Papinette
Kristien Dieltiens
Men neme een aantal schilderijen en een kookboek uit eind zestiende- begin zeventiende eeuw, voeg daarbij enkele bijzondere historische personen uit die tijd, een vleugje fantasie en als hoofdingrediënt een goede schrijfster, het resultaat is... Papinette.
Het verhaal begint al bijzonder.
Papinette werd namelijk 'gevonden' tussen de groene kolen, ongetrouwde vrouwen overkwam het wel vaker dat ze zomaar ergens een kind vonden...
Onderweg naar het bleekveldje vond Aleid, Papinettes moeder, tussen de groene kolen een pasgeboren meisje, ze legde het in de rieten lakenmand en liep terug naar het grote huis waar ze werkte.
Toen mijn moeder met het kind in de wasmand verscheen, zwegen de andere vrouwen. Het kon hun ook overkomen - je wandelt door de groentetuin, je bewondert de witte kolen die groter en ronder zijn dan de vorige jaren en je ziet ooievaars overvliegen, rusteloos zoekend naar een nest. Opeens vind je een bloot kind tussen de boerenkool en pastinaak. Rozige armpjes krampachtig trillend in de lucht, het hoofdje rood van het krijsen[...]
Dan denk je aan de goede werken die je als christenmens moet doen, zei Cathelyne. De naakten kleden, de hongerigen spijzen en de dorstigen laven. Dus neem je het kind mee naar huis, je wikkelt het in afgedankte neteldoeken en hoopt dat de landheer het niet zal opmerken.
Niemand stelde vragen, alleen de blikken van de koele Anna spraken boekdelen.
Cathelyne vond haar tweeling Maaycke en Marieke in het wortelveld en ze hadden peenkleurig haar. Gerarda vond Corneel in het hooi van de geitenstal. Hij was twee jaar ouder dan ik, net als de rosse tweeling, en als hij lachte, klonk het als gemekker van een bokje. Hendrieke had ook een kind gevonden maar het was al dood voor iemand er iets over kon vertellen.
Papinette woont in het huis van heer Arnoldus samen met haar moeder en 3 andere vrouwen die ze aanvankelijk ook haar moeders noemt. De vier vrouwen bestieren het huishouden. Papinette en haar moeder zijn mooi om te zien. Beiden krijgen ze veel aandacht van Arnoldus de Cock, de heer des huizes. Papinette is aanvankelijk het gulzige, mooie, vrolijke, leergierige kind waardoor ze in trek is bij Arnoldus. Hij neemt haar overal mee naar toe. Haar moeder is voor hem die zeer aantrekkelijke vrouw die ook nog eens geweldig koken kan en aangenaam gezelschap is...
De vrouw van Arnoldus, de zwaar gelovige en stuurse Anna, ziet moeder en dochter liever gaan dan komen. Ook de andere vrouwen in de keuken gedragen zich steeds koeler, uit afgunst. De vlotte Papinette en de intelligente Aleid houden moedig stand onder de steeds vijandiger wordende sfeer.
Arnoldus is wars van het strenge geloof dat zijn vrouw aanhangt. - Het is de tijd van de hagenpreken en de beeldenstorm. - Ze hebben samen een zoon Antoon die heel goed met Papinette op kan schieten en haar een erg leuke meid vindt en graag bij haar in de keuken is. Antoon wordt gelijk naar andere oorden gestuurd door zijn moeder. Hij mag niet opgroeien tussen die volkse en liederlijke vrouwen...
Als Aleid en later ook Papinette als schildersmodel worden gevraagd in het nieuwe atelier van Arnoldus waar hij samen met vrienden de schilderkunst beoefent barst de bom. Kortom, de beide vrouwen komen flink in de problemen vanwege hun aantrekkelijke uiterlijk. Gelukkig is er een vrouw die voor hen opkomt, een vrouw die indruk maakt, een vrouw die invloed heeft, die vrouw heet Anna Bijns...
Kristien Dieltiens heeft een prachtig, rijk gemêleerd verhaal geschreven waarbij de sfeer en het leven uit die tijd mooi is weergegeven. Het verhaal is gelardeerd met allerlei gebruiken en gedachtes uit die tijd, het bijgeloof vierde hoogtij en er werd veel gezongen ook al waren dat niet altijd nette liedjes. De schrijfster raakte geïnspireerd voor haar boek door diverse schilderijen (o.a. van Joachim Beuckelaer) waarop ze steeds twee dezelfde vrouwen zag, vermoedelijk moeder en dochter. Ook gebruikte ze een kookboek van Antoon De Cock (!), gedrukt in 1612, waardoor ze zeer smakelijk weet te schrijven over de gerechten die toentertijd bereid werden. Het is een boek vol humor, geur, kleur en smaak. Ik heb het daarna gelijk nog een keer gelezen omdat ik de mooie bijzondere sfeer opnieuw wilde proeven. Geweldig boek!
ISBN 9789044809503 Hardcover 239 pagina's Uitgeverij Clavis juli 2009
Leeftijd 14+
© Dettie, 15 november 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Papinette
Kristien Dieltiens
Je moet er wat van maken als je in Vlaanderen leeft in de tijd van Philips II. Vanuit de noordelijke Nederlanden druppelt langzaam het nieuwe geloof binnen, terwijl de koning, zelf uiterlijk zeer vroom, van zijn onderdanen eist dat ze zich aan de katholieke regels houden.
Wie zijn ogen openhoudt ziet echter hoe de geestelijke stand zich zoals steeds verrijkt en zich weinig aan de armen gelegen laat liggen. Wie zou er dan niet vallen voor het geloof van Willem van Oranje? De Beeldenstorm is het gevolg.
Tegen deze achtergrond vertelt Kristien Dieltiens het verhaal van een jong meisje uit het volk.
Papinette is de dochter van een ongetrouwde werkvrouw in het huis van de heer Arnoldus. Zij vond net als haar ook ongetrouwde collega’s haar kind in het kolenveld. Ongetrouwd kinderen hebben, het werd wel afgekeurd, maar tegelijk gedoogd. Er heersten nogal losse zeden in die tijd, al hing dat er een beetje van af tot welk kamp je behoorde: dat van de strenge katholieken of de vrijere gereformeerden.
De andere vrouwen raakten aan de man, Aleid niet. Toch was zij de mooiste! Ze was dan ook de favoriet van de heer Arnoldus, net als haar dochter.
Papinette groeit op met deze vrouwen als moeders, en leert langzaam een wereld kennen, die zij evenmin als andere mensen van haar stand, kan begrijpen. In plaats daarvan vallen ze voor de zekerheid van geloof en bijgeloof. Het zal bijna haar dood worden.
Kristien Dieltiens vertelt een mooi verhaal, dat een goed beeld geeft van de zestiende eeuw. Er wordt veel gegeten en gedronken, hetgeen ze in (jammer genoeg ruiken we het niet) geuren en kleuren uit de doeken doet. Behalve het geloof was in die tijd ook schilderkunst belangrijk, dus ook daar lezen we over. (Pieter Bruegel de Oude; Joachim Beuckelaer)
In een extra bijlage vertelt ze ons waar we de schilderijen kunnen vinden die haar verhaal zo beïnvloed hebben.
Erg leuk is hoe ze vertelt over de taal: hoe alles wat te maken heeft met het spel tussen man en vrouw in verdekte en vaak speelse termen wordt weergegeven. We vinden het terug in de symboliek die op de schilderijen uit die tijd overgebleven zijn.
Op naar de musea!
ISBN 9789044809503 | Hardcover | 239 pagina's | Clavis | juli 2009
Leeftijd 14+
© Marjo, 20 november 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Candide
Candide is een Spaanse jonkvrouw. Zij heeft een Vlaamse gezelschapsdame, maar pas als ze zestien is begrijpt ze waarom dat een Vlaamse moest zijn: ze is beloofd aan een Vlaamse koopman. Zo ging dat in die tijd, aan het eind van de dertiende eeuw. Jacob van Maerlant, diens stomme gezel Pelegrym en twee dienaren komen naar Spanje om haar en haar gezelschapsdame op te halen. Onderweg zien ze het ene slechte voorteken na het andere. En ja, ze worden aangevallen. Wil iemand voorkomen dat het huwelijk plaats vindt? En wat voor spelletje speelt de huishoudster van Cornelius de koopman in de huwelijksnacht?
Behalve deze verhaallijn is er nog het verhaal van Balder, de zoon van een herbergier. Zijn ouders worden vermoord, en hij moet vluchten. Met zijn gehandicapte broer Lammekin, die een blok aan zijn been is, maar van wie hij zielsveel houdt.
Dit verhaal van Blader waarin meer over de stad Brugge verteld wordt (zie onder) blijkt zich eerder af te spelen dan het verhaal van Candide. Pas tegen het einde worden de verhalen bij elkaar gevoegd, al heeft de lezer tegen die tijd al wel door hoe het in elkaar zit.
Niettemin is het een spannend verhaal, vol avontuur en romantiek, spekkie voor het bekkie van de liefhebber van historische verhalen. Dieltiens doet altijd gedegen onderzoek, dus van de feiten kunnen we op aan. Daarnaast verstaat ze de kunst om er een vlot en aantrekkelijk verhaal omheen te vertellen, wat willen we nog meer?
Toelichting:
De handelsblokkade van 1280
Al in de jaren 1280-82 was er een strijd tussen Gwijde van Dampierre, graaf van Vlaanderen, en Brugge om de privileges te behouden en waar mogelijk zelfs uit te breiden. Brugge beperkte met belemmeringen en hindernissen niet alleen de Duitse kooplui, maar ook die uit Zuid-Frankrijk en Spanje in hun handelsruimte, hierbij het economische belang van hen miskennend. Na schriftelijke bevestiging door de getroffen steden besloot de raad van Lübeck te handelen en zond de raadsheer Johann van Doway naar Vlaanderen en Brugge. Brugge en hun stapelrecht werden met een handelsboycot bestraft. Het kantoor werd in 1280 van Brugge naar Aardenburg verplaatst. De gevolgen waren voor Brugge desastreus en in 1282 kon het kantoor tenslotte na bevestiging van de oude privileges naar Brugge terugkeren. Ook in 1307 ging de stapel naar Aardenburg.
Zie ook: http://nl.wikipedia.org
Hardcover | 325 Pagina's | Uitgeverij Clavis ISBN10: 9044807579 | ISBN13: 9789044807578 vanaf 13 jaar
© Marjo, mei 2008
Lees de reacties op het forum, klik hier!
De moedervlek
Een jeugdboek dat pakt en zoals mijn grootmoeder pleegt te zeggen “aan je ribben blijft plakken”.
Sarah zit in een inrichting voor wat ze noemen probleemjongeren. Ze heeft ernstige psychologische problemen die ze diep in zichzelf wegsluit. Ze krast ze weg en klampt zich vast aan de zelfgemaakte littekens op haar armen.
Sarah werd verkracht, meerdere malen misbruikt, al van toen ze klein was. Door een vriend van haar moeder. Alleen wil ze dat zelf niet weten. Ze verdringt herinneringen en haar psycholoog Hans ontdekt een meervoudige persoonlijkheid ontstaan door de verdringing van het trauma. Eén van die persoonlijkheden weet en erkent de volledige waarheid, maar die valt nu eenmaal niet zo gemakkelijk naar boven te halen. Sarah is Saartje, Amira en De Stem. Hans laat haar schrijven, schrijven, schrijven. Hij geeft haar de kans om ook Sarah te worden. Maar dat is een moeilijk proces. Eentje waarin ze gelukkig gesteund wordt door een aantal mensen. Zo is er de begeleider Toon die haar vraagt te babysitten. Op die manier ontdekt ze hoe oprecht, warm en hecht een gezin kan zijn.. .
Zo zijn er Yvonne en haar man Rino. Yvonne die steeds voor haar moeder gewerkt heeft en die blijknaar niét blind en doof was voor wat er gebeurde. Want dat was Sarahs moeder wel. Hoe dat komt, komen we pas op het einde te weten. In elk geval heeft het gedrag van haar moeder de band tussen haar en Sarah ernstig verstoord. Onherstelbaar, zo lijkt wel.
Er is Mémé, die intussen in een tehuis zit voor dementerenden. Mémé die voor haar een veilige haven was, iemand bij wie ze even adem kon halen, ook al was mémé even blind en doof. En er is Djamel, die nieuwe jongen die net is aangekomen in de instelling, en voor wie ze vlinders blijkt te voelen. Hij is het die haar haar vertrouwen in mannen teruggeeft, voorzichtig.
Hoe het eindigt, is een verrassing. Ik viel als lezer echt uit de lucht, had het einde helemaal niet aan zien komen. Dat was wel boeiend want elders waren er een aantal elementen die naar mijn mening het verhaal met momenten in de weg zaten. Zo is de blik die we als lezer op Sarah of op een van haar facetten krijgen, een nogal psychologisch getinte. Ik vind de beeldrijke taal soms wel storend, het omfloerst te veel, ook al begrijp ik er de functie wel van. Op die manier komt het wellicht belerender over dan ooit bedoeld. Ik denk dat dit een meeleefboek is, en al zeggen beelden meer dan duizend woorden, hier is dat belerende verre van op zijn plaats. Desalniettemin ben ik blij kennis gemaakt te hebben met deze schrijfster, die bewijst dat ze gevoelige onderwerpen aandurft en er dan ook nog eens boeken over kan schrijven zonder in meligheden of clichés te belanden.
Echt een goed boek!
Hardcover | 298 Pagina's | Uitgeverij Clavis | 2002 ISBN: 9068229303
Leeftijd: 13-15 jaar
© Elvira, januari 2007
Lees de reacties op het forum, klik hier!
De stille pijn van Luca
Luca, 19 jaar oud, gaat terug naar zijn geboortestreek in Kroatië. Hij heeft dertien jaar in België gewoond, en al die tijd geen woord gesproken. Zijn vader denkt dat de reis misschien wel therapeutisch zal werken. Inderdaad komen de herinneringen boven, aan dat jongetje van zes dat niets begreep van de veranderingen om hem heen. De oorlog brak uit. Ineens mocht zijn beste vriend en buurjongen niet meer met hem spelen. Stiekum speelden ze toch spelletjes: Kroaten vangen en verraders bespioneren.
Zijn ouders hadden oom Oljo in huis genomen, een simpele man, gek in de ogen van anderen en soms in de ban van aanvallen. Luca en zijn oom konden het goed met elkaar vinden. De verhalen over Baba Yaga, de heks uit een Russisch sprookje verklaarden veel van zijn ooms aanvallen, en ze verklaarden ook veel over de vreemde gebeurtenissen rondom hen. Dat er stenen door de ruiten werden gegooid: het was Baba Yaga's schuld. De ganzen werden een voor een gedood en bloedend voor de deur gelegd: Baba Yaga.
Alles wordt erger: oom Oljo is ineens weg, zijn vader gaat weg, en de dag komt dat alles op zijn kop komt te staan.
"Wat had ze (=moeder) ook alweer gezegd? Hij wist het niet meer precies. Het was zo veel. Hij had niet echt geluisterd, maar gekeken, want ma maakte kasten leeg en vulde zakken. Een stapel foto's in kranten gewikkeld. Sokken, ondergoed, washandjes, zeep, broeken. Ondertussen aan één stuk pratend in zichzelf. Zodat haar woorden verloren gingen, als knikkers die uit een broekzak vielen, kletterend op de grond rolden en zich verborgen hielden in spleten en gaten in de plankenvloer.
Haar vlugge handen stopten kleren weg en tussen haar lippen ontsnapten de woorden, tegen niemand gezegd. Soms begreep hij iets. Maar het meeste verdween weer in haarzelf.(....) Luca had één woord verstaan. Het woord pa deed zijn ogen prikken en maakte zijn neus vochtig, zodat hij moest snuiven en vegen. Dan kreeg hij snot op zijn vingers zoals slakkensporen in de herfst. Hij wilde het niet. Het was zo lang geleden dat hij pa nog had gezien. Drie maanden."
Luca, zus Jelena en moeder gaan op reis, met andere vluchtelingen. Luca klampt zich vast aan zijn pop, en ondergaat alles, en probeert de gebeurtenissen te begrijpen vanuit zijn simpele kinderlijke beleving.
'We kunnen altijd verraden worden en dan is het met ons gedaan.' De stem van de man galmde iets te luid in de kerk. Enkele vrouwen sisten om hem tot stilte te manen. Waarom had ma hier niets van verteld? Door wie konden ze verraden worden? Hij keek aandachtig om zich heen, op zoek naar het gezicht van een verrader. Hij wist hoe ze eruit zagen. Vanja had een stripboek over dieven en stropers. Dieven droegen een zwarte doek voor hun mond om hun stem te dempen wanneer ze uit stelen gingen. En verraders droegen een zwart masker met kleine kijkgaatjes om hun ogen te verbergen, zodat je de leugen in hun blik niet kon zien."
Wat hij meemaakt voor hij in België arriveert, maakt dat hij niet meer wil praten. Het is te erg voor woorden...
Dit boek, ook genomineerd voor de Thea Beckmanprijs, is mooi en vooral aangrijpend. Deze oorlog is nog niet zo lang geleden, en zal misschien meer leven bij de lezers van dit boek dan een boek over een andere oorlog. Het vreselijke wordt niet breeduit verteld, maar is duidelijk genoeg. Ik las dat er kleine foutjes in zitten, kinderen uit een Kroatisch katholiek gezin zouden nooit namen als Luca en Jelena hebben gekregen, die zijn typisch Servisch, maar ik zou dat niet geweten hebben.
Het verhaal van Luca, een jongen van zes, wiens wereld 'zomaar' totaal verandert, zal een diepe indruk achter laten.
Hardcover | 207 Pagina's | Uitgeverij Clavis | 2005 ISBN: 9044803794
Leeftijd vanaf 14 jaar
© Marjo
Lees de reacties op het forum,klik hier!
