Bas Steman

Lekker boekie
Zo wordt lezen [weer] leuk
Bas Steman

Vandaag zat ik samen met zes, later zeven, jongens, Adriaan van Dis, Alex Boogers en anderen aan de lange houten tafel bij Bas Steman thuis. Twee jongens hadden gekookt - met een beetje hulp van Bas - de thee stond op tafel en we hadden het uitgebreid over boeken die we gelezen hadden.

Dit bovenstaande is niet waar, tenminste ik was er persoonlijk niet bij, maar het voelde wel zo. Bas Steman heeft namelijk in zijn 'Lekker boekie' een fijne en aanvoelbare sfeer weten te creëren waardoor je bijna onderdeel werd van de mooie bijeenkomsten die de zes/zeven jongens een aantal jaren samen met Bas hadden.

Het begon allemaal met het eindexamen Nederlands van Bas' zoon Jip dat er aan zat te komen. Of nee, het begon eerder nog, met de film Dead Poets Society waarin Robin Williams zijn leerlingen de liefde voor literatuur bijbrengt. Een film die een keerpunt was in het leven van Bas Steman. Door die film wist hij dat hij wilde schrijven. Maar hij wist ook dat hij wilde dat jongeren datzelfde vuur zouden voelen wat hij voelde voor literatuur. Bas besluit daarom om zijn zoon en zijn vriendengroepje, allen vijftien jaar, voor te stellen een leesclub op te richten. Het lokkertje is dat ze dan zeker goed door hun mondelinge examen zullen rollen...

Ik geloof in jongeren en ik hoop dat ze geïnspireerde keuzes kunnen maken in het leven, opdat ze zelfbewuste, nadenkende, humoristische, weerbare mensen worden. Wat ik op zijn minst kan doen, is deze jongens in contact brengen met verhalen die mij zijn bijgebleven, die mij hebben gevormd. Misschien raakt het hen ook, misschien brengt het hen in contact met andere gedachten, andere werelden, maar laat het hun vooral ook zien dat er andere mensen zijn met die met dezelfde worstelingen leven als zij. Maar uiteindelijk moeten ze zelf ervaren en bepalen of lezen van boeken voor hen van waarde is. Het is aan hen.

Het lokkertje werkt, leesclub Nescio is een feit, en de vriendengroep verzamelt zich elke maand bij Bas en Jip. Aanvankelijk zitten ze een beetje onwennig bij elkaar maar als ze de foto's die ze mee moesten nemen op verschillende manieren gaan bekijken, dus verschillende perspectieven toepassen, beginnen de jongens er lol in te krijgen. En die lol blijft! Het eerste verhaal dat ze daarna lezen boeit, evenals de bespreking die volgt.
Vervolgens beginnen ze aan hun eerste roman naar aanleiding van een tip van Bert, die werkt bij de biologische buurtsuper. Hij tipt Wij van Elvis Peeters, een boek dat Bas ook nog niet kent. Het gaat over een stel jongeren (wij) die uit verveling de meest bizarre - seksuele - spelletjes doen met de rest van de wereld (zij). Dat boek slaat in als een bom. Het heeft diepe indruk gemaakt, het verhaal liet de jongens niet meer los, ze liepen er over na te denken en wisten niet dat een boek dat met je kon doen.

Aanvankelijk zouden ze twaalf boeken lezen, het aantal voor het examen, maar dat werden er veel meer. Bas had wel een lijn aangebracht, zodat de boeken naar elkaar verwezen. Maar daarnaast leidde sommige boeken haast als vanzelf naar een ander boek waarvan ze allemaal vonden dat ze dat ook moesten lezen. Dat kon achtergrondinformatie geven of een toevoeging zijn bij een ander boek. Bas heeft zelfs het geluk dat hij, als schrijver zijnde, Adriaan van Dis ontmoet die gelijk enthousiast is als hij van 'Nescio' hoort en vervolgens een avond aanwezig is om over zijn boek Ik kom terug te praten. Ook de leraar Nederlands van Bas zelf komt enkele avonden over Multatuli praten.

De leesclub is voor de jongens dan allang niet meer 'de voorbereiding naar het examen' maar een club waarin ze zich leren verdiepen in andere levens en leefomstandigheden en dingen met andere ogen leren te bekijken. De vriendschappen zijn gegroeid van oppervlakkig naar vriendschappen voor het leven.
De boeken hebben hun leven enorm verrijkt. Ze zijn echte lezers geworden die onderscheid kunnen maken en zelfverzekerder in het leven staan.
En dat alles dankzij literatuur.

Bas Steman heeft de bijeenkomsten met boeiende en liefdevolle stem vertelt. Het is soms zelfs ontroerend om te lezen hoe mooi literatuur kan werken.
Na het examen is de leesclub blijven bestaan. Er is een podcast getiteld Lekker Boekie en de leesclub Nescio is ook te volgen op Facebook en Instagram.
Achterin het boek staan de gelezen boeken weergegeven evenals een interview met een bevlogen Bas Steman over leesclub Nescio.

Het zou mooi zijn als er meer van zulke bevlogen mensen als Bas Steman zich zouden inzetten om de toevoegende waarde van lezen aan jongeren door te geven.
Het is echt een koesterboek.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

alt De aankomst
Bas Steman

Zou het anders gelopen zijn als hij van thuis uit meer geldelijke middelen had gehad en in staat was geweest om met goed materieel zijn eerste fietsrondjes te draaien? Was het misschien beter gegaan als zijn moeder geen problemen met haar gezondheid had gehad? Als zijn vriend niet op een tragische wijze om het leven was gekomen? We zullen het nooit weten.

Het is al ruim tien jaar geleden, dat de jonge Bas vastbesloten was de Tour de France te gaan winnen. In 1998 moest dat gebeuren. Zijn wielermaatjes van toen: Léon van Bon, Servais Knaven, Michael Boogerd en Jeroen Blijlevens werden de helden, Bas Steman niet. Hij heeft een andere carrière gemaakt, is nu schrijver en programmamaker. Maar een succesvolle wielrenner werd hij niet. In flashbacks lezen we waarom dat niet gelukt is.
In het heden komt de ronde van Exel er aan. En de slager, die zijn verleden kent, daagt hem uit. Hij begint rustig: gewoon wat meetrainen met het groepje veteranen. Maar die ronde, natuurlijk moet hij meedoen. En winnen moet hij ook. Niet de Tour, dan toch deze ronde...

De gebeurtenissen uit het verleden worden niet duidelijk onderscheiden van wat er in het heden gebeurt, maar het is wel snel duidelijk uit de context. Deze wisseling maakt het verhaal spannend. Zal het hem lukken om in ieder geval voor zichzelf tot een soort genoegdoening te komen? Een bewijs dat hij toch echt zo slecht niet was? De flashbacks op zich vormen een coming-of-ageverhaal, met een oprisping in het heden, twaalf jaar later.

Het gaat ook over de wielerwereld. Over de ins and outs van het fietsen, de wedstrijden, en jawel: ook over dopinggebruik. Heel specifiek zelfs: in de tour van 1998 wordt TVM geschorst vanwege een dopingschandaal. Een extra toevoeging is de stem, die Bas vergezelt: die van Mart Smeets, die - natuurlijk positief en opzwepend - commentaar levert.
Dit debuut is voor een groot deel autobiografisch, maar het verhaal is geromantiseerd, waardoor het lekker weg leest. Er zit veel humor in, en geslaagde zinnen als deze:

‘De val van Harderwijk veroorzaakte grote vochtblazen op mijn onderbenen, spiegeleieren die onaangekondigd openbarsten’.

‘Tegen half tien bonden de mannen hun leren worsthelmpjes op en “pinguïnden” ze naar buiten. Ik volgde.’

‘Heb je zin om met ons mee te gaan met de toervereniging? ‘Wat? De toervereniging. Een euthanasiewoord, minstens zo dodelijk als “bejaardenbingo” of “Rijnreis”. Ze kondigen je einde aan. Meteen popte er een beeld op van huisvaders met buikjes in lycrabroekje, oerwouden haar op hun benen en helmen losjes waggelend op hun achterhoofd…’

Bas Steman is auteur van verschillende sportboeken en heeft een biografie over Ramses Shaffy gepubliceerd. Hij is reportagemaker, heeft voor SBS gewerkt en voor hen verslag van de beruchte Tour van 1998 gedaan. ‘Der aankomst’ is zijn fictiedebuut.

ISBN 9789046815366 | Paperback | 176 pagina's |Uitgeverij Nieuw Amsterdam | mei 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De aankomst
Bas Steman

“Je moet de héle mens zien, niet alleen hun zege.”

Bas Steman was wielrenner. Hij koerste samen met de beroemde generatie van Léon van Bon, Michael Boogerd, Jeroen Blijlevens en Servais Knaven. In zijn fantasie zag hij als jonge renner glorieuze overwinningen in het vooruitzicht liggen, met als kroon op zijn werk uiteraard een Touroverwinning. Maar er gaat iets mis. Hij wint niet zoveel als hij zou willen, maakt een lelijke val en daarna lukt het niet meer om te draad op te pakken. Op het moment dat zijn ploeggenoten de doorstart maken naar de echt grote koersen stopt hij. Met spijt in zijn hart. Er blijft altijd iets knagen en als de slager uit het dorp waar hij inmiddels met zijn gezin woont, hem uitdaagt zijn fiets weer eens onder het stof vandaan te halen, schrijft hij zich in voor de Ronde van Exell. Hij begint vol overgave te trainen voor een glorieuze comeback en zijn fantasieën over overwinningen becommentarieerd door Mart Smeets beginnen weer helemaal opnieuw. Hij schreef er deze roman over, die zich afwisselend in het heden en verleden afspeelt.

Het is een roman over wielrennen, maar óók over ambities, dromen en de zin van het bestaan. Wanneer is je leven geslaagd? Heeft hij zijn ultieme kans laten lopen, had er een glanzende profcarrière in gezeten, of is hij juist op tijd de dans ontsprongen, net voor EPO gemeengoed werd onder een deel van de renners. In de tour van ’98, waar hij als programmamaker voor zijn werk aanwezig is, wordt hij wat dat betreft met zijn neus op de feiten gedrukt. Een aantal van zijn oude ploegmaten worden tijdens die tour in politiebusjes afgevoerd en blijken deel uit te maken van een ploeg waar Epo onderdeel van de begeleiding was. Tot hoever moet je gaan voor je dromen en waarom gaan mensen zo ver om hun gezondheid in de waagschaal te stellen voor hun sport.

De vrouw van Steman vat het mooi samen:

‘Zoals wij denken dat je met een miljoen op de bank of een gele trui een geslaagder mens bent dan een zwerver, blijven mensen liegen en bedriegen.’

Dat lijkt mij het dopingprobleem in een notendop.
Steman komt aan het eind van het boek tot de conclusie dat dromen soms beter dromen kunnen blijven, en dat dat goed is:

'Ik realiseerde me dat ik een zwak had voor dromen die niet uitkomen, die bleven je het langst bij, die bleven aan je trekken, naar je lonken. Mijn dromen waren heel gebleven, niet kapotgefietst of kapotgespoten. Ik fietste, daar was het om begonnen, in de straat, de hoek om, langs de zandbak, wind in mijn haren. Niet alle dromen zijn er om verwezenlijkt te worden, de meeste trekken je alleen in gang.'

Die man is geen wielrenner, die is een filosoof. Het ontbreekt het verhaal soms wat aan spanning, maar dit soort mooie passages maken het tot een mooi romandebuut.

ISBN 9789046815366 Paperback 192 pagina's Uitgeverij Nieuw Amsterdam, mei 2013

Boekenarchief R-S

Bas Steman