Biografie van een vlieg
Jaap Robben
‘Uit stront ben je geboren, en tot stront zul je wederkeren’
Het leven van een vlieg beslaat slechts 23 dagen. Een korte biografie dus.
Willen we dit wel lezen? Over het onaanzienlijke leven van zo’n - in de meeste ogen toch - vies schepsel?
Ja, dat willen we, dank zij de kracht van het geschreven woord in combinatie met fraaie tekeningen zullen we er zelfs van smullen! Net als de held van dit verhaal smult van stront en andere viezigheid.
Ergens in zoiets onprettigs wordt de vlieg geboren, uit een van de vele eitjes die door zijn moeder achtergelaten zijn op die plek. Als de larve een vlieg wordt - binnen drie dagen - heeft hij geen weet van een moeder, of een vader, of broertjes en zusjes. Hij zal zijn weg in zijn eentje moeten vinden. Volledig toegerust begint hij aan zijn leven dat op niet meer gericht is dan zijn honger verzadigen en zich voortplanten.
In dit kleine geromantiseerde verhaaltje sluit de vlieg vriendschap met een buizerd, die eigenlijk vies van hem is, maar die ook maar alleen is. Hele gesprekken voeren ze, waaruit blijkt dat Vlieg misschien maar klein is en dus ook kleine hersentjes heeft, hij daarom nog niet minder slim is.
Buizerd zou hem graag negeren, maar dat gaat niet gebeuren. Gelukkig maar, zo ontstaat een bijzondere vriendschap. Buizerd fungeert zelfs als de oudere die de jongere voorlichting geeft: Hij vertelt hem over de liefde.
‘Nu al? Maar ik ben pas twee weken oud’.
Gelukkig voor hem krijgt hij wel de kans, een verrassing voor hem.
‘Langzaam kreeg de omgeving zijn kleuren en contouren weer terug. Vlieg gloeide. Maar tegelijk ontdekte hij dat hij helemaal alleen op de glasbak was achtergebleven.’
De extase is veranderd is een ontgoocheling. Gelukkig is daar Buizerd, die al meer van het leven weet.
Misschien, als je dit romantische verhaal hebt gelezen, zul je dan die vlieg niet lekker laten vliegen?
De moraal van het verhaal? Als die er is: we worden alleen geboren en gaan ook alleen weer dood, probeer in de tussentijd een beetje aardig te zijn voor elkaar, wie de ander ook is.
In eerste instantie is het verhaal geschreven als posterproject in opdracht van De nieuwe Oost| Wintertuin. In 25 hoofdstukken langs de weg, was het tijdens een wandeling of fietstocht te lezen. In Nijmegen was het te zien als onderdeel van Wintertuin, in Leeuwarden van Explore the North.
Jaap Robben (1984) schreef zich met Birk de literatuurwereld in. Birk werd bekroond met de Nederlandse Boekhandelsprijs, de Dioraphte Literatour Publieksprijs en de ANV Debutantenprijs. Er wordt gewerkt aan een verfilming. Jaap Robben schrijft ook poëzie, verhalen en prentenboeken voor kinderen.
ISBN 9789083100593| hardcover | 64 pagina's | Uitgeverij Loopvis | februari 2021
Geïllustreerd door Paul Faassen
Afmetingen: 17,5 x 12,4 x 1,2 cm ; voor de omslag is gebruik gemaakt van linnenrestanten, waardoor de omslagen verschillende kleuren hebben.
© Marjo, 12 september 2021
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Zomervacht
Jaap Robben
Ergens op een afgelegen terrein woont de dertienjarige Brian met zijn vader, Maurice. Dat is een egoïst, een man die zijn verantwoordelijkheid niet kent, een scharrelaar, en oplichter. Met de moeder is geen contact meer.
De reden daarvan ga je begrijpen naarmate het verhaal vordert, maar toch: hoe kan een moeder haar zoon achterlaten onder de hoede van deze man? Er blijkt ook een gehandicapte zoon te zijn, vier jaar ouder is dan Brian, verstandelijk en lichamelijk beperkt. Lucien slijt zijn dagen in een instelling 'Lucien is opgeborgen', waar hij goed verzorgd lijkt te worden.
De zomervakantie breekt aan, de instelling wordt gerenoveerd, maar de moeder is op vakantie. Aanvankelijk maakt de vader zich er niet druk om, maar als hij iets hoort over een vergoeding die hij zou kunnen krijgen, neemt hij onmiddellijk zijn zoon mee.
Maar: hij woont in een aftandse caravan, hij heeft slechts af en toe werk, er is geen geld. Je kan van een dertienjarige niet verwachten dat hij voor zijn broer zorgt. Maar dat doet Maurice dus wel: hij laat de jongens alleen om zijn eigen gang te kunnen gaan. Brian houdt van zijn broer, en hij doet zijn best. Maar hoe verschoon je een grote sterke jongen, die niet meewerkt?
Het is per ongeluk, en ook omdat een dertienjarige deze verantwoordelijkheid helemaal niet aan kan, dat hij eigenlijk het goede doet voor Lucien; hij vergeet de medicijnen, laat ze vallen, en laat het dan maar helemaal achterwege. Juist daardoor knapt Lucien op: hij kan steeds beter lopen, en is ook meer aanspreekbaar. Daardoor echter ook moeilijker te verzorgen, en dat zorgt er voor dat de situatie helemaal uit de hand loopt. Als Lucien met zijn voet in een stuk glas getrapt is, zoekt Brian hulp bij Emile, ‘de huurder’.
‘Het is mijn schuld’, zegt Brian, ‘ik heb niet goed opgelet.’ Emile, de man die bij Brian en zijn vader een caravan huurt, denkt daar anders over: ‘Je doet wat je kunt. Iemand als je broer bezeert zich snel. Je bent als een soort vacht voor hem. Zonder jou had hij vast nog meer schrammen en blauwe plekken opgelopen.’
Deze huurder is een leraar Engels, die bij zijn vrouw weg is en zijn toevlucht heeft gezocht op het terrein waar Brian woont. Tussen hem en de jongen ontstaat een voorzichtige vriendschap, maar natuurlijk zal de vader daar wel een stokje voor steken.
Maurice gedraagt zich abominabel. Hij jaagt iedereen tegen zich in het harnas, door zijn agressieve dronk en oplichterijtjes.
Brian heeft een oogje op een meisje in de instelling. De hormonen winnen het van het inzicht dat dit toch echt niet kan, al werkt het meisje gewillig mee, lijkt ze hem zelfs uit te lokken. Hij laat zijn broer alleen om naar Selma te gaan. Hij bindt Lucien vast, of denkt: Rico - de hond - past wel op…
Op die momenten is hij net als zijn vader onverantwoordelijk bezig. Maar hoe kan het anders met zo’n voorbeeld?
Toch is er in de grond wel moreel besef aanwezig bij de jongen, maar hij kan niet tegen zijn vader op. Emile lijkt te kunnen helpen maar dat staat de vader niet aan.
Net als Birk is dit een roman die heel goed door jongeren gelezen kan worden, het is een coming of ageroman in een bijzondere setting.
En net als Birk is dit een prachtig verhaal in mooie en duidelijke taal, die nieuwsgierig maakt naar het einde.
Jaap Robben (1984) won met zijn romandebuut Birk de Nederlandse Boekhandelsprijs 2015. Hij was al bekend als dichter en maakte samen met illustrator Benjamin Leroy de jeugdboeken De Zuurtjes.
Birk wordt vertaald in het Duits, Turks en het Engels. Marinus Groothof werkt met CTM Producties aan de verfilming van Birk.
ISBN 9789044525014 | hardcover | 365 pagina's | De Geus| september 2018
© Marjo, 15 september 2018
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Birk
Jaap Robben
Het verhaal kan kort verteld worden: op een afgelegen eiland ergens tussen Schotland en Noorwegen woont een jong gezin, vader, moeder, en zoon. Er is één buurman en er woonde ooit nog een vrouw die intussen overleden is. Als het verhaal begint verdwijnt de titelgever, Birk, in de zee. Wat er precies gebeurd is, wordt pas later duidelijk, feit is dat de man niet terugkomt. Blijven over de moeder en de zoon. Mikael is een dromerig joch, die misschien mede door zijn opvoeding, niet zoveel begrijpt van het leven. Een coming of ageverhaal dus.
Maar dit verhaal is zoveel meer. Het is prachtig geschreven, poëtisch haast, en dat is niet gek natuurlijk als je weet wie Jaap Robben is. Maar vooral is het de sfeer die het boek maakt tot wat het is. Robben blijkt een meester in het oproepen van een naargeestige sfeer die tegelijk romantisch is. Of moet ik zeggen: een romantiek die steeds somberder wordt?
‘Mama wacht altijd met het eten van haar pap tot de melk alles verzadigd heeft en het een bord gemalen touw is geworden. Ondertussen bladert ze door een tijdschrift. Ik wil zeggen dat ik geen visser wil worden en dat het me spijt, maar ik houd mijn lippen op elkaar. Met een diep bord voor mezelf ga ik tegenover haar zitten. Het melkpak is bijna leeg, ik schud ermee en slurp het bodempje eruit.
Sloffend ga ik naar de trapkast voor een nieuw pak, daar knip ik een zuinig mondje in en schenk mijn bord vol. Nu het pappoeder nog in de kartonnen doos zit, lijkt het zaagsel. Ik strooi er een beetje van bij mijn melk, wacht tot het geen zaagsel meer is maar zeker nog geen touw, en schep het dan vlug naar binnen.’
Terwijl het verhaal zich ontwikkelt tot de climax, zien we de jongen opgroeien in een eigen wereld. Er is eigenlijk alleen zijn moeder. Zeker, de buitenwereld komt binnen: een keer per twee weken meert er een boot aan die de voorraden brengt, en in de periode dat de jongen zijn seksualiteit ontdekt komt er ook een leeftijdsgenoot mee. Één keer vaart hij mee met de buurman, naar de overkant.
Maar het verhaal speelt zich voornamelijk af op het eiland, in het huisje met moeder Dora, en in het lege huis van mevrouw Augusta. Met name zijn moeder die haar man erg mist eist hem op. Als de buurman vraagt of Mikael mee mag om te helpen, verbiedt ze dat. Hij moet bij haar blijven. Dit claimen wordt erger en erger...
De manier waarop Robben de jongen schetst is prachtig. De fantasiewereld, de eigen manier van verwerken is heel overtuigend neergezet. Het is een kleine roman, in de zin dat er niet echt veel gebeurt. Maar intussen gebeurt er heel veel. Prachtig van taal, een indringend verhaal, dat belooft nog wat.
‘De meeuw krijst als een alarmbel. Tussen het riet van haar nest pikt ze naar voedsel dat er niet ligt en beweegt onrustig heen en weer. Ik pomp als een stofje door haar bloed. Gevaar, gevaar, gevaar...’
Jaap Robben (Oosterhout, 1984) is schrijver/dichter en theatermaker. Hij wilde vroeger eigenlijk Afrikaan worden en archeoloog, maar rondde eerst zijn studie Milieu- Maatschappij wetenschappen af en ging vervolgens naar de Koningstheater Akademie in Den Bosch. Van september 2008 tot oktober 2010 was Jaap de Stadsdichter van Nijmegen.
'Birk' is zijn romandebuut.
ISBN 9789044532777 | Hardcover | 255 pagina's | Uitgeverij de Geus | april 2014
© Marjo, 2 september 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
