https://www.rositasteenbeek.com

Wie is mijn naaste?
Mijn verhaal over de vluchtelingenopvang
Rosita Steenbeek

Dit boek is een levendige en persoonlijk getinte beschrijving van vele ontmoetingen die de schrijfster heeft met hulpverleners en mensen in vluchtelingenkampen. Hierdoor komt het soms wat ‘grote’ probleem dichterbij en krijgt het in de verhalen die vluchtelingen vertellen een menselijk gezicht. De lezer voelt en ziet wat er met deze mensen gebeurt.

De ervaringen van de schrijfster spelen zich blijkens de indeling van het boek af op Lampedusa, Sicilië en in Libanon. De situatie is overal anders en toch zijn er veel overeenkomsten. De schrijfster is intens betrokken bij hetgeen zij hoort en ziet tijdens haar vele reizen. Typerend voor haar houding is dat zij ingaat op de uitnodiging om bij mensen in hun tent te overnachten. Zij maakt gemakkelijk contact met mensen en daarom ademt het boek een menslievende sfeer.

De houding van bewoners is wisselend: naast intense bewogenheid is er ook onverschilligheid en zelfs afkeer jegens de ‘ragazzi’ zoals de vluchtelingen worden genoemd. De Italiaanse kustwacht heeft een keer moedwillig gefaald waardoor veel mensen zijn verdronken maar er is ook het aangrijpende verhaal van Siciliaanse kustwachten die met leeggelopen rubberboten werden geconfronteerd, omgeven door honderden drenkelingen. Het waren er teveel om te redden en elke vluchteling die zij aan boord hesen, voelde als willekeurig. Deze gebeurtenis is voor deze kustwachten traumatisch gebleven.
Veel geld voor de hulpverlening blijft steken in de organisatie waar sommige mensen ronduit van profiteren.

Op Lampedusa is een museum van migratie ingericht waar voorwerpen van mensen en onderdelen van boten tentoon worden gesteld. In Libanon bezoekt Steenbeek ‘De Berg’, een plek die aan de verschrikkingen van de oorlog herinnert. Hier zijn allerlei voorwerpen bijeen gebracht, kapotgeschoten gebouwen laten zien wat er heeft plaatsgevonden. Deels zijn huizen in oorlogstijd nagebouwd zodat de bezoeker een realistisch beeld van de oorlog krijgt.

Het probleem lijkt onoplosbaar en kan daarom ontmoedigend werken. Zinvol is de uitspraak van een Libanese hulpverlener: ‘Wanneer je het op macroniveau bekijkt is het een wanhopige situatie… maar we concentreren ons op de mensen, de individuele gevallen’, pag. 108.

Tussen de regels door komt de vragende titel van het boek ter sprake. Af en toe is er een krachtige verwijzing naar de vraag ‘wie is mijn naaste?’ die is ontleend aan een vraag die een Schriftgeleerde aan Jezus stelt waarop Hij het verhaal van de barmhartige Samaritaan vertelt. Zo valt het oog van de schrijfster op een affiche met een tekst van Martin Luther King:

‘Lafheid vraagt: is het veilig? Eigenbelang vraagt: is het diplomatiek? Ijdelheid vraagt: is het populair? Maar het geweten vraagt: is het juist? Er komt een tijd dat je een standpunt moet innemen dat noch veilig, noch diplomatiek, noch populair is; maar het moet het innemen omdat het juist is’, pag. 47.

Dit boek doet een stilzwijgend appèl op ons geweten. Het is aangrijpend, actueel en ook noodzakelijk dat het wordt gelezen én aanzet tot barmhartigheid en gerechtigheid.

ISBN 978 90 448 3575 1 | Paperback | 294 pag. | Prometheus | oktober 2018

© Evert van der Veen, 26 november 2018

Lees de reacties op het forum en / of reageer HIER