E. du Perron Genootschap

Het land van herkomst

Roman of geen roman?

Du Perron stort de lezer in de opening van deze autobiografische roman niet alleen in een persoonlijke situatie, maar ook nog eens in een roerige complexe tijd. Het valt niet mee om Du Perron hier in te volgen als je zelf beschikt over beperkte kennis van een tijd die schreeuwt om nadere achtergrondinformatie. Daar laat Du Perron het echter niet bij en vergast de lezer op pittige intellectuele discussies. Daar heb ik absoluut geen bezwaren tegen, sterker nog ik juich het toe, omdat me het boeit. Maar het blijft zwaar als je met zoveel thema's tegelijkertijd geconfronteerd wordt, wat doet denken aan Doctor Faustus van Thomas Mann, alleen daar gaat het geleidelijker.

De eerste kennismaking ging dus stroef en veranderde pas toen Ducroo (Du Perron) over zijn jeugd in Ned. Indië begint uit te weiden. Niet echter voor ik aan de stijl gewend was geraakt; Du Perron schrijft in een toch wel afstandelijke vaak zakelijke stijl, die mij op dat moment te nuchter aandeed. Maar bij de beschrijvingen van het familieleven daar in het verre land, begon waardering voor de schrijver Du Perron op te bloeien.
De hoofdstukken over Europa bleven knagen, want ik kon ze tot dan toe alleen als een storende factor ervaren. De verhalen uit Ned. Indië en de gebeurtenissen en gesprekken in Europa lagen voor mij in het boek mijlen ver uit elkaar. Ze leken twee verschillende werelden, die elkaar nooit nader zouden komen. De zakelijke aangelegenheden van DuCroo in Europa vond ik nogal taai, al besefte ik tegelijkertijd dat ze wel een belangrijke bijdrage leverden aan de totstandkoming van het portret van deze complexe man. Gelukkig doken er ook passages uit Europa op die mij een bijna even groot genoegen bezorgden als de Indië passages.
Maar de fragmenten uit een jeugd in Indië wisten zowaar bij mij een zekere sympathie op te roepen. Dat twee sterke krachten, de agressieve vader en de mysterieuze moeder hem uit elkaar proberen te trekken, was voor de jonge Ducroo geen sinecure. Daarnaast zijn er nog de neven-omstandigheden als die hele reeks baboe's (kindermeid), die al in een vroeg stadium hun al dan niet vrijwillige bijdrage leveren aan de beinvloeding van zijn geestelijke vorming. We zien Ducroo daar opgroeien en zijn getuige van zijn experimenten in de liefde. Dan komt er het moment dat hij uit Indië vertrekt en valt er een gat naar mijn idee; er is geen aansluiting tussen zijn jeugd in Indië en zijn verblijf in Europa, sterker nog de lezer wordt de chaos van het roerige Europa juist ingetrokken en Indië lijkt ineens ver weg.

Er staan duidelijk twee werelden in dit boek centraal: De “alledaagse” beschrijvende jeugd in Ned. Indië en de intellectuele bespiegelingen in Europa. Hoewel ik de laatste 70 bladzijden die zich in Europa afspelen uiterst geboeid en soms zelfs in een roes heb gelezen, lukte het Du Perron in mijn ogen niet die zo verschillende werelden bij elkaar te brengen.

Is het boek wel een roman? Ik zou het eerder een "open" roman willen noemen, omdat door het toch wel hoog autobiografische gehalte het boek juist daardoor uit flarden herinneringen bestaat, zowel wat zijn jeugd in Indië betreft, alswel de op verschillende locaties afspelende perikelen in Europa. Hoewel er wel sprake is van structuur in de volgorde en opbouw van de Indië en-Europa hoofdstukken, vind ik dat Du Perron er te weinig een vorm van een roman aan gegeven heeft. Wat natuurlijk helemaal overeenkomt met zijn opvatting dat hij meer voor de “vent” voelde, dan voor de “vorm” zoals bekend. Dat neemt niet weg dat dit een boek boordevol staat met prachtige beschrijvingen, boeiende discussies en spitse intellectuele bespiegelingen en overpeinzingen die zondermeer een belangrijk licht werpen op zowel het koloniale Ned. Indië, alswel het in nood verkerende Europa tijdens het interbellum.

ISBN 9028209700 Ingenaaid, 503 pagina's Verschenen: februari 2001 Oorschot B.V.

© rotor, september 2005

Reageren? Klik hier!