http://www.mdeen.eu

Het lichtschip
Mathijs Deen

‘Een lichtschip komt nooit aan en vaart nooit uit. Het heeft geen schroef, geen motor, op de brug is geen roer, het ligt daar maar wat mistroostig te deinen, een beest dat vergeefs aan een ketting trekt.’

Een lichtschip is een lichtbaken op volle zee, op de plaats waar een vuurtoren zou moeten zijn, maar waar de bouw hiervan niet mogelijk is. Vaak liggen lichtschepen in de omgeving van zandbanken of andere voor de scheepvaart gevaarlijke gebieden.

Op zo’n schip speelt het verhaal. De mannen doen hun alledaagse dingen: wachtlopen, het weer meten en vooral het licht brandende houden. Ze passen zich aan aan de zee, de enige wisselende factor. Verder is het leven saai. Vier weken lang met elkaar gedwongen in een beperkte ruimte, je zou er meer heisa verwachten. Een hoogtepunt zijn de maaltijden, gelukkig hadden ze een goede kok, Lammert.

Hij is evenwel een tikkende tijdbom. Zijn verleden - waar niet diep op in wordt gegaan, maar dat te maken heeft met gruwelijke gebeurtenissen in een Jappenkamp, veroorzaakt sowieso terugkerende aanvallen van malaria, maar dit keer heeft het grotere gevolgen.
Bij een Groot Vervang (de wissel van de macht die om de vier weken plaatsvond) neemt Lammert een bokje mee aan boord. Een dier aan boord: dat is tegen de regels. Kan best, zegt hij: het wordt jullie eten. Een lekker Indisch stoofpotje.
Je kan op je vingers natellen dat het een probleem zal worden. Mensen hechten zich aan dieren, zeker in zulke omstandigheden. Nog meer als je zo’n jong dier met de fles moet voeden.

Saai is het niet meer, nu het beest er is. En als de kok een aanval van malaria krijgt en geen maaltijden kan verzorgen – maar ook niet het bokje kan slachten – ontstaat er een vreemde situatie. De sfeer is anders. En ja, er is ook die dikke mist, maar dat is er wel vaker. Nu evenwel lijkt het de zaak op de spits te drijven.
Een drama kan niet uitblijven.

Terwijl aan de ene kant er eigenlijk niets gebeurt op dat schip, is aan de andere kant het verhaal juist dramatisch. Deen vertelt gedetailleerd en met psychologische fijngevoeligheid over ruwe zeebonken.

Feit: het Nederlandse lichtschip Texel (Lichtschip Nr. 10) heeft dienst gedaan van 30 september 1952 tot begin 1992. Sinds 1996 ligt het lichtschip als museumschip afgemeerd in de museumhaven van Willemsoord. Het wordt beheerd door de Stichting Historie der Kustverlichting onder de naam Museum Lichtschip Texel. Tot 1976 was er een bemanning, maar daarna werden lichtschepen geautomatiseerd, en dus onbemand.

Mathijs Deen (1962) is schrijver en radiomaker. Zijn verhalenbundel Brutus heeft honger werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs. In 2013 publiceerde hij het alom geprezen De Wadden, waarvan ruim 30.000 exemplaren zijn verkocht. In 2018 verscheen Over oude wegen dat zeer lovend werd ontvangen en dat, net als zijn roman Onder de mensen, ook in Duitse vertaling werd uitgebracht. Deens laatste boek, Het lichtschip, is genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2021.

ISBN 9789400406605  | Hardcover | 128 pagina's | Uitgeverij Thomas Rap | september 2020

© Marjo, 6 juni 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Onder de mensen
Mathijs Deen

‘Boerenzoon zoekt vrouw. Woont alleen. 80 ha.’

Jan is boer. Sinds de dood van zijn ouders zet hij het boerenbedrijf in zijn eentje voort.
Maar het is eenzaam op het (waarschijnlijk Groningse) land, en hij zet in een opwelling de contactadvertentie. Uit de enkele reacties kiest hij Wil, een voortvarende jonge vrouw, die al snel bij hem intrekt. Wat Jan niet weet is dat Wil niet is wie zij voorgeeft te zijn. En dat zij heel bewust er voor gekozen heeft op zijn boerderij te komen wonen, waarbij ze die boer dan maar voor lief neemt. Hun motieven zijn dan ook heel uiteenlopend. Maar ze vinden ieder voor zich hun eigen doel zo belangrijk dat ze bereid zijn er een overeenkomst voor te sluiten: als ze niet met elkaar praten, valt er best samen te leven.

Natuurlijk gebeurt er dan van alles waardoor deze boer en de enigszins getroebleerde vrouw onverwachte keuzes moeten maken. Hun leven kan twee kanten op: ze blijven samen, of ze verklaren hun relatie tot niet bestaand. En ze gaan allebei om eigen redenen voor het eerste..

Onder de mensen doet qua stijl erg denken aan ‘Boven is het stil’. Er heerst een soortgelijke sfeer van zwijgen. De communicatie is minimaal, maar tussen de woorden door wordt heel veel gezegd. De beschrijvingen van het landschap, van de boerderij en de aangrenzende maar veelal onzichtbare zee passen uitstekend bij het verhaal. De uitgestrekte winterse, dus kale velden illustreren de verhouding tussen de twee. De onwil van de vrouw om de nieuwe plantjes die hun kopjes laten zien in de lente, te accepteren, tekent de onwil die zij ervaart bij het maken van haar keuzes.

Het verhaal wordt wisselend vanuit Jan en Wil geschreven, zodat de lezer meer weet dan de personages zelf. Daardoor wordt nieuwsgierigheid gewekt: zal Wil slagen in haar opzet? 
Het onderdeel met de vrieskisten, gevuld met maaltijden, is goed gevonden, want eveneens tekenend voor het verhaal: het verzet van Wil tegen het verleden van Jan. Zij wil een nieuw leven, hij blijft liever hangen in de oude waarden.
Ook de stijl past perfect: heldere zinnen, geen mooischrijverij, maar directe taal.
Mooi ook is de scene in de babywinkel, waar ze schuilen voor een stortbui. Jan weet niet dat Wil zwanger is…

Verbazingwekkend dat dit boek dat immers eerder uitgegeven werd onder de naam Moeder doen ( Passage 1997) toen niet aangeslagen is. - Er is wel een en ander aan gesleuteld. - We hebben hier te maken met een schrijver die we in de gaten moeten houden.

Mathijs Deen (1962) maakt reportages, documentaires en hoorspelen, onder meer voor de VPRO. Zijn verhalenbundel Brutus heeft honger werd lovend ontvangen en genomineerd voor de AKO Literatuurprijs. In 2013 publiceerde hij het alom geprezen De Wadden, dat op de shortlist van de Jan Wolkers Prijs stond en waarvan ruim 20.000 exemplaren zijn verkocht.

ISBN 9789400407428 | Paperback | 304 pagina's | Uitgeverij Prometheus | augustus 2016

© Marjo, 2 januari 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER