De wijde Sargassozee
met voorwoord van Jan Brokken
Jean Rhys

Volgens de vele recensies over dit boek, is De wijde Sargassozee hèt meesterwerk van Jean Rhys. Het boek is deels autobiografisch en als je de informatie over deze schrijfster leest, lijkt dat ook te kloppen. Jean Rhys heeft negen jaar over het boek gedaan. Zij wilde namelijk de krankzinnige echtgenote uit het boek Jane Eyre van Charlotte Brönte een gezicht geven. Maar wil je een geschiedenis voorafgaande aan zo'n wereldwijd literair en beroemd boek schrijven, dan moet je van goede huize komen. Na negen jaar was ze pas tevreden en verscheen het verhaal onder de titel Wide Sargasso Sea.

In het boek vertelt de blanke, creoolse Antoinette Cosway haar verhaal. Ze woont als kind, samen met haar beeldschone moeder, die weduwe is, en broertje Pierre in Calibri, het huis op een vervallen plantage nabij Spanish Town op Jamaica. Moeder Annette heeft niet veel op met haar dochter, ze wil met rust gelaten worden. Het is vooral de zwarte Christophine uit Martinique, die het meisje opvoedt en verzorgd. Deze Christophine, die ook obeah bedrijft, blijft ook later belangrijk voor Antoinette. Moeder hertrouwt met de rijke Engelsman meneer Mason.

De sfeer rond de plantage is grimmig en sinister. De lokale bevolking heeft niet veel op met de 'blanke kakkerlakken' van Calibri. De spanning is te snijden. Moeder wil weg, maar meneer Mason denkt dat het zo'n vaart niet zal lopen. Hij begrijpt niets van de bevolking op het exotische eiland, moeder wel  evenals Christophine...
De boel escaleert op een gruwelijke manier en heeft gevolgen voor de rest van Antoinette's leven.

In dit eerste deel van het boek, vertelt Antoinette haar verhaal, in het tweede gedeelte is Mr. Rochester de verteller, waarna in het derde en laatste deel Antoinette het verhaal weer overneemt.

De zeer Engelse Mr. Rochester is voor het geld uitgehuwelijkt aan de bloedmooie Antoinette. Ze wonen op een bovenwinds eiland in Grandbois het huis dan Antoinette naast het geld ook van meneer Mason geërfd heeft.  Mr. Rochester is aanvankelijk wel geïnteresseerd in zijn vrouw maar zij blijft voor hem de mysterieuze, exotische vrouw. Hij kan haar niet peilen. Als de praatjes over de moeder van Antoinette hem bereiken, neemt hij steeds meer afstand, er groeit zelfs afkeer. De altijd in eenzaamheid opgegroeide Antoinette voelt zijn desinteresse in haar als mens afnemen en trekt haar conclusies. Christophine kijkt dwars door Mr. Rochester heen. De verhouding tussen Mr. Rochester en Christophine is dan ook verre van vriendelijk.

En dan volgt Antoinette's verhaal weer, ze woont samen met mr. Rochester in Engeland. Maar zij woont als de krankzinnige 'Berthe' op zolder...

Antoinette blijft in dit boek mysterieus en ongrijpbaar maar toch is Jean Rhys is er wonderwel in geslaagd om de 1e Mrs. Rochester een gezicht en bestaansrecht te geven. Was zij echt krankzinnig? Dat is de vraag. Zij was wel een vrouw, die destijds (begin negentiende eeuw) weinig in te brengen hadden, ze was een product van de tijd, van haar opvoeding en de omstandigheden die haar niet gunstig gezind waren. En dat wordt prachtig verwoord in dit verhaal.
Het is moeilijk onder woorden te brengen waarom dit boek zo speciaal is, wat dit boek teweeg brengt. Maar dat is bij elk goed geschreven werk het probleem, dat moet je zelf ervaren, dat is niet in woorden uit te drukken.

Het is een boek dat je feitelijk vele keren moet lezen om de wezenlijke essentie tot je door te laten dringen en alle lagen in het verhaal te ontdekken en te proeven. Jan Brokken is zelfs zo geïntrigeerd geraakt door dit boek dat hij een zoektocht ondernam naar de wortels van deze roman, dat resulteerde in het boek Het eiland van Jean Rhys.

ISBN 9789493081451 | Hardcover | 188 pagina's | Uitgeverij Orlando | september 2020
Vertaald door W.A. Dorsman-Vos

© Dettie, 30 november 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER