De 30^e Divisie
De eerste Amerikaanse bevrijders van Nederland en België
Egbert van de Schootbrugge

Volgens de achterflap van dit boek was de Amerikaanse 30^e infanteriedivisie de best presterende divisie van de Tweede Wereldoorlog.

Kort na D-Day landde de divisie in Normandië en voerde daarna weken van harde strijd om de taaie Duitse tegenstand te breken. Toen dat was gelukt, volgde een stormloop naar de Duitse grens. Daar brak de divisie door de Siegfriedlinie heen. Maar de Duitsers gaven niet op. Tijdens het Ardennenoffensief eind 1944 vocht de divisie weer in de voorhoede. De winter van 1944-1945 was ijzig koud en de strijd werd onder barre weersomstandigheden gevoerd.  Daarna is de divisie ingezet bij de oversteek van de Roer en de Rijn. Tenslotte eindigde de oorlog in het hart van het nazirijk, bij de Elbe toen er contact werd gemaakt met de Russische troepen.

Elk hoofdstuk begint met een algemeen overzicht. Dat is prettig want dit geeft het kader aan waarbinnen de 30^e divisie moest opereren. Vervolgens krijgt de lezer een nauwgezet verslag van de aanval die de divisie moet uitvoeren. In de tekst zijn de belevenissen verwerkt van officieren en soldaten. Dit maakt het boek prettig leesbaar. Die persoonlijke verhalen maken diepe indruk. Vaak moesten soldaten over open terrein Duitse stellingen bestormen. Met gevaar voor eigen leven probeerde men gewonden in veiligheid te brengen. Krijgsgevangenen werden niet altijd naar de achterhoede geleid, maar in de hitte van de strijd gedood.

Duidelijk is wel dat de Duitsers tot het laatste toe hardnekkig verzet hebben geboden. De divisie heeft zware verliezen geleden. Het overwicht van luchtmacht en artillerie was echter van beslissend belang. Overigens ging die inzet niet altijd goed, want het kwam regelmatig voor dat de eigen troepen werden gebombardeerd. Dat door eigen vuur soldaten sneuvelden, is wel erg wrang.

Zoals de ondertitel al aangeeft, bevrijdde de divisie België en Limburg van de Duitse bezetter. Een infanterist schreef:

In Nederland viel het mij op dat de vrouwen dagelijks de ramen van binnen en buiten wassen en iedere dag de vloer boenen. Ik zag ook een paar klompen en wat molens.

Overal in Frankrijk, België en Nederland werden de bevrijders op hun doortocht in stadjes en dorpen onthaald op bloemen, wijn, appels, pruimen, cognac en wat de bevolking maar te geven had. Mannen en vrouwen vielen de soldaten om de hals en kusten ze op de wang.

Op Duitse bodem stuitte de divisie op concentratiekampen waar de Duitse bewaking bij nadering van de Amerikanen op de vlucht was geslagen. Uitgehongerde en zieke gevangenen omringden de soldaten, dolblij dat hun bevrijding eindelijk was gekomen. Een officier beschreef het als volgt:

We stonden voor onze tank toen de gevangenen spontaan een rij van mannen, vrouwen en kinderen vormde om ons te begroeten. Ze gingen rechtop voor ons staan, hielden zich met moeite overeind en stelden zichzelf voor met hun volledige naam, gevolgd door ‘Poolse Jood uit Hongarije’ of iets soortgelijks. Zelfs voor geharde veteranen was het moeilijk om niet te huilen. Een jonge vrouw kwam naar me toe en bood aan om mijn tolk te zijn.

Een ander concludeerde bij het zien van de ellende: Deze oorlog was rechtvaardig en noodzakelijk.

Het boek eindigt met de terugkeer van een Amerikaan naar huis.

Voor mijn moeders huis zag ik een grote groep mensen staan, familieleden, buren en bekenden. Maar op dat moment in mijn leven waren mijn ogen alleen op mijn moeder gericht. Terwijl ik de auto uitstapte, kwam ze naar me toegerend en we omhelsden elkaar. Ze zei: “Denny, Denny, mijn jongen, mijn jongen … je bent thuis!”

Voor 25.500 strijders was zo’n terugkeer niet weggelegd. Zij waren gesneuveld, lagen nog in het hospitaal of werden vermist.

Het boek is zorgvuldig geschreven, de toon is zakelijk. De emotie ligt in de feiten en in de vele persoonlijke verhalen waaruit is geput.
In het boek is een fotokatern opgenomen. Vier bijlagen geven uitleg over de Amerikaanse legerorganisatie. Het notenapparaat, bronnenoverzicht en een register ontbreken niet.

Een waardevol boek! Vrijheid is niet vanzelfsprekend, maar vergt steeds weer offers.

Egbert van de Schootbrugge is zelfstandig onderzoeker en publicist. Hij specialiseerde zich in de Tweede Wereldoorlog en heeft meerdere boeken op zijn naam staan.

ISBN 9789401918596 | Paperback | Omvang 415 blz. | Uitgeverij Omniboek | april 2023

© Henk Hofman, 7 juni 2023

Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER