeschoten mondigheid, misbruik of onjuist gebruik van vrijheid en het moraliseren van waarheid. Mensen mogen van elkaar verschillen en echte democratie koestert deze verscheidenheid

‘De hedendaagse populist verwerpt de bestaande wereld en haar waarden. Het schept een eigen, fictieve wereld, die van volk en natie, gezegend met een in het verleden gewortelde authentieke identiteit’, pag 222. 
'Dwingt het populisme tot een herbezinning op de fundamentele waarden?', pag 14. Het boek probeert stellingen en vragen te beantwoorden maar de lezer moet zelf wel de nodige moeite doen om verbanden te leggen want dit is geen gemakkelijk en voor iedereen toegankelijk geschreven boek. Wél een waardevol boek voor mensen die dieper willen graven en de nodige filosofie tot zich kunnen en willen nemen. Populaire beschouwingen over het populisme zijn er al genoeg ...

De auteur eindigt met een duidelijk pleidooi:
'Om de democratie levenskrachtig te houden moet geïnvesteerd worden in de bevolking, dus in de mens, in zijn waardigheid en vermogen gestalte te geven aan maatgevende waarden', pag 240. Daartoe is een levendige band met het verleden van wezenlijk belang en is het de uitdaging om hierin gemeenschappelijkheid te ervaren.

Dit boek levert z'n eigen, wetenschappelijke bijdrage aan wat er momenteel speelt maar vraagt wel om een praktische vertaling naar de maatschappelijke en politieke werkelijkheid van vandaag.

ISBN 9789463401197 | paperback | 243 pagina's | Uitgeverij Damon | november 2017

© Evert van der Veen, 12 april 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER