Fietsen zonder banden
Frederik de Vos

Floris de Voogd is tien jaar als in 1939 de eerste tekenen dat er iets bijzonders staat te gebeuren duidelijk worden. In Zandvoort, zijn woonplaats, hangt een aanplakbiljet aan de muur bij het stadhuis: ‘Buitengewone oproeping en voor-mobilisatie.’
De ernst van de zaak dringt nog niet door, hij is nog zo jong - dat komt pas als in mei 1940 vader thuiskomt met het bericht dat de Duitsers binnengevallen zijn.

‘Ik heb het zelf op school in een boek gelezen: In de oorlog gaat bijna iedereen dood. Als wij ook maar niet doodgaan!’

De cavalerie vertrekt naar het front, fietsers volgen; Duitsers en NSB’ers worden opgepakt, maar zoals we weten heeft het allemaal geen zin. De bezetting zal snel een feit zijn.

In 1942 blijkt Zandvoort een heel verkeerde plek om te wonen. De kuststrook moet beveiligd worden, er worden bunkers gebouwd, en de bevolking, die moet weg!
Het gezin de Voogd vertrekt naar Amsterdam, waar ze oorspronkelijk ook vandaan komen. Voor de kinderen, Floris en zijn broertje van zeven jaar jonger, betekent het een grote verandering. Verhuizen betekent dat ze naar een nieuwe school moeten, hun vrienden kwijt zijn, en Floris mist vooral het strand en de zee.

In Amsterdam komt hij meer in aanraking met de echte oorlog, hij ziet Joden vertrekken, die als makke schapen de trein in gaan. Waarheen weet hij niet. Hij maakt beschietingen mee, en dan wordt het 1944. De geallieerden zijn er!
Maar nog niet in Amsterdam, daar komt eerst nog de hongerwinter. Floris vertrekt op strooptocht, en blijft in Drenthe bij Coevorden hangen, bij een boerengezin, waar hij als een zoon wordt opgenomen. En als de bevrijding echt officieel is, vertrekt hij weer naar Amsterdam, waar het slecht gaat, heeft hij gehoord. Zouden zijn ouders en broertje nog wel in leven zijn?

Dit verhaal is in grote lijnen hetgeen de jongen meekrijgt van de oorlog. De details vertellen over een normale jongen, die het allemaal wel spannend vindt. Maar toch dringt het af en toe door dat het gevaarlijk kan zijn. Oorlog is geen lolletje. En Floris wordt een puber, er zijn de eerste stappen op het terrein van de liefde, in Zandvoort, in Amsterdam en ook in Steenwijksmoer.

Met de achterafkennis die we nu hebben kunnen we de ernst van de situatie beter inschatten dan de jongen in die tijd kon. Frederik de Vos vertelt het op zo’n manier, vanuit de jongen die hij zelf was, dat iemand die de geschiedenis niet kent, er ook niet direct erg in heeft. Zo is het een avonturenroman, over een gewone jongen. Een jongen die de wereld om zich heen ziet veranderen zonder direct te beseffen wat dat inhoudt, die de gevolgen observeert die dat allemaal heeft op andere mensen: de joodse klasgenootjes, de vriend wiens vader bij de NSB is. Hoe hij laveert met zijn eigen reacties daarop, in het besef dat een nationaliteit of een uniform niets zegt over de persoon. Het woord valt niet, maar je proeft ook het gevoel van schuld, dat voor de jongen zelf misschien misplaatst is – wist hij veel!  - maar dat voor de volwassene die het boek schreef zwaarder gewogen moet hebben.

In 1987, pas na zijn werkzame leven, heeft Frederik de Vos kunstgeschiedenis gestudeerd aan de UVA en werd kunstschilder.  http://www.frederikdevos.nl 
En dan besloot hij onlangs nog even te debuteren als schrijver: op zijn 88^e!
Het is een vlot geschreven verhaal, in tegenwoordige tijd, hetgeen het indringender maakt. Er zijn volop dialogen, veel observaties en een beetje psychologisch inzicht.

ISBN 9789051799804 | Paperback | 260 pagina's | Leon van Dorp| februari 2018
Illustraties van de schrijver zelf, zoals ook de omslag.

© Marjo,  3 juli 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER