Klem
Bas van den Bosch
Als Paul wegrent bij zijn terminaal zieke moeder, heeft hij geen idee dat hij haar nooit meer in leven zal zien. Hij is een jongen van elf jaar, opgroeiend in de jaren zestig, een tijd waarin kinderen nog niet overal van op de hoogte waren, maar nog echt kind konden zijn. Helaas is dat in dit geval geen voordeel: niemand heeft in de gaten dat Paul worstelt met een enorm schuldgevoel. Zijn moeder had hem gevraagd om nog een keertje naast haar te komen liggen, en hij had geweigerd. Hij was verdorie elf! Toen zijn moeder hem vastpakte, maakt hij zich met geweld los, hij was erg boos. En nu is ze dood. Hij heeft haar vermoord, hij weet het zeker.
En hij denkt dat zijn vader dat ook denkt, hij praat er immers over met ook Gerard ‘vind je dat het moord is?’ hoort hij hem zeggen. Maar zijn vader zegt niets. Niemand zegt iets. Het lijkt wel of zijn moeder er niet geweest is. Foto’s verdwijnen, zijn vader nodigt alweer een andere vrouw over de vloer. Ze bezoeken het graf niet en er wordt niet gepraat over Ria. En papa liegt ook.
Het enige waar de jongen denkt de hand in te kunnen houden is zijn stoelgang. Hij houdt dagenlang op, en eet niet goed. Thuis is hij op zijn hoede, hij verstopt zich en luistert gesprekken af. Die brokstukjes informatie interpreteert hij natuurlijk niet op de juiste manier. Op school vindt de juf dat hij niet normaal doet, en hij moet naar een psychologe. Maar die spannen allemaal samen met zijn vader, dus Paul zwijgt.
‘Nu heb ik er genoeg van. ‘U hoeft niet net te doen alsof u het niet weet,’ zeg ik. ‘Mijn moeder is dood en ik wil er niet over praten.’
Gelukkig is er iemand met wie hij een onbevangen vriendschap kan opbouwen: de brugwachter, een eenvoudige man die de jongen graag ziet komen. Juist bij deze man loopt de situatie uit de hand, en dan belandt Paul in datzelfde ziekenhuis waar hij had gezworen nooit meer een voet te zetten...
Het verhaal speelt in 1962, op de achtergrond is er de cubacrisis. Thuis bij Paul, de elfjarige verteller, is er geen televisie, dat was nog geen standaard meubel in die tijd. Er zijn problemen in Algerije, waar oom Gerard missiepater is. Wat de jongen dan hoort doet hem besluiten niet meer af te luisteren:
‘Als ik weet dat hij (= oom Gerard) komt, kijk ik tegenwoordig wel uit om onder de tafel te kruipen want een mens wil niet alles horen.’
Ook lezen we hoe de Chinees-Indische keuken zijn intrede doet, net als de Italiaanse pasta.
Het is een ontroerend verhaal over een vader en een zoon die niet met elkaar kunnen communiceren over het verdriet dat hen beheerst. Misverstanden stapelen zich op door het onbegrip. Niet alleen de jongen die niet beter weet interpreteert verkeerd; ook de vader, die al moeite heeft met de kleine praktische zorg waar hij nu alleen voor staat, begrijpt niets van zijn zoon. Ze hebben elkaar in de klem...
Het is een verhaal met veel details, die af zouden kunnen leiden van de kern van het verhaal, maar dat wonderlijk genoeg niet doen. Ondanks de zwaarte van het geheel zit er ook humor in, en zo wordt het een mooie, boeiende en herkenbare schets van de eerste periode van de jaren zestig, met als kern de vader-zoonrelatie.
ISBN 9789025444808 | Paperback | 192 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact| mei 2015
© Marjo, 16 juni 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Septemberlicht
Bas van den Bosch
Thomas Verlaan, 53 jaar oud, zit overspannen thuis. Hij kon het niet meer aan, lesgeven aan pubers, hij sliep niet meer, schoot om het minste of geringste vol en dacht dat iedereen het op hem gemunt had. Thuis, daar is het ook niet alles: na vijftien jaar is de relatie met Sofie aardig sleets geworden en met zijn moeder, zijn enige nog levende familie, is de verhouding ook niet best. Het is nooit een liefdevolle band geweest, ze had hem beter niet kunnen krijgen, denkt hij wel eens. En misschien heeft hij daarom zelf ook geen kinderen gewild. De huisarts had hem psychotherapie aanbevolen, hetgeen hij braaf is gaan doen.
Waar het aan ligt, hij heeft geen idee, maar ineens is daar die naam die hij maar niet uit zijn hoofd krijgt. Anna Maria Stip. Wie was zij? Hij herinnert zich een viskar, met een Volendams visvrouwtje, Ze moest begin jaren zestig met haar handkar op de hoek van de Vechtstraat en de Uiterwaardenstraat hebben gestaan. Bij haar kar kocht zijn moeder dan vis.
Waarom moet hij steeds aan die vrouw denken? Nog vreemder wordt het als zijn moeder zich haar helemaal niet kan herinneren. Het komt vast door die Annemarie Streep! Die kende zij wel, dat was de verpleegster die haar man, Thomas’vader, vaak verpleegde als hij weer eens in het ziekenhuis lag. Die Streep kwam zelfs nog aan huis!
Maar dat zegt Thomas dan weer niets. Als er nog meer van die vreemde voorvalletjes zijn, dingen die hij zich herinnert, maar de betrokken persoon niet, moet hij dan gaan denken dat hij ook aan wanen lijdt? Hij denkt toch van niet. Maar als hij iets wél heeft, is het tijd. Hij zal het eens gaan uitzoeken. En zo komt hij in contact met Annemarie Streep, met de dokter, en nog meer kleurrijke personages, die allemaal wel iets weten te vertellen, maar dichterbij het visvrouwtje komt hij niet.
Dan gaat Sofie bij hem weg. Dat ook nog. Gelukkig komt ze wel terug maar de reden waarom is niet zo leuk, en of ze blijft?
Het verhaal gaat over een man in midlifecrisis. Tenminste, daar doen zijn problemen wel aan denken. Het draait allemaal om identiteit en vrouwen: zijn moeder, zijn vriendin, Anna Marie en Annemarie. Wat was zijn vader voor een man? En is inderdaad zijn opvoeding debet aan de moeite die hij heeft met zich openstellen voor een ander?
Hij weet niet meer wat echt is, en wat er uit de diepste krochten van zijn onbewuste innerlijk opgedoken is. Gelukkig zit hij niet bij de pakken neer. En dus krijgen we het verhaal van een ontdekkingstocht voorgeschoteld, die over vreemde wegen leidt.
Het is een boeiend verhaal, een fraai gestileerde psychologische roman, die dankzij een vlotte pen nergens zwaar op de hand wordt.
Bas van den Bosch (1953) werkte jarenlang als tekstschrijver. Sinds kort legt hij zich voornamelijk toe op het schrijven van romans en verhalen. Septemberlicht is zijn romandebuut.
Voor zover ik weet is er nog geen opvolger.
ISBN 9789045702995 Paperback 320 pagina's Uitgeverij Augustus oktober 2009
© Marjo, 17 december 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Septemberlicht
Bas van den Bosch
Al een paar dagen zat Anna Maria Stip in mijn hoofd en haar naam wilde maar niet verdwijnen. De zes lettergrepen hoorden bij een Volendamse visverkoopster, die begin jaren zestig met haar handkar op de hoek van de Vechtstraat en de Uiterwaardenstraat was neergestreken en daar op vrijdag een klein deel van de Rivierenbuurt bediende. Om kwart over vier, na school, kochten mijn moeder en ik aan haar kar ‘ons maaltje voor ’s avonds’, zoals mamma dat noemde.
Die rondspokende naam is de aanleiding voor Thomas Verlaan (53) om op zoektocht te gaan. Waarom blijft die naam zo in zijn hoofd zitten? Hij vraagt aan zijn eenentachtig jarige moeder of er iets bijzonders was met die vrouw maar volgens haar vergist Thomas zich. Er was helemaal geen viskar en ze kent alleen een Annemarie Streep maar dat was de verpleegster die zijn vader, jaren geleden, tot aan zijn dood verzorgde. Maar het is allemaal zo lang geleden, bijna vijftig jaar, waarom wil Thomas dat weten?
De relatie met moeder is niet geweldig. Ze heeft hem streng en liefdeloos opgevoed. Over zijn vroeg overleden vader wil ze het nooit hebben. Met de komst van Sophie, zijn vriendin, is de verhouding met moeder wel beter geworden maar meer omdat zijn moeder zich constant tot Sophie richt en niet meer tot hem.
Thomas is leraar en zit al een paar maanden overspannen thuis, zijn moeder weet dat niet. Tevens besluit Sophie voorlopig bij hem weg te gaan, ook dat vertelt hij zijn moeder niet. Volgens Sophie onderneemt Thomas niets meer, blijft hij in zijn veilige wereldje, hij is al dertig jaar leraar, hij gaat steeds naar dezelfde plaats op vakantie, hun leven is ook steeds hetzelfde...
Als zij weg is mist Thomas Sophie wel maar die naam... die Anna Maria Stip... houdt hem nog steeds hevig bezig. Zijn moeder is oud en vergeetachtig, het zegt niet zoveel dat zij zich deze naam niet herinnert. Thomas weet zéker dat de vrouw die hij zoekt achter de viskar stond.
Hij is er zo gefascineerd door dat hij het moet weten. Wie was zij? Er volgt een zoektocht die hem leidt naar mensen die zijn vader redelijk goed gekend hebben. Zo komt hij langzamerhand meer te weten over zijn onbekende vader, wat hij hoort ontroert én schokt hem.
Zijn relatie met Sophie houdt hem wel bezig maar tot zijn eigen verrassing niet zo erg als hij verwacht had. Als ze elkaar weer ontmoeten wordt er nog één poging ondernomen door beiden om het 'weer net zo als vroeger' te laten worden...
Het boek ontroerde me. Bas van den Bosch zet met Thomas een personage neer die je lang bij zal blijven.
Thomas is een mens die het ook allemaal niet zo goed weet maar toch verder wil. Hij twijfelt, piekert en wacht liever af dan dat hij wat onderneemt. Maar door die naam in zijn hoofd moet hij actie ondernemen die hem voor ongekende situaties zet. Thomas ondergaat eindelijk het gevoel waar hij niet aan wilde namelijk dat hij niet alles vast kan houden en kan laten zijn zoals het was. Dingen gaan voorbij en er komen nieuwe dingen voor in de plaats, beter of slechter, of je het wil of niet. Voor mij was het gesprek met de psycholoog over een overleden geliefde erg ontroerend. Evenwichtige mensen kunnen dit grote verlies een plek geven en eventueel een nieuwe grote liefde meemaken zegt de psycholoog. Waarop Thomas ageert en de psycholoog uit zijn 'rol' valt. De zoektocht van Thomas is als een grote puzzel je moet en wil verder lezen om het volgende stukje te vinden. Het is een zoektocht naar het verleden waardoor Thomas juist heel erg in het heden terecht komt.
Bas van der Bosch heeft precies de juiste verhouding in gevoelens en daden gevonden. De vragen die Thomas zichzelf stelt zijn zo logisch en menselijk. De herinneringen aan zijn jeugd zijn soms schreinend, er komt een erg eenzaam kind naar voren. De latere levenshouding van Thomas klopt met dat kind. De gevoelens maar ook juist de dingen die Thomas niet voelt maken de man zo ontroerend en interessant. De gebeurtenissen tijdens de zoektocht zouden té toevallig kunnen zijn maar zoals hij ze geschreven heeft kloppen ze en vloeien ze mooi in elkaar over.
Een boek dat je bijblijft, een schitterend debuut!
ISBN 9789045702995 Paperback 320 pagina's Uitgeverij Augustus oktober 2009
Dettie, februari 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
