Leven en werk van de componist Foltýn
Karel Čapek

Ik kan me Foltýn de zesdeklasser herinneren alsof ik hem gisteren nog heb gezien: een lange jongen met een weke huid en een volle bos fijn krullend goudbruin haar, waar hij duidelijk bijzonder prat op ging; hij had lichtblauwe, uitpuilende bijziende ogen, een lange neus en een sterk terugwijkende kin […]
Hij zag er voortdurend uit alsof iets hem beledigd had, waarop zijn antwoord een stilzwijgende, geïrriteerde minachting was. Op het eerste gezicht stond hij mij niet erg aan...

Aan het woord is een oude jeugdvriend van Bedrich Foltýn ofwel Beda Folten zoals hij zich later liet noemen. De beschrijving over Foltýn is meer dan raak, want Bedrich ontpopt zich als een dandy met een enorme minachting voor iedereen die niet gecharmeerd is van zijn werk. Bedrich is er namelijk van overtuigd dat hij een belangrijke geniale en unieke componist is, met een fantastisch inzicht in muziek. - In werkelijkheid is zijn talent voor muziek zeer middelmatig. -
Ook pocht hij over zijn vele veroveringen en doet zich altijd voor als een man van de wereld.
Zijn weke, hautaine voorkomen en overdreven hoffelijke manier van doen stoot echter veel mensen af.

Toch palmt hij iedereen in die hij ontmoet en kan gebruiken voor zijn te maken ultieme levenswerk; een opera over de Bijbelse Judith. Hij is geobsedeerd door dit verhaal.
Dit inpalmen gebeurt voornamelijk dankzij zijn gulheid, hij geeft geschenken, uitgelezen diners en verzorgd de alcoholische versnaperingen.
Foltýn neemt bijna bezit van mensen - voornamelijk muzikanten en componisten - totdat ze, terecht, kritiek hebben op zijn composities, dan is Foltýn onverbiddelijk, diegene bestaat niet meer voor hem. Het komt ook nooit meer goed.
In feite plagieert Foltýn het werk van zijn ‘vrienden’.

We lezen het verhaal over - de fictieve - Bedrich Foltýn door de ogen van mensen die hem gekend hebben zoals de jeugdvriend, de vrouw van Foltýn, de geplagieerde componist etc. In elk hoofdstuk is iemand aan het woord en diegene geeft zijn of haar visie over het karakter en de persoon Foltýn. Door deze verschillende gezichtspunten vallen zijn diverse karaktereigenschappen als een puzzel in elkaar.
Het beeld dat deze mensen over Foltýn schetsen is weinig vleiend. Hun oordeel is soms bijna met gelaten stem weergegeven. Alsof er een vorm van medelijden is voor die man die zichzelf tot ‘grote hoogte’ opblies met valse lucht. Toch is het verloop van deze roman zeer verrassend te noemen.

De taal die Čapek gebruikt, is als zachte, helende zalf. Zijn woordgebruik is uitgekiend en passend bij de personages. Zulke goed gestileerde taal tref je nog maar zelden aan in boeken en het maakt dat het boekje een genot is om te lezen.

Karel Čapek (1890-1938) is een van de belangrijkste Tsjechische schrijvers van de twintigste eeuw. Leven en werk van de componist Foltýn, zijn onvoltooide laatste roman, verscheen postuum in 1939.

ISBN 9789028351667 | Paperback met flappen | 126 pagina’s | Uitgeverij Wereldbibliotheek | december 2021
Uit het Tsjechisch vertaald door Irma Pieper

© Dettie, 1 januari 2022

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER