De muur van Hadrianus
De Romeinse Limes in Groot-Brittannië
Adrian Goldsworthy

 
Het woord “limes” betekent zoveel als: grens, grensweg, grenspad. We kunnen denken aan een grenspad tussen twee akkers of twee wijngaarden. In de titel van dit boek slaat ‘limes’ op de versterkte Noordgrens van het Romeinse Rijk langs de Rijn en de Donau naar de Zwarte Zee. Deze limes was volgens de Romeinen ook de grens tussen beschaafde volken en barbaren.

De Muur van Hadrianus is te vinden in Noord-Engeland. Keizer Hadrianus (117-138) heeft in zijn regeerperiode de muur gebouwd van de monding van de Tyne bij Newcastle tot de Solway Firth in de Ierse Zee aan de Oostkust. Degene die met de ferry van IJmuiden naar Newcastle vaart ziet bij het verlaten van de ferry de bordjes al staan die verwijzen naar de Hadrian’s Wall. Deze muur was een symbool van de Romeinse macht en moest de Picten in het Noorden weerhouden van een aanval op het rijk.

De auteur van dit boek gaat niet alleen in op de historische achtergronden van de muur en de archeologische vondsten, maar beschrijft ook de hedendaagse toeristische aspecten. Er is namelijk een wandelpad en fietsroute langs de muur uitgezet. Afhankelijk van de route die de wandelaar of fietser kiest, gaat het om een lengte van ongeveer 150 kilometer. Langs de route zijn tal van overnachtingsmogelijkheden. Ook is het voor de bezoeker, die wat comfortabeler wil wandelen, mogelijk om de rugzak steeds per dag etappe te verzenden. Auteur Adrian Goldsworthy heeft de route zelf vele malen gelopen en treedt ook regelmatig op als gids voor groepen. Als ervaringsdeskundig en als gerenommeerd historicus weet hij waar hij over schrijft.

De muur van Hadrianus was op vaste afstanden voorzien van forten met poorten naar het Noorden en Zuiden. Militaire bases en wegen maakten het mogelijk om snel troepen te verplaatsen naar bedreigde plekken. Het middelste gedeelte kronkelt door een spectaculair landschap van rotskammen en richels. Nergens echter is de route zwaar om te lopen. Voor de gewone wandelaar is de route heel goed te lopen.

Naast een aantal kaarten en plattegronden is er een katern met prachtige kleurenfoto’s opgenomen. Aan het eind van het boek zijn suggesties opgenomen voor verdere literatuur en zijn sites genoemd die de bezoeker veel aanvullende informatie verschaffen. Deze handzame gids is daarmee geschikt voor twee categorieën lezers: zij die meer in de historie van de muur zijn geïnteresseerd en zij die voornemens zijn om de route te lopen.

De wandelroute is goed te belopen in dagetappes van 20 tot 25 kilometer. Maar wie ook een aantal van de bezienswaardigheden wil bezichtigen doet er goed aan om twee weken uit te trekken voor de Hadrian’s Wall.

Adrian Goldsworthy (1969) is historicus. Hij promoveerde op “Het Romeinse leger als strijdmacht” en gaf les op meerdere universiteiten. Het lesgeven gaf hij op vanwege de administratieve overlast om fulltime schrijver te worden, nu ook van romans. Daarnaast vindt hij het ‘leuk om lezingen’ te geven. Roelof Posthuma stond borg voor een uitstekende vertaling. Omniboek heeft het boek heel verzorgd uitgegeven.

ISBN 9789401912440 | Omvang 192 blz. | Paperback | Uitgeverij Omniboek | maart 2018

© Henk Hofman, 21 juli 2022

Lees de reacties op het Forum en/of klik HIER

Pax Romana
Oorlog en Vrede in de Romeinse Tijd
Adrian Goldsworthy

In dit boek onderzoekt Adrian Goldsworthy hoe de Romeinen hun uitdijende rijk bijeen hielden en bestuurden. Op het hoogtepunt van hun macht beheersten de Romeinen het hele gebied rondom de Middellandse Zee. Dit wereldrijk heeft ook nog eens bijna 1000 jaar bestaan.

Dat was en is een unieke prestatie. Maar er lag geen vooropgezet plan ten grondslag aan dit rijk. Rome groeide tegen de verdrukking in en na elke gewonnen oorlog was het grondgebied weer uitgebreid. De Romeinen streefden naar natuurlijke grenzen, zoals rivieren, woestijnen en bergketens, omdat het rijk anders onverdedigbaar zou zijn. De befaamde muur van Hadrianus in Engeland was bij gebrek aan een natuurlijke grens pure noodzaak. Een kunstmatige grens vergde de bouw van muren, torens, forten en de inzet van veel troepen. In verhouding tot een natuurlijke grens vergde het dus een veel grotere investering aan geld en mankracht. In Europa vormden de Rijn en de Donau (de zogenaamde Limes) een prima afbakening tussen Germaans en Romeins territorium.

Binnen het rijk werd een uitgekiend wegenstelsel aangelegd, zodat diplomaten, militairen en kooplieden zich gemakkelijk konden verplaatsen. Het Romeinse Rijk werd een smeltkroes van volken, culturen en religies. Het algemene beleid van de Romeinse heersers was dat elke minderheidsgroep met rust werd gelaten mits het Romeinse gezag zonder mankeren geaccepteerd werd. De Romeinen regeerden met harde hand en maakten korte metten met binnenlandse onrust of agressie van buitenaf.

Augustus (27 v. Chr-14 na Chr.) was de eerste keizer. Hij was tevens de laatste en grootste veroveraar uit de geschiedenis van Rome. Onder zijn heerschappij kwam de grondvorm van het rijk tot stand.
Het Rijk bracht rust, orde, vrede en een zekere welvaart. Dat verstaan we onder de term Pax Romana. Aan de andere kant, zeker gezien vanuit hedendaags perspectief, bleef de levensverwachting onthutsend laag, was de kindersterfte hoog, leefden velen in armoede, was hongersnood bij een tegenvallende oogst onvermijdelijk en decimeerden epidemieën de bevolking. Slavernij was een geaccepteerd en normaal verschijnsel. Voor de meeste mensen was het leven hard. Wie arm of ziek was, was op zichzelf aangewezen en op hulp van familie.

In deel I van dit boek beschrijft Goldsworthy de opkomst van Rome tot aan Julius Caesar. Deel II beschrijft het leven onder de keizers.
Goldsworthy gaat in op het bestuur van het rijk, handel en verkeer, de inrichting van de belastingdienst, het leger en de oorlogvoering, het dagelijks leven van burgers, vrijen en slaven.

Er zijn twee fotokaternen opgenomen. Een deel van de foto’s is in kleur. Mooie foto’s met een prima onderschrift, zodat de katernen een grote toegevoegde waarde geven aan dit boek.
Het boek is voorzien van een verklarende woordenlijst, een notenapparaat, bronnenopgave en register. Het is dus een boek dat aan de wetenschappelijke standaard voldoet. Door de wijze waarop de schrijver zijn stof rangschikt zijn er echter een enkele keer overlappingen en herhalingen in de tekst.

Goldsworthy is een kundig schrijver en een specialist in de Romeinse geschiedenis. Eerder schreef hij boeken over De val van Rome; Cleopatra; het Romeinse leger; Caesar en Augustus.

Dit is een prima boek voor de vele geïnteresseerde lezers van boeken over de antieke geschiedenis.

ISBN: 9789401909921 | Paperback | 512 pagina's | Uitgever Omniboek | april 2017

© Henk Hofman, 6 september 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER