ndabamandela.co

De moed om te vergeven
Levenslessen van mijn grootvader Nelson Mandela
Ndaba Mandela


Dit boek is geschreven door een kleinzoon van Nelson Mandela die als 11-jarig jongetje bij hem in huis kwam wonen. Het boek beschrijft zijn eigen levensverhaal in relatie tot zijn beroemde grootvader. Aangrijpend is de tekening van het leven onder de apartheidspolitiek in een arme wijk in Soweto en het geweld waarmee de politie optrad tegen demonstrerende kinderen en volwassenen.

Tussen alle feiten en feitjes door – waar de auteur zich soms in details verliest die voor de lezer minder interessant zijn – geeft hij de Xhosa wijsheid door van het gelijknamige Zuidafrikaanse volk waartoe de Mandela’s behoren. Het zijn oude verhalen en legenden vol levenswijsheid. De titels van de hoofdstukken verwijzen daar ook naar zoals ‘Geen enkele kind behoort tot één gezin’, 'Luister naar waar de wind vandaan komt’ en ‘De bloem die nooit sterft is onzichtbaar’.

Nelson Mandela is een strenge maar wel liefhebbende grootvader. Hij maakt soms een afstandelijke indruk maar is in feite zeer betrokken bij zijn kleinzoon die hem wel een tijdlang teleurstelt. Studieresultaten – waar Nelson zeer aan hechtte want studie betekende vooruitgang in het leven en zelfontplooiing – lieten lange tijd zeer te wensen over. De kleinzoon is openhartig over zijn gedrag: jarenlang niets doen, drinken, vriendinnetjes, allerlei leugentjes.
Zo blijft het niet; Ndaba komt tot andere inzichten en uiteindelijk gaat hij rechten studeren in Kaapstad en neemt hij iets van het idealisme van zijn grootvader over die regelmatig en respectvol ‘de Oude Man’ wordt genoemd. Kwetsbaar vanwege zijn hoge leeftijd én trots is Nelson aanwezig bij de uitreiking van de bul aan zijn Ndaba.

Via de invalshoek van deze kleinzoon komen we op een ander wijze met dé Mandela in contact. Ontroerend is zijn uitspraak over zijn gevangenschap op Robbeneiland: ‘Al die jaren in de gevangenis hoorde ik nooit het geluid van spelende kinderen. Dat was iets wat ik het meest miste’, pag. 10.
Van zijn grootvader leerde hij wat echte vrijheid is: 'Vrij zijn betekent niet alleen dat iemand zijn ketenen afwerpt. Het is ook leven op een manier die de vrijheid van anderen respecteert en vergroot’, pag. 31.
Hij vat de ontwikkelingen in zijn tijd m.b.t. racisme, seksisme en rassenhaat mooi samen: ‘De algemene opvatting is veranderd van ‘zo is het nu eenmaal’ naar ‘dat is niet acceptabel’. Het is een begin’, pag. 88.

De Engelse titel ‘Going to the Mountain’ omvat de inhoud van het boek beter dan de Nederlandse variant. Het thema vergeving speelt namelijk een ondergeschikte rol in dit boek. De Waarheids- en Verzoeningscommissie komt wel even ter sprake die als doel heeft om onder het presidentschap van Mandela het verleden te verwerken.  ‘Naar de berg gaan’ is de titel van hoofdstuk 9 en duidt op het ritueel van besnijdenis dat bij 18 – 20 jarige jongens plaatsvindt. Aanvankelijk vindt zijn grootvader hem hier nog niet rijp voor maar later gebeurt het wel en ervaart Ndaba dit als een bijzonder moment in zijn leven. ‘Ik ben een man’: die woorden klinken een aantal keren in dit hoofdstuk en ze vatten de betekenis van de besnijdenis samen. Dat is ook de reactie van Nelson: ‘Je bent een man’, pag. 217.

Ondanks de eenvoudige schrijfstijl is dit boek wel de moeite waard en dat is natuurlijk aan de grootvader van deze jongen te danken. De ondertitel suggereert een groter aandeel in dit boek waarin het eigen levensverhaal van de kleinzoon toch vooral centraal staat. In het nawoord is Ndaba's toespraak opgenomen die hij hield in de herdenkingsdienst van zijn grootvader: ‘Het verhaal van Nelson Mandela is in grote mate het verhaal van Zuid-Afrika’, pag. 268.
In de stijl van zijn grootvader eindigt Ndaba zijn boek met een appèl: ‘Het is tijd dat we vooruitgaan als één volk, en dat kan alleen bereikt worden als we als één samenwerken’, pag. 281.

Dit boek roept wellicht andere verwachtingen op maar is toch lezenswaardig.

ISBN 9789400509955 | Paperback | 285 pagina's | Uitgeverij Lev. | juni 2018

Evert van der Veen, 18 juli 2018

Lee de reactie op het forum en/of reageer, klik HIER