De middagvrouw

Dit boek is gebaseerd op een werkelijke gebeurtenis. De vader van de schrijfster werd, als joch van zeven jaar, in 1945 net na de oorlog door zijn moeder Helene op een station achtergelaten. Ze zei hem dat hij moest blijven wachten tot ze terugkwam. Ze kwam nooit meer terug.
De schrijfster probeerde zich een beeld te vormen van haar grootmoeder die ze nooit gekend heeft. Dat verhaal vertelt ze in een raamvertelling. Het boek begint en eindigt met de jongen. Het zijn ook de meest realistische stukken van het boek. De rest is verzonnen, en de stijl lijkt er wel aan aangepast. Franck vertelt heel indirect, afstandelijk, en vliegt door het verhaal heen, waarbij ze geregeld aan bepaalde dingen refereert die ze dan vervolgens niet uitwerkt. Zoals de kwestie van de papieren. Zoals de titel van het boek. Zoals het waarom van alles.

Ze maakt van Helene's moeder een bepaald niet doorsnee figuur. Die moeder is geestelijk niet gezond, en als ze heldere perioden heeft laat ze overduidelijk blijken dat ze deze dochter niet gewild heeft. Haar oudere dochter wel, maar ze is vooral gefixeerd op haar man, die op zijn beurt vooral op haar gericht is. Het is bovendien een man die niet veel thuis is, en dan ook nog naar de oorlog (eerste) geroepen wordt. Het is niet vreemd dat een kind in zo'n omgeving zich niet gezond ontwikkelt. Ze heeft alleen haar zus Martha, maar die is negen jaar ouder, en de manier waarop Martha met haar zusje omgaat, lijkt ook niet al te gezond.

Dan de liefde. Dat verloopt voor Helene ook al niet lekker. Haar Grote Liefde krijgt een ongeluk, en de man met wie ze vervolgens trouwt heeft een wrede natuur. Als zij geen maagd blijkt te zijn, en even later nog zwanger van hem raakt, laat hij haar in haar sop gaarkoken. Maar ze heeft nu dat kind, dat een meisje had moeten zijn.  Helaas voor de jongen is Helene totaal gespeend van moederlijke gevoelens. Ze laat hem over aan een buurvrouw, en als de Russen de stad binnentrekken en ze vluchten, laat ze hem achter op een station.

Is de manier waarop Franck dit verhaal vertelt misschien nodig omdat het voor haarzelf op afstand moet blijven? Ik kan me niet voorstellen namelijk dat ze zou willen dat deze Helene echt haar grootmoeder is? Dus schrijft ze een verhaal dat van alles had kunnen zijn, maar dit geworden is. In de ogen van de schrijfster moet haar grootmoeder wel gestoord geweest zijn om haar kind op deze manier achter te laten, en als ze gestoord is, nou, dan zou dit het verhaal kunnen zijn.  Dat de oorlog op de achtergrond blijft, met de tragiek van de joden en de overwinning door de Russen subtiel door het verhaal heen wordt verteld, vind ik persoonlijk jammer. Die feiten alleen al vormen een tragiek waardoor Helene tot haar daad zou kunnen zijn gekomen. Het is teveel, vind ik, die gestoorde persoonlijkheid. Het overtuigt niet.

Oorspronkelijke titel: Die Mittagsfrau Uit het Duits vertaald door: Goverdien Hauth-Grubben paperback 384 pagina's ISBN 9789028422643 Wereldbibliotheek - Amsterdam augustus 2008

© Marjo, januari 2009

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER!