Einde verhaal/End of story

Heeft het opgroeien met twee talen invloed op de vorming van je karakter? Dat is een interessante vraag, waaromheen Philibert Schogt een boeiend boek heeft geschreven. De ene helft van het boek is in het Nederlands en als je het boek omdraait krijg je de andere helft in het Engels.

Johan/John is een Nederlandse Canadees, door zijn moeder Johan en door zijn vader John genoemd. Hij wordt geboren in Canada, waar zijn ouders een vakantiepark in het Algonquin Park runnen. Zijn moeder kan niet wennen aan het land en vult zijn jeugdjaren met een onstuitbare vloed aan Nederlands. Zijn vader is minder spraakzaam en pas op school leert hij echt Engels. Hij trouwt en woont de eerste tien jaar van zijn huwelijk met Cindy aan het meer in het vakantiepark. Dan vertrekt het stel naar Nederland, omdat John zijn Nederlandse roots wil ontdekken. Hij heeft zich altijd een dubbele persoonlijkheid gevoeld. Sinds zijn schooltijd heeft het Engels overheerst en had de John in hem de leiding. Het wordt nu tijd voor Johan.

In Nederland kost het hem een paar jaar om het moderne Nederlands te leren en de Engelse woorden op zijn Nederlands uit te spreken, zodat zijn vrienden niet steeds in de lach schieten, wanneer hij dat op de correcte manier doet. Zijn dubbele persoonlijkheid laat zich steeds duidelijker voelen. Hij ontdekt o.a. dat woorden voor dezelfde dingen in de verschillende talen een andere gevoelswaarde hebben. B.v. het woord "snow" betekent iets prettigs, maar van "sneeuw" wordt je heel verdrietig. De tweespalt gaat zelfs zover dat hij meent dat John gelukkig getrouwd kan blijven met Cindy, terwijl Johan een relatie begint met Sandra.
Cindy pikt dat natuurlijk niet, vertrekt en vraagt een scheiding aan. Johan trouwt vervolgens met Sandra. Hij wordt vertaler en als het Nederlandse deel van het boek begint is hij net met pensioen.

Hij wordt door zijn laatste uitgever gevraagd om nog één vertaling te doen. Van de auteur, Toby Quinn, heeft hij eerder werk vertaald. Nu heeft Quinn een zeer omstreden boek geschreven, waardoor hij in Amerika bedreigd wordt door een radicale predikant en zijn volgers. Johan krijgt het eerste hoofdstuk van het boek cadeau in een dummy-exemplaar. John is het er helemaal niet mee eens dat Johan de klus accepteert. Hij wilde juist aan hun memoires beginnen! Dat levert erg grappige confrontaties op. Johan begint het eerste hoofdstuk te vertalen, maar John kan het niet laten om in het dummy-exemplaar alvast aan de memoires te beginnen. Ondertussen breiden de bedreigingen zich uit. Er worden kogelbrieven toegezonden en Quinn zoekt zijn toevlucht in het vakantiepark, dat inmiddels geleid wordt door John's broer. Toby Quinn wil daar het einde van zijn boek herzien.

John wil eigenlijk ook graag weer eens terug naar Canada. Nog eens met zijn kano naar Forgotten Lake varen, Fern Island terugzien, waar zoveel herinneringen aan Cindy liggen. Daar heeft Johan helemaal geen zin in, maar als zijn uitgever, die tracht zoveel mogelijk publiciteit te genereren, met een media-spektakel dreigt, vlucht hij alsnog naar Canada. John werkt rustig verder aan de memoires en doet een mislukte poging Forgotten Lake te bereiken. Hij vergat even dat hij inmiddels 69 is en dat een kano optillen dan niet meer zo goed lukt.
De schrijver en de vertaler ontmoeten elkaar aan het meer en dan blijkt een en ander iets anders in elkaar te zitten.

Het Engelse deel van het boek bevat het eerste hoofdstuk van het boek, geschreven door Toby Quinn en verder de memoires van John/Johan tot en met hun ontmoeting in Canada. Het hoofdstuk van het boek van Quinn is een alternatief scheppingsverhaal: de schepping als een talentenshow "The Universe's Next Top Creator". Dat is een schitterend intermezzo, waarbij ik regelmatig vreselijk moest lachen. Zo inventief en ook zo wáár! Overigens schiet je ook bij de rest van het boek vaak in de lach vanwege de strubbelingen tussen John en Johan.
Onderhuids is er steeds de serieuze kwestie van in hoeverre tweetaligheid tot fricties in een mens leidt. Heeft het zelfs invloed op je karakter? John/Johan voelt zich voortdurend een gespleten persoonlijkheid. Er is voortdurend een innerlijke strijd en in hoeverre is die strijd heviger en anders dan bij een ééntalig persoon die gemengde gevoelens heeft bij een bepaald woord?

De twee delen van het boek grijpen mooi in elkaar. Het Nederlandse is het huidige leven van Johan/John. Het Engelse is het dummy-exemplaar met de herinneringen. Het is niet zo dat je in het tweede deel dezelfde dingen leest, al ken je de loop van het verhaal dan al wel. Alles wat in het Nederlands wordt verzwegen kom je in het Engels te weten.
Het enige minieme minpuntje vind ik de te dik aangezette figuur van de Nederlandse uitgever. Die rol had wel wat subtieler gekund. We hadden het toch wel voelen aankomen. Verder alle lof voor dit bijzondere boek!