En het werd stil

Dit is een streekroman over de Biesbosch. Waarbij de nadruk ligt op het zware leven van de griendwerkers, en niet zozeer op de romantiek. Al is die er ook.
Een man, in z'n eentje in een kooihuis (er is een verklarende lijst achterin het boek, maar niet bij dit verslag), schrijft in een dagboek. Het is oktober 1917, en hij vertelt dat er water in huis staat en dat hij de ratten van het lijf moet zien te houden.
Omdat hij vertelt over de Elisabethsvloed van 1421 wordt duidelijk dat er ook nu sprake is van overstromingen. Hij bevindt zich op een plaat in de Biesbosch, en kan niet terug naar de overkant van het water waar zijn maten zijn, op een andere plaat. Hij is in het kooihuis omdat hij behalve griendwerker ook kooiker is.
Het water stijgt en stijgt, en hij moet zijn toevlucht nemen tot de zolder. Hij heeft nu tijd genoeg om zijn leven te overdenken, en zo komt het dat we terug in de tijd gaan.
Janus is de jongste in het gezin. Zijn oudste zus Wil zorgt voor hem, maar ze gaat net als zijn vader en broer Toon op maandag weg met de boot. Zij werkt bij Driekes. Broer Jan werkt bij de smid, zus Sjaan bij de bakker en dan is er nog zus Lies, een mongooltje. Als Janus een jaar of twaalf is mag hij mee met zijn vader en Toon: hij is apetrots dat hij eindelijk ook kloven in zijn handen zal krijgen, het bewijs dat hij ook een harde werker is. Het is niet zo lang daarna dat zijn vader ziek wordt en sterft. Toon heeft intussen een eigen gezin en ook Wil gaat trouwen met Driekes, die kooiker is, en twee dagen als griendwerker bij de mannen is. Maar voor Wil uit huis gaat vertelt ze Janus dat ze eigenlijk zijn moeder is: toen ze als meid bij een boer werkte heeft hij haar met kind geschopt en meteen ook maar de deur uit.
Op het laatst blijft Janus alleen achter. Een meisje uit het dorp, Annie komt zijn huishouden doen. Hier is dan de romantiek...
En dan volgt het drama. Janus ontdekt dat Wil mishandeld wordt door haar man, en hij als hij haar verdedigt wordt hij ook slachtoffer. Dit loopt niet goed af...
Terwijl hij dit alles vertelt, zit Janus nog steeds op zolder waar het water nog stijgt. Tot het stil wordt, en het water zakt. Ook in Janus wordt het stil... hij weet wat hem te doen staat.

Dit boek tekent het leven van de doorsnee arbeider rond de eeuwwisseling van 1900. Ze doen wat ze moeten doen... ze accepteren hun lot. Hun zware lot. Gaat er iemand dood, dan heeft het zo moeten zijn. Ze nemen afscheid van hun geliefden, ze hebben verdriet, maar het leven gaat door. Ziekte, dood, armoede, het is niet anders. Een opkomende gedachte aan die rijke baas die hen slechts ziet als werktuigen wordt snel weggedrukt... wat hebben ze eraan?
De sfeer van dit boek blijft nog een tijd hangen, het is een dramatisch verhaal, tegen een eveneens dramatische achtergrond, maar het is als een verstild geheel. Eenvoudig verteld zonder ophef, en juist dat maakt indruk.

Paperback | 232 Pagina's | Mozaiek 2007 ISBN10: 9023992458 | ISBN13: 9789023992455

© Marjo, juli 2008

Reageren? Klik hier!