http://www.eleonore-dehnerdt.kulturserver.de

Anna Magdalena Bach
Eleonore Dehnert

In deze biografische roman lezen we, zoals de titel al weergeeft, over het leven van Anna Magdalena Bach, de tweede vrouw van de beroemde componist Johann Sebastiaan Bach.

Anna Magdalena Wilke groeide op in een zeer muzikale, warme, gezellige familie in Zeitz, Duitsland. Op jonge leeftijd blijkt ze al over muzikale kwaliteiten te beschikken. Ze is zo gek op muziek dat ze zelfs in de regen blijft staan luisteren naar de 'regenmuziek'. Ze komt drijfnat thuis met de woorden: 'Oh mama het regent zo mooi'. Verder hoort en leert ze veel van haar vader, een trompettist aan het hof van hertog Moritz (Maurits Willem van Saksen-Zeitz), die maar al te graag over muziek, muziekinstrumenten en muzikanten praat.

Op twaalfjarige leeftijd krijgt Anna Magdalena klavicembelles en even later krijgt ze dankzij bemiddeling van de hertog zanglessen. Ze blijkt een groot zangtalent te hebben. Om haar ouders te helpen kopieert ze muziek wat betekent zelf notenbalken maken en de noten intekenen, een uiterst secuur werkje.  Later als het gezin verhuisd is naar Weißenfels krijgt Anna Magdalena les van Pauline Keller, de primadonna van het hof. Er gaat dankzij deze lessen een compleet nieuwe (zang)wereld voor Anna Magdalena open. Ze kan er zelfs een goed eigen inkomen mee verdienen.

Natuurlijk wordt er in deze muziekkringen gesproken over de bijzondere Bach, de hofcomponist van Köthen, die het nieuwe muziekinstrument, de viola pomposa gebouwd had. Later hoorde Anna Magdalena dat de vrouw van Bach overleden was en hij nu moest zorgen voor de vier van zijn zeven overgebleven kinderen. Deze Bach had Anna Magdalena al eens horen zingen en omdat hij een sopraan nodig heeft, vraagt hij haar te komen werken aan het hof van Zerbst in Köthen. Aan het hof van vorst Leopold gaat het er vrolijk toe, personeel en de adellijken gaan als familie met elkaar om.
Anna Magdalena heeft het naar haar zin, ze werkt hard en wordt opgemerkt door de zeer veeleisende Bach, zelfs meer dan dat... de 16 jaar oudere componist vraagt haar ten huwelijk en op 3 december 1721 geeft zij hem haar jawoord.

Het is tot dan een interessant verhaal. We lezen over de toentertijd geldende opvattingen over muziek, wat er van mannen en vrouwen verwacht wordt en wat de gebruiken zijn, vrouwen mogen wel zingen maar geen slaginstrument bespelen bijvoorbeeld. Ik verwachtte dat het verhaal daarna in dezelfde stijl verder zou gaan en we met het leven van Anna Magdalena met Johann Sebastiaan Bach kennis zouden maken. Maar wat we te lezen krijgen gaat weliswaar over een vrouw met een man die zijn geld moet zien te verdienen met muziek in allerlei vormen, maar we lezen in feite weinig over hun huwelijk zelf.

We lezen het gefingeerde verhaal over het gezin Bach. Hoe Anna Magdalena de vier kinderen van Bach voor zich wint en hen een prettig thuis biedt ondanks aanvankelijk dwarsliggerij van twee zoons van Bach. We lezen niets over het huwelijksleven met Bach zelf op enkele tedere gesprekken na. Niets over de composities waar Bach mee bezig is, hooguit worden enkele bekende composities genoemd.
Wat we wel lezen is dat Anna Magdalena het een na het andere kind baart, in totaal dertien, waarvan er zeven in leven blijven. We lezen over bezoekjes aan ouders en zussen. We lezen over het gebrek aan inkomsten en de bezigheden voor het drukke gezin, maar het hele verhaal zou in feite over een willekeurig gezin kunnen gaan.


De schrijfstijl en het verhaal zijn beiden rommelig, er zitten rare overgangen in het verhaal. De regels lopen door waar een witregel tussen had moeten zitten. De dialogen zijn aardig maar overtuigen niet. Op het laatst wordt het verhaal zelfs meer een opsomming van gebeurtenissen dan een mooi lopend geheel. Kinderen worden gebaard en enkelen overlijden, ouders overlijden, kinderen trouwen etc. Anna Magdalena is verdrietig en weer vrolijk en weer verdrietig. Veel inlevingsvermogen zoals aan het begin van het boek is er dan niet meer bij. Het enige wat de rij gebeurtenissen onderbreekt is de verliefdheid die Anna Magdalena voor iemand opvat. Bach zelf blijft een schimmig figuur op de achtergrond. Gezien zijn opvliegende karakter en grote talent had daar een veel interessanter geheel van gemaakt kunnen worden. Hun gezamenlijke liefde voor muziek komt eveneens nauwelijks terug in het verhaal.

Kortom, Anna Magdalena Bach is een liefelijk, vriendelijk romanfiguurtje geworden die toevallig getrouwd is met de grote Johann Sebastiaan Bach. Maar het zou in feite ook een roman kunnen zijn over een willekeurige vrouw die getrouwd is met een willekeurige componist.
Jammer, ik had veel meer van dit boek verwacht.

ISBN 9789491567919 Paperback 286 pagina's NUR 342 Uitgeverij De Kring april 2015
Vertaald door Alexandra Terlouw-van Hulst

© Dettie, 27 mei 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER