Johan Fabricius

De scheepsjongens van Bontekoe
Johan Fabricius

Het gebeurt slechts zelden, dat ik nog eens een jeugdboek onder handen neem, maar voor dit boek maak ik graag een uitzondering. Het is eerder toevallig, dat ik het tegen kwam. Waar een film op een regenachtige zondagnamiddag soms al goed voor is. Dit boek is namelijk enkele jaren geleden verfilmd, en werd enkele weken geleden op een Belgische zender uitgezonden. Prachtig gewoon. Meer hierover kun je lezen op wikipedia . De film volgt in grote lijnen het boek, maar slaat hier en daar minder belangrijke fragmenten over. Steven De Jong schreef het script, en was tevens de regisseur. Het verhaal werd ook verwerkt tot een musical (in een regie van Peter de Baan), en verscheen het in de jaren vijftig als strip.
En in Hoorn staat er een standbeeld, genoemd naar het boek.

De inspiratie voor dit verhaal haalde Johan Fabricius bij het “Journael” (gepubliceerd in 1646) van een van de eerste “Schippers naast God, die met hun wakkere mannen ons gezag in Indië vestigden” (een 'wonderlijcke en gevaerlijcke' reis). Aldus stelt de auteur in een voorwoord “Aan de Hollandse Jongens!” Het verhaal brengt ons de avonturen van Hajo, Rolf en Padde, die samen naar Indië varen aan boord van de Nieuw-Hoorn, onder leiding van schipper Bontekoe, en is voor een gedeelte op waar gebeurde feiten gebaseerd, zoals onder meer de schipbreuk (waarbij het schip “explodeerde in 'hondert duyzent stucken”, zoals het hierboven vermelde “Journael” in geuren en kleuren schilderde.

Verschillende generaties hebben genoten van het verhaal van drie “oer-Hollandse” jongens, en zelfs vandaag kan dit boek zeker nog tot de verbeelding spreken, en niet alleen van jongeren. Neem maar een voorbeeld aan mezelf. Het exemplaar van het boek, dat ik in handen heb, een download van http://www.dbnl.org , bevat de oorspronkelijke zwart-wit tekeningen. Deze vormen een goede weergave van de sfeer van het boek.

Hajo, een jongen van zowat veertien jaar heeft al dertien stielen en twaalf ongelukken achter de rug, wanneer hij tijdens een ijzige winter aanmonstert aan boord van de Indiëvaarder Nieuw-Hoorn. Door een ongelukkig toeval blijft ook zijn vriend Padde aan boord. En zo begint een reis vol avonturen, die de twee helden, samen met hun nieuwe vriend Rolf, naar de verre kolonie voert, helemaal in het Verre Oosten (of kort samengevat, van Hoorn tot Bantam).

In dit boek, in een voor kinderen vanaf ongeveer 13 jaar (volgens de NBD/Biblion Recensie vanaf 11 jaar, maar hier ben ik het niet mee eens, zeker niet wanneer men alleen de jeugd van honderd jaar geleden in beschouwing neemt) begrijpelijke taal, voert de auteur ons gedetailleerd langs de vaarroute die de toenmalige Indië-vaarders volgden. Neemt men er een hedendaagse atlas bij, dan kan men deze gemakkelijk na varen. Een route, die op enkele afwijkingen na, ook in de film gevolgd wordt. De auteur is ook goed op de hoogte van de gewoontes aan boord. Muiterij, scheurbuik, kapers, schipbreuk, stormen en windstiltes waren maar enkele van de veel voorkomende gevaren aan boord van een schip in de zeventiende eeuw. De kans op overleven op de lange vaart was toen beduidend kleiner dan nu. Aan boord van het schip wordt niet alleen gewerkt, er wordt ook plezier gemaakt. Zo wordt af en toe de dagelijkse sleur onderbroken door een feest, zoals bijvoorbeeld met Nieuwjaar, of tijdens een bezoek van Neptunus, de koning van de zee.
Tijdens de ongewone avonturen aan land getuigt het verhaal van een meer dan gewone kennis van de verschillende streken, die aangedaan worden. De toen gekende planten- en dierenwereld komen ruimschoots aan bod. De natuur wordt soms heel poëtisch beschreven.
Alhoewel het verhaal zich nu niet bepaald direct in het thuisland (Nederland) afspeelt, weerklinkt dit toch telkenmale weer door in de liederen, die onderweg gezongen worden. Zo bijvoorbeeld ‘Des winters als het reghent, dan sijn de paetjes diep, ja, diep’.

“De scheepsjongens van Bontekoe” is een heel spannend verhaal, en je leest het met een sneltreinvaart. Men voelt zich als het ware één met de jongens, die, zo ver van huis, zich door alle problemen heen slaan. Alleen het vele Maleis in de tekst kan soms wat vervelend overkomen.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

jeugd 13-15 jaar

Johan Fabricius