Ingeborg Bachmann

https://karakters.nu/kader-ingeborg-bachmann

Oorlogsdagboek
met brieven van Jack Hamesh
Ingeborg Bachmannn

In dit boek wordt een fragment uit het leven van Ingeborg Bachmann (1926-1973) uitgelicht. Het klinkt bizar om het een fragment te noemen, maar gezien haar rijke leven en bijzondere geest is dat het wel. Een belangrijk fragment weliswaar maar toch.

Het boekje handelt over een deel van het dagboek van Ingeborg Bachmann dat geschreven is aan het eind van de Tweede Wereldoorlog.
De zeer intelligente Oostenrijkse Bachmann was de dochter van een overtuigd naziofficier. Zij stond ingeschreven bij de kweekschool, zodat zij niet de 'Reichsarbeitsdienst' hoefde te vervullen. - Iemand die dat niet wilde moest een vervangende studiedienst doen. -

Ze is de oorlog zat, de Russen zijn in Wenen, ze wil niet meer schuilen.

"Ik ga niet meer boven de bunker in. [...] Ik een luie stoel in de tuin gezet en ik lees. Ik heb me vast voorgenomen om door te lezen als de bommen komen."

Haar eindconclusie is namelijk: "Met de volwassenen valt niet meer te praten."

Bij het halen van een persoonsbewijs ontmoet ze de Engelsman Jack Hamesh, hij zit achter het loket. Hij spreekt vloeiend Duits met een Weens accent. Hij blijkt in Oostenrijk geboren te zijn maar is via allerlei adressen en instanties op achttienjarige leeftijd in Engeland beland. Nu functioneerde hij, in opdracht van het Britse leger een jaar als tolk, in de buurt van Bachmannns woonplaats.
Ze zien elkaar vaker maar hun innige vriendschap bloeit pas op als ze een gesprek over boeken beginnen. Daarin vinden ze elkaar aanvankelijk.

"Ik weet ook niet meer waar wij in het begin over spraken, maar toen opeens over boeken, over Thomas - Mann - en Stefan Zweig en Schnitzler en Hofmannsthal. Ik was zo gelukkig, hij kent alles [...]"

Het is de mooiste zomer van haar leven, schrijft Ingeborg. Ze blijven praten en elkaar aanvullen. In feite hebben ze de eenzaamheid in elkaar ontdekt.
Voor haar familie is Jack 'die Jood'. Toch geniet hij van de warme onderlinge familieband die Bachmanns hebben, het is iets wat hij niet kent.

De bevrijding volgt en Jack vertrekt naar Palestina. Wij kunnen zijn 11 brieven die hij van april 1946 tot juli 1947 aan haar schreef. Haar antwoorden zijn verdwenen.
De brieven van Jack zijn vol verdriet, hij mist Ingeborg en vooral hun zielsverwantschap zeer. Opnieuw is hij alleen, zoals zo vaak in zijn leven gebeurde. Hij gaat door een diepe crisis en de wanhoop spat tussen de regels door uit zijn brieven. Hij wil contact houden, haar weer zien, maar het is duidelijk dat de leergierige Ingeborg andere plannen heeft, ze wil zich ontwikkelen, ze wil verder komen en gaat studeren.

In grote lijnen is dit het verhaal, maar het bijzondere aan het boekje is dat het helemaal in de tijd wordt geplaatst. We lezen over de totaal verschillende achtergronden van Ingeborg Bachmann en Jack Hamesh. De brieven van Jack worden toegelicht en verwijzen ook naar de fase waar Ingeborg verkeert in het naoorlogse Oostenrijk. We lezen korte biografieën over beide mensen maar ook over de impact die de oorlog op hen heeft gehad. Het beïnvloedde hun latere leven in hevige mate.

Het feitelijke oorlogsdagboek beslaat maar vijftien pagina's maar het geheel mét de brieven en toelichtingen vormt een mooi document uit Bachmanns leven. Maar ook Hamesh weet met zijn indringende brieven zijn plek op te eisen.

Ingeborg Bachmann groeide uit tot een van de grootste naoorlogse dichteressen en schrijfsters van Oostenrijk. Ze onderhield bijna twintig jaar een levendige correspondentie met de Roemeens-Joodse dichter Paul Celan (1920-1970).
Achterin het boek staat kort vermeld hoe het leven van Jack Hamesh verliep.

Ondanks het kleine formaat is het een zeer doeltreffend, goed uitgewerkt en interessant geheel geworden, waarvoor veel gedegen research is gepleegd.
Het boekje maakt ook nieuwsgierig naar het overige werk van Bachmann.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Non-fictie

Ingeborg Bachmann