Meisje
Edna O'Brien

Ooit was ik een meisje, maar nu niet meer.

Het begint allemaal op de nacht dat legersoldaten de slaapzaal van de meisjes komen binnenstormen. 'Zodra we Allahu Akbar, Allahu Akbar hoorden, wisten we het.' De meisjes hadden de pech dat de soldaten niets anders gevonden hadden, hun commandant zou woest zijn dus namen ze 'dan maar de meisjes' mee. Ze komen in een kamp, hun kleren wordt ze afgenomen en verbrand. De jihabs maakten hen 'in één klap oud, net nonnen in de rouw'.

Ze krijgen een toespraak van de opper-emir die hen welkom heet als de dochters van Allah. Het is een toespraak waarmee hun alle hoop op terugkeer naar hun ouders wordt ontnomen en later, als 'welkomsbegroeting', worden alle meisjes verkracht. 'Ik nam afscheid van mijn ouders en iedereen die ik kende.' zegt het meisje daarover.

Later wordt ze op een feest eerst verkracht door een militair uit de elitegroep en daarna mag de rest...

'Ik stierf en stierf ook niet. Er wordt een slachting verricht op mij.[...]  Er kwamen er meer, alleen of met zijn tweeën, bulderend en schransend en schrokkend leegden zij zich in mij.'

De andere meisjes ondergaan hetzelfde lot. 'We zouden niets zegen, we zouden er nooit iets over zeggen tegen elkaar.'
Buiten in het donker komen ze bij elkaar. 'We hadden elkaar opgezocht, maar waren ook alleen, alleen in een eenzaamheid zo diep dat we die nooit meer zouden kwijtraken.

Het meisje raakt bevriend met een ander meisje, Buki.  - Meisjes die werden verkocht aan rijke mannen in Arabië hadden geluk, want in het kamp gaan de verkrachtingen door. Het meisje wordt bij een 'feestje' geroepen. Er worden zelfs foto's van de verkrachting gemaakt evenals van haar vrouwelijke ingang én van haar uitgebluste gezicht na afloop van het 'feestje'. Maar het meisje heeft geluk, zij wordt uitgehuwelijkt. De man is vriendelijk en uiteindelijk raakt ze zwanger.

Het meisje is niet de enige die walgelijke dingen moet doorstaan, haar man vertelt haar wat voor vreselijks hij heeft moeten doen, iets wat hem als een grote draak achtervolgt. Later tijdens ontmoetingen in kampen en onderweg lezen we de net zo indrukwekkende - schuingedrukte - verhalen van andere meisjes én jongens die aan het meisje verteld worden.

Uiteindelijk weten het meisje en Buki te ontsnappen met Babby en dan begint de lange harde reis, door de wildernis van Nigeria, terug naar de 'beschaafde' wereld. Maar deze ziet haar als het liefje van iemand van de Boko Haram. Ze is een bushvrouw. Wie weet blaast ze zichzelf wel op... wie weet wat ze allemaal nog gaat doen, en dan ook nog een baby van zo'n monster... Het meest erge is de toespraak van de president die hij houdt om het meisje te huldigen... Het is tenenkrommend maar als het meisje wil reageren wordt haar duidelijk op het hart gedrukt 'niet te negatief te zijn...'

Er zijn bosjes hulpverleners maar in feite kan het meisje nauwelijks of niet onder woorden brengen wat er gebeurd is. Het meisje krijgt pas laat in het boek een naam, Maryam, als ze ook weer een mens wordt en geen voorwerp.

- Er vond op 15 april 2014 een massaontvoering van schoolmeisjes in Nigeria plaats, in de stad Chibok, in de noordoostelijke deelstaat Borno van Nigeria. De terreurorganisatie Boko Haram, verantwoordelijk voor een serie aanslagen die onderdeel zijn van het shariaconflict in Nigeria, pleegde de ontvoering. 
Het boek is op deze gebeurtenis gebaseerd. -

Het boek is verbijsterend, vaak wil je het wegleggen, maar de zinnen en het verhaal eisen dat je verder leest. Edna O'Brien heeft een hypnotiserende manier van schrijven. Het boek houd je in zijn greep of je wil of niet. O'Brien vertelt niet exact wat er gebeurt maar laat de hoop, de wanhoop, de gekte die af en toe toeslaat, de duisternis en het licht, dat er soms ook is, voelen via haar zorgvuldig gekozen woorden.

Edna O'Brien is voor dit verhaal afgereisd naar Nigeria en heeft veel mensen, organisaties, artsen zonder grenzen, hulpverleners, gesproken en vrouwenkampen bezocht. Maar het zijn vooral de verhalen van de ontvoerde meisjes zelf die gesproken die hetzelfde lot beschoren waren die Eda O'Brien deed besluiten dat ze 'dit verhaal alleen kon vertellen door de verbeelde stemmen van velen via één schrander meisje te laten klinken.'

Het boek is als het graf van de onbekende soldaat, dat staat voor alle omgekomen soldaten.
In dit boek is de 'onbekende soldaat' het meisje Maryam maar in feite heeft zij vele namen, de namen van alle vrouwen die hetzelfde is overkomen.

Zie ook het You-Tube filmpje met Edna O'Brien over dit boek

ISBN 9789403172903 | Hardcover | 224 pagina's | De Bezige Bij | november 2019
Vertaald door Lucie Schaap & Maaike Bijnsdorp

© Dettie, 7 december 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER