Tegennatuur
Michel van Eeten

Op de achterflap staat dat ooit het proefschrift van Michel van Eeten te literair werd bevonden. Dit boek is zijn wraak: een roman die door menigeen waarschijnlijk te wetenschappelijk zal worden bevonden. Maar als je eenmaal gewend bent aan de stijl dan sleept het je mee, ook al is de hoofdmoot geen lekker sappig verhaal. Het gaat over de problemen waar beleidsmakers mee te maken krijgen: als je de een tevreden stelt, is de ander boos.

Het had een Nederlands verhaal kunnen zijn, maar misschien is de schrijver wel op werkbezoek geweest in Californië? Het speelt dus daar, in de San Francisco Bay Delta, waar een soort overkoepelend orgaan, CALFED, probeert boeren, burgers en buitenlui tevreden te stellen, en daarbij ook de flora en fauna niet te vergeten. Een schier onmogelijke opgave.

Het verhaal:
Van Eetens alterego Grad gaat na zijn promotie in Nederland naar Amerika om samen te werken met professor Leslie Breithart. Samen bezoeken ze alle betrokkenen om hen te interviewen. De uiteindelijke wens van beiden is dat zij de oplossing ontdekken: iedereen tevreden stellen. Maar dat lukt dus niet. Ze horen hoe mensen fantasierijke - om niet te zeggen absurde- tussenoplossingen toepassen: Men heeft een apparaat bedacht dat honderd meter hoog is en tachtig meter breed, om daarmee een hoeveelheid visseneitjes in koeler water te kunnen herbergen, om hun gewisse dood te voorkomen. Een andere groep leert vissen die zij opkweken om weer in het wild los te laten, om bang te zijn voor een schaduw. Vissen die gewend zijn dat het eten van boven komt zijn in de natuur immers een gegarandeerd voer voor de vogels.'

Veel ecologen vinden het verkeerd, het beheer van de natuur door de mens. Soms Zeg ik tegen ze dat ze zich in goed gezelschap bevinden. De theologen uit Darwins tijd zouden het met hen eens geweest zijn. Volgens hen stond de mens buiten de natuur, hij was immers naar Gods evenbeeld geschapen. De mens was de tegennatuur. Onder ecologen is dat nog steeds een populaire opvatting, voor hen is natuur in essentie een ongerepte, zuivere wereld waar in de mens afwezig is. Alles wat de mens aanraakt wordt tegennatuur.'

Het boek is geschreven in een feitelijke stijl. Misschien dat daarom het fictieve (ik ga daar even van uit, anders zou het (auto)biografisch zijn) deel van het boek mij minder kan bekoren? Tussen Leslie en Grad ontstaat een vriendschap, zeggen ze zelf. Een vriendschap die in mijn ogen van één kant komt. Die van Leslie. Hij is een energiek man, die de uren die hij 'wint' door zijn slapeloosheid vult met werken aan artikelen en aan wat een boek van hen beiden moet worden. Werkijver die hij ook van Grad verwacht. Leslie is ook homoseksueel en windt er geen doekjes om dat hij Grad wel ziet zitten. Dat hij getrouwd is en een zoon heeft, doet niet ter zake. Hij is in therapie, zijn vrouw is in therapie en samen zijn ze nog bij een relatietherapeut. This is America...

Grad die van nature niet zo'n actief en enthousiast karakter is, voelt zich hoe langer hoe meer in een hoek gedreven. Hij ziet ook de homoseks niet zitten, maar is daar niet duidelijk genoeg over. Als zijn vriendin voor een vakantie naar Amerika komt, is hij even van de avances bevrijd, maar Leslie is een doordrijver en niet te genieten als Grad tenslotte niet beantwoordt aan Leslies verwachtingen, hetzij seksueel hetzij intellectueel.
Er ligt natuurlijk een parallel tussen het fictieve en non-fictiegedeelte. De onoplosbaarheid doet zich in het persoonlijke leven van de personages ook voor.

Ik vind het persoonlijk jammer dat er uitgebreide seksscènes in het boek 'moesten', misschien als tegenwicht voor de wat pittiger non-fictiegedeelten. Maar dit laatste waardeer ik meer dan de fictieve. Wie in een boek wil verdwijnen en een mooi verhaal wil lezen, kiest niet voor dit boek. Maar voor wie een interessant boek verkiest: lezen!

ISBN 9789045007502 | Paperback | 301 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | november 2008

Lees de reacties op het forum, klik HIER