Germania Inferior
Cartobibliografie van de zeventien provincies der Nederlanden 1548-1831
Hans Spikmans


Germania Inferior of lager gelegen Germania was tussen 85 na Christus (n.C.) en de 4de eeuw n.C. de benaming voor een Romeinse provincie tussen de Rijn en de Noordzee, met Keulen als hoofdstad. Daar hoorden bij: Nederland ten zuiden van de Rijn, een deel van België, heel Luxemburg en het deel van Duitsland ten westen van de Rijn.
Daar gaat het hier niet over, maar wel over de 17 provincies, dus ook die boven de Rijn, met Brussel als hoofdstad.


Het is een indrukwekkende collectie van 410 historische landkaarten uit de periode 1548-1831, waarvan 80 nieuwe die niet eerder beschreven zijn. De auteur heeft ook ca. 200 nieuwe ‘staten’/aanpassingen van al bestaande kaarten ontdekt. Deze zijn van belang om de juiste leeftijd van de kaart te bepalen.


Spikmans noemt de tijd van de Tachtigjarige Oorlog en de bloeiperiode daarna de interessantste uit onze geschiedenis (p. VIII). Ik vind de periode daarvoor, de tijd van de Bourgondiërs en van Karel V, interessanter: na hem begon de onrust met de Beeldenstorm (1566), de komst van Alva (1567), de onthoofding van Egmont en Horne (1568), de vlucht van tienduizenden uit de Zuidelijke Nederlanden naar het Noorden.


Toen Karel V de Nederlanden erfde, gaf hij aan Jacob van Deventer de opdracht om ze in kaart te brengen met behulp van de in Leuven uitgevonden ‘driehoeksmeting’.
De eerste kaarten hadden o.a. als titel: ‘Germania Inferior’. Vandaar de titel van dit boek. De auteur verdeelt zijn levenswerk in vier bewust uitgekozen periodes: het ontstaan van de Nederlanden (1363-1543), de korte periode van de eenheidsstaat (1544-1579), de scheiding van noord en zuid (1580-1648), de evolutie tussen 1648 en 1831. 1543 was het jaar waarin alle 17 provincies onder één bestuur kwamen met Brussel als hoofdstad. 1648 was het jaar van de juridische scheiding.


De inleiding begint  in 1363 met Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, die in 1369 trouwde met de Vlaamse (maar wellicht Franssprekende) Margaretha van Male. Na de dood van zijn schoonvader werd hij ook graaf van Vlaanderen. De aanwinsten van de andere hertogen, graven, koningen en één keizer worden ook opgesomd en overzichtelijk weergegeven in een tabel en op een kaart (p. 8-9).

Lees verder, klik HIER