Charles Darwin

De reis van de Beagle
De geïllustreerde editie van zijn beroemde reisverslag
Charles Darwin

Op 22- jarige leeftijd vertrok Charles Darwin, eind december 1831, met het schip de Beagle naar voor hem onbekende oorden. Hij kon toen niet vermoeden dat het de reis van zijn leven zou worden. Dankzij zijn scherpe observatievermogen en de nauwkeurigheid van zijn aantekeningen kunnen wij nu nog steeds meegenieten en leren van deze reis.

Via een wereldkaart voorin het boek kunnen wij zijn interessante tocht volgen. Bij elke plaats of elk eiland dat hij bezocht staat een jaartal vermeld. In het voorwoord kunnen we lezen dat de reis aanvankelijk twee jaar zou duren maar uiteindelijk vijf jaar in beslag nam. 'In die vijf jaar was Darwin drie jaar en drie maanden op expeditie aan land en zat hij achttien maanden op zee'.

Darwin heeft zijn reis aan kapitein Fitz-Roy te danken, die een wetenschapsman aan boord wilde hebben. Het werk van Darwin is geschreven in de vorm van een journaal en het is volgens zijn zeggen:

'[...] het verhaal van onze reis, én een samenvatting van die waarnemingen op het gebied van natuurlijke historie en geologie, die naar mijn mening van belang zijn voor de niet-wetenschappelijk geschoolde lezer. In deze uitgave heb ik sommige stukken ingekort en gecorrigeerd, terwijl ik aan andere delen het een en ander heb toegevoegd, zodat het boek beter geschikt is voor een groot publiek.

Natuuronderzoekers kunnen te rade gaan bij de uitgebreidere uitgaven van zijn journaal, meldt Darwin nog.

'Het doel van de expeditie was het verder in kaart brengen van Patagonië en Vuurland, het verder in kaart brengen van de kusten van Chili, Peru en sommige eilanden in de Grote Oceaan en het uitvoeren van een reeks chronometrische waarnemingen rondom de wereld.'

Het journaal van Darwin wordt hier en daar afgewisseld met een pagina waarop de notities van kapitein Fitz-Roy te lezen zijn, deze beginnen met de weergave van de opdracht die hij ontving voor de reis. De eerste haven die aangedaan wordt, is Porto Praya in St. Jago (Santiago), de laatste aanlegplaats zijn de Azoren.

In de vijf jaar die tussen dit start en eind ligt, beschrijft Darwin alles wat hij tegenkomt, observeert en bovenal concludeert! Zoals bijvoorbeeld de voor vele christelijke mensen schokkende constatering over 'Het ontstaan der soorten', een theorie die ook lange tijd door de kerk afgewezen werd.

Sommige delen van het journaal lezen als een avonturenroman, zoals bijvoorbeeld het bezoek aan Vuurland. Het doel van het bezoek was het terugbrengen van enkele Vuurlanders die de kapitein tijdens een vorige bezoek mee naar Engeland had genomen om ze te onderwijzen en godsdienst bij te brengen. Één daarvan was Jeremy Button (genoemd naar het aankoop'bedrag', te weten... een knoopje van parelmoer) die inmiddels een keurige verschijning was met glimmend gepoetste schoenen. Er volgt een heel verhaal over hoe de bewoners van Vuurland reageerden op het bezoek en de terugkomst van hun landgenoten - de Vuurlanders worden door Darwin 'wilden' genoemd - maar ook over de zoektocht naar de familie van Jimmy (Jeremy) Button. Vermakelijk maar ook verbijsterend om te lezen. - Darwin had overigens een grote afkeer van de slavernij. -

Natuurlijk hebben de dieren ook Darwins aandacht, van insecten tot vogels, amfibieën en zoogdieren, gewoon alles wat hij tegenkomt wordt benoemd en beschreven. Apart zijn zijn observaties op de Galapagoseilanden van de leguaan, een dier dat goed zwemt - als een slang - leeft van zeewier, maar niet het water in vlucht bij mogelijk gevaar.
Maar ook de natuur - de begroeiing, het gesteente, de verschillende aardlagen etc. - wordt uitgebreid beschreven.

In feite zou je alles wat Darwin geschreven heeft wel willen weergeven want het is erg fascinerend. Hij is enorm gedetailleerd in zijn weergaven van hetgeen hij gezien heeft en verbindt het een met het ander. Ook stelt hij - zichzelf - constant vragen over wat hij ziet. Waarom groeit het zo, waarom past de begroeiing zich aan enz. Als je dit boek gelezen hebt dan is het bijna verbazingwekkend hoe véél werk er is verricht in 'maar' vijf jaar.

Achterin het boek treffen we per hoofdstuk enkele voetnoten aan evenals het register en beeldverantwoording. De taal is toegankelijk en, zoals de ondertitel al aangeeft, het boek is ook voorzien van een groot aantal illustraties bij de tekst, wat het lezen nóg prettiger maakt.

Kortom, een fantastisch, mooi uitgevoerd en inspirerend boek.

Zie ook het Inkijkexemplaar

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De reis van de Beagle
Met een inleiding van: David Quammen
Charles Darwin

Charles Darwins theorieën over evolutie en natuurlijke selectie zijn baanbrekend geweest. Hij is verantwoordelijk voor enkele van de meest opmerkelijke en grensverleggende wetenschappelijke inzichten in de geschiedenis. Vijf jaar lang reisde hij als wetenschapper op het schip de H.M.S. Beagle naar exotische plaatsen, zoals Chili, Argentinië en de Galapagos Eilanden. Darwin schreef de details van deze expeditie - zijn gedachten over de mensen op het schip en natuurlijk zijn opmerkingen over de flora en fauna - in zijn dagboek, nu opnieuw vertaald en gepubliceerd als De reis van de Beagle.

Wat direct opvalt als je het dagboek van Darwin leest, is dat hij een fantastisch schrijver is. Wellicht dat een mens die geweldig kan observeren, want ook dat kan Darwin als de beste, wel in zich draagt om ook een groot schrijver te zijn. Darwin is dat naar mijn mening in ieder geval zeker. Dat maakt het boek De reis van de Beagle, volgens mij, niet alleen interessant voor natuurwetenschappers en geschiedkundigen, maar ook voor, waar ik mezelf toe reken, de ‘gewone’ lezer.
De prachtige poëtische zinnen die Darwin formuleert zijn heerlijk om te lezen, bijvoorbeeld: “Ik had hier vijf dagen oponthoud en hield mij onledig (prachtig woord!) met het bestuderen van de geologie van de omgeving, die zeer interessant is.” (pagina 113). Aanstekelijk werkt ook de manier waarop Darwin in zijn dagboek zijn nieuwsgierigheid naar die omgeving beschrijft. Je wordt hier als het ware ingezogen en voelt bijna zijn kinderlijke enthousiasme om nieuwe dingen in de natuur te ontdekken. Wat mijn verbazing heeft gewekt is zijn onmetelijke kennis van de wereld om hem heen. Hij moet zelf zeer belezen zijn geweest om op die manier, schijnbaar heel gemakkelijk, de zaken in een voor hem nieuwe omgeving te herkennen en te determineren.

Naast de gedetailleerde beschrijvingen van de natuur valt in het dagboek eveneens op de, wat je, antropologische observaties, zou kunnen noemen, die Darwin doet. Dat leidt soms tot verrassend moderne interpretaties van hem ten aanzien van bijvoorbeeld slavernij. Op bladzijde 21 lees ik: “Tijdens mijn verblijf op deze plantage was ik bijna ooggetuige van een van die wreedheden, die alleen voorkomen in een land waar slavernij heerst. Vanwege een ruzie en een proces stond de eigenaar op het punt al de vrouwen en kinderen bij de mannelijke slaven weg te halen en hen afzonderlijk te verkopen op een veiling in Rio. Dat het niet zover kwam was slechts te danken aan zijn eigenbelang, niet aan zijn barmhartigheid.” Deze woorden getuigen van een vroeg inzicht in de wreedheid van slavernij, iets dat in de tijd van Darwin vrij ongebruikelijk was. Het algemene beeld dat men in die tijd met name over slaven en andere bevolkingsgroepen had, was dat het ongeciviliseerde wilden waren, die je best als je eigendom kon behandelen, verhandelen en gebruiken. Op meerdere plekken in het dagboek vind je zijn mening over dit soort zaken terug en hij blijkt dus zijn tijd ver vooruit te zijn geweest. Het is misschien wel dit vooruitziende, bijna profetische, inzicht dat hem heeft gebracht tot het beschrijven van het fenomeen van de evolutie in zijn boek De Oorsprong der soorten (Engels: The Origin of Species).

Voor mensen die dus niet alleen willen kennismaken met de bioloog Charles Darwin, maar ook met de mens Darwin is dit nieuw vertaalde dagboek van Darwin zeker een aanrader.

ISBN 9789048805969 | Paperback 447 pagina's | National Geographic | juni 2010
Oorspronkelijk titel: The Voyage of the Beagle Nederlandse vertaling: Frank van der Knoop

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Non-fictie

Charles Darwin