Huygens en Hofwijck
De vindingrijke wereld van Constantijn & Christiaan
Kees van der Leer en Henk Boers

Met een herspelling van het originele hofdicht door Ton van Strien

Dit boek is qua inhoud en vormgeving van hoge kwaliteit. Minutieus wordt in woord en beeld de geschiedenis van Hofwijck en zijn bewoners in kaart gebracht.

Hofwijck in Voorburg was het buitenverblijf van Constantijn Huygens (1596-1687), secretaris in dienst van het Oranjehuis, dichter, geleerde, componist, kunstkenner en polyglot. In 1642 nam Huygens deze buitenplaats in gebruik, bedoeld om het drukke hofleven van tijd tot tijd te ontvluchten. Na zijn overlijden in 1687 woonde zoon Christiaan (1629-1695) er. Christiaan Huygens genoot internationale faam als wetenschapper op het gebied van wiskunde, mechanica, optica en sterrenkunde.

Hoofdstuk 1 behandelt het leven van Constantijn. Een boeiend hoofdstuk waarin de auteur aantoont hoe de bijzondere opvoeding van Constantijn en de toewijding van de ouders aan hun kinderen de basis hebben gelegd voor zijn en hun verdere leven.

In hoofdstuk 2 gaat het over Constantijn en het ontwerp van Hofwijck. Huygens baseerde zich op het harmoniemodel van Vitruvius (85-20 v. Chr.), een Romeinse architect uit de klassieke oudheid. Het menselijk lichaam was het uitgangspunt. Het huis vormde het hoofd, de lange lanen verwezen naar de armen, de boomgaard was de buik en de lanen van de ondertuin waren de benen.

In hoofdstuk 3 behandelen de auteurs de periode dat zoon Christiaan in Hofwijck verbleef. Hij had er onvoldoende ruimte voor zijn experimenten, leidde er een betrekkelijk eenzaam leven en had een zwakke gezondheid.

De hoofdstukken 4 tot en met 8 gaan in op de geschiedenis van Hofwijck na het overlijden van Christiaan in 1695 tot op heden. De fraaie buitenplaats met de prachtige tuin, zo zorgvuldig ontworpen en in stand gehouden door de ontwerper, raakte in verval. Met de aanleg van de spoorlijn Den Haag-Utrecht na 1870 en de aanleg van Rijksweg A12 in 1932 werden delen van het buitenverblijf doorsneden. De verhoudingen van het menselijk lichaam zijn daardoor uit balans geraakt. Het ‘rechterbeen’ is nu een parkeerterrein onder station Voorburg.

Twee keer moest Hofwijck gered worden van ‘cultuurbarbaren’ die geen oog hadden voor de cultuurhistorische waarde van Hofwijck. Het buitenverblijf is nipt van de ondergang gered. Met bewonderenswaardige inzet en doorzettingsvermogen zijn huis en tuin daarna zoveel mogelijk gereconstrueerd en in oude luister hersteld.

Hofwijck is nu een museum in bezit van de Vereniging Hofwijck. Het museum is gewijd aan leven en werk van de eerste twee bewoners. Het pand kan ook gehuurd worden voor recepties, diners en een trouwerij. Als de treinreiziger bij het passeren van station Voorburg een blik naar buiten werpt, kan hij het stralende Hofwijck zien liggen. Uw recensent kwam er jarenlang regelmatig langs en vond het panorama zo mooi dat een bezoek aan dit museum een logisch vervolg werd. In 1983 promoveerde hij op Constantijn Huygens als dienaar van het Oranjehuis. Welwillend is toen de boekencollectie in Hofwijck ter beschikking gesteld voor onderzoek. Het boek van Kees van der Leer en Henk Boers stimuleert me om een hernieuwd bezoek aan Hofwijck te brengen.

Het Voorwoord van hun boek is geschreven door André Kuipers, astronaut en ambassadeur van Hofwijck. Hij doorkliefde de ruimte, die Christiaan Huygens met zijn telescoop vanuit de tuin van Hofwijck had bestudeerd.

Het laatste deel van het boek bevat het complete gedicht dat Huygens over Hofwijck schreef. Ton van Strien zorgde voor een hertaling en een deskundige toelichting.

Dit is een boek om ‘eindeloos’ van te genieten. De heldere tekst, het grote aantal afbeeldingen, de foto’s en plattegronden komen pas goed tot hun recht als de lezer zich ook de tijd en de rust gunt om het allemaal goed in zich op te nemen. Dat past toch prima bij het hele idee van Hofwijck? De alledaagse hectiek even ontvluchten en de tijd nemen voor bezinning en verdieping?

Het enige minpunt dat ik heb genoteerd betreft de teksten bij de afbeeldingen, ingelast commentaar en de noten. Die zijn gedrukt in een kleine, geelgekleurde letter. Wel leesbaar, maar wat oudere lezers zullen voor goed (lamp)licht moeten zorgen.
Het boek heeft twee leeslinten (een voor de tekst en de andere voor de noten achterin), er is een genealogisch schema opgenomen van de familie Huygens en natuurlijk ontbreken literatuuropgave en een register niet.
Een boek dat recht doet aan de statuur van Constantijn en Christiaan Huygens.

Kees van der Leer is docent en conrector van het Zandvlietcollege in Den Haag en auteur van diverse boeken over bijzondere personen, huizen, buitenplaatsen en tuinen.
Henk Boers is als hortulanus [beheerder van een botanische tuin, H.] verbonden aan de historische tuinen Het Muiderslot bij Amsterdam en Hofwijck.
Ton van Strien is docent historische Letterkunde bij de Vrije Universiteit Amsterdam.
Vormgever van het boek is Ronald Meekel.

Een eerste uitgave van dit boek in 2016 won de Ithakaprijs. Deze prijs is ingesteld om de bestudering van cultureel erfgoed te bevorderen.

ISBN 9789462499119 | Hardcover | 288 pagina's | Walburg Pers | 18 maart 2025

© Henk Hofman, 25 maart 2025

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER