Het Zwarte Koor
Peter Daanen

In 1872 werd in Nijmegen de gasfabriek gebouwd, toen nodig voor de openbare verlichting. Al snel daarna werd er begonnen met de aanleg van het gasnet, in de oude stad en in nieuwbouwwijken.
Dat gas ontstond door steenkolen te verhitten; steenkool die door paard en wagen vanuit de haven aangeleverd moest worden. Dat voldeed niet echt, en iemand kwam op het lumineuze idee een tram in te zetten. In 1913 arriveerde de speciaal gebouwde tram die de naam Allan kreeg.

http://www.gemeentetramwaelstede.nl/GTN%20kolentram.html

De mannen die Allan omringden, als bestuurder, vlagger en schepper vormden ‘het Zwarte Koor’.
Als in 1955 het Zwarte Koor wordt opgeheven, vertelt de fictieve hoofdpersoon van dit boek, Wim Burghoudt over zijn belevenissen met Allan.  Omdat Wims vader daar lid van was, was het heel logisch dat ook Wim dat werk ging doen.
Dat was is 1932, en hij was zestien jaar oud.

Het verslag van de laatste rit van Allan, in 1955, staat in stukjes boven de hoofdstukken, waarop het verhaal volgt dat speelt tussen 1932 en 1955. Over Allan, maar vooral ook over de Tweede Wereldoorlog, en de rol van Nijmegen daarin.
In 1944 werd Nijmegen getroffen door een flink aantal bommen, die notabene door Amerikaanse bommenwerpers afgeworpen werden. Duidelijkheid over het hoe en waarom schijnt er nog steeds niet te bestaan.
Meer dan 800 slachtoffers waren er, en de binnenstad van Nijmegen was volledig verwoest. Daarna volgde nog een aantal maanden felle strijd tussen de Duitsers en de geallieerden.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Bombardement_op_Nijmegen

Volgend jaar is dat alweer 70 jaar geleden. Of dat iets met het verschijnen van dit boek te maken heeft, weet ik niet. Peter Daanen schreef al meer historische romans over zijn stad. Stuk voor stuk aanraders, ook voor wie niets met Nijmegen heeft.
Natuurlijk zijn er persoonlijke verhalen verwerkt in dit boek, en dat maakt het lezen een stuk prettiger. NSB-ers, Joden en verzetshelden komen er  wel  in voor, maar het gaat vooral over gewone mensen, gewone Nijmegenaars die hun stad ingenomen zien worden door de vijand met als vreselijk gevolg de vernietiging, en de vele slachtoffers die betreurd werden.
Daarnaast is het een ontwikkelingsroman: Wim wordt volwassen in deze tijden van crisis en oorlog.
Dat alle feiten kloppen hoef ik niet eens te vermelden.

ISBN 9789491523076  |paperback|238 pagina's |Uitgeverij De Verteller | november 2013

© Marjo, 28 december 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De Laatste Stomme Zondaar
Peter Daanen

Veertig jaar na de gebeurtenissen waar het in dit boek om gaat, aan het eind van de achttiende eeuw, krijgt een oudere vrouw het hele verhaal te horen. Terwijl de lezer allang doorheeft waarom zij de ‘gelukkige’ is, heeft ze zelf niet door waarom die voor haar onbekende oude man haar zo dringend wil spreken, en waarom zij  moet aanhoren wat hij kwijt wil. De man, Alphons Klomphouwer, is zwaar ziek en wil schoon schip maken. Voor zijn gevoel heeft hij er mede de hand in gehad dat al die jaren eerder een onschuldige man de marteldood heeft gevonden.
Hij was schrijver in Nijmegen, waar het verhaal zich afspeelt en maakte van nabij mee hoe een man opgepakt werd, beschuldigd van sodomie. Dat was in die tijd nog een zware zonde waar de doodstraf op stond. Sodomie, was de zonde waarover niet gesproken werd: de ‘stomme zonde’.
Ogenschijnlijk kreeg de man een proces, maar Alphons zag dat doorgestoken kaart was. Om de een of andere reden mocht niemand weten wat er met de man gebeurde. Jaren later onderzoekt hij de zaak: wat was er precies aan de hand?
En zo vertelt hij nu aan de oudere vrouw een schokkend verhaal over een dramatische geschiedenis waarbij velen de dood vonden, op verschillende plaatsen in de Republiek.

Het is een fictief verhaal, dat geweven wordt om ware gebeurtenissen: het is een feit dat in de jaren 1730 -1731 mannen op een gruwelijke manier aan hun eind kwamen, op beschuldiging van de stomme zonde. In werkelijkheid was het echter een dekmantel voor vieze politieke spelletjes: beschuldig een tegenstander van sodomie en hij wordt terechtgesteld, na het noemen van namen van anderen. Wie zou niet ‘bekennen’ onder zulke folteringen?

Peter Daanen verhaalt over de executie van Albertus Fodeyn, zoals die in Nijmegen plaatsvond, als onderdeel van de heksenjacht die er in die tijd was op homoseksueel geaarde mannen. In Zuidhorn, Groningen, liep deze vervolging uit op een tragedie voor velen die vals beschuldigd werden. Hierna werd er een eind gemaakt aan het ‘stomme' van de zonde. In het vervolg was het proces openbaar. Pas aan het begin van de negentiende eeuw werd er een nieuw strafsysteem ingesteld, en werd sodomie niet langer bestraft met de dood.
Het enige wat ik af en toe mis, is een overzicht van de Oranjes in die tijd, dan wel een stadhouder, dan weer niet. Het waren woelige, rommelige tijden.
De specifieke kenmerken van de tijd zijn als vanzelf in het verhaal verwerkt, zonder storende uitleg. Zo wordt er gereisd per koets, en is de pont over de Waal een heel bijzondere.
Achter in het boek wordt uitgelegd wat de feiten zijn en wat verzonnen is.  Dat is altijd prettig bij een historisch verhaal! En zeker bij een verhaal als dit, dat vast en zeker bij de meeste lezers onbekend is. Het leest als een trein, als een koets dus...

ISBN 9789491523052  | paperback| 192 pagina's | Uitgeverij De Verteller | maart 2013

© Marjo, 17 juni  2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER