Mijn vader de soldaat
Bozena van Mierlo-Dulinska

Nadat Anna halsoverkop uit Polen naar haar gezin in Nederland is teruggekeerd, gaat het steeds slechter met haar. Een nog onbekende gebeurtenis tijdens een familiebezoek in Polen heeft een gat in haar bestaan geslagen. Anna probeert halsstarrig weer grip op haar leven te krijgen en stort zich op de voorbereidingen voor Wigilia, een traditioneel Poolse Kerstavond. Daarnaast is ze bezig met het vertalen van een oud dagboek van haar vader. Regelmatig gaat ze kopje onder in golven van emoties die haar genadeloos blijven overspoelen.

Anna woont al jaren in Nederland. Ze is met een Nederlandse man getrouwd en samen hebben ze twee kinderen: Emma en David. Anna is opgegroeid in Polen en kijkt met gemengde gevoelens terug op haar jeugd. In het huwelijk van haar ouders ontbrak de liefde. Anna en haar zus Liza bleven verstoken van ouderlijke genegenheid. Moeder is al jaren dood maar met vader onderhoudt Anna nog altijd een moeizaam contact. Ze snakt naar zijn liefde, naar een moment dat hij niet verstijft als ze hem aanraakt. In de nabijheid van zijn kleinkinderen is Anna’s vader een andere man. Hoe kan het dat hij Emma en David wél aanraakt en lief voor ze is?

Sinds kort heeft Anna een oud dagboek van haar vader in haar bezit. Lange tijd was ze niet van het bestaan van het schrijfsel op de hoogte. Het dagboek is tijdens de Tweede Wereldoorlog geschreven. Tussen de voorbereidingen voor Wigilia door houdt Anna zich bezig met het vertalen van het dagboek. Er moet een Engelse versie komen. Door het lezen van het dagboek leert Anna dat haar vader eens een heel andere man was. Terwijl ze pagina na pagina vertaalt, dwalen haar gedachten regelmatig af. Anna denkt aan haar eigen jeugd en probeert haar herinneringen in een nieuw daglicht te plaatsen.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak werd Anna’s grootvader opgeroepen. Hij moest zijn land dienen. De rest van het gezin werd al snel naar Siberië verbannen. Vaders broertje Frankie overleed. Hij werd in de ijskoude, harde Siberische grond begraven. Vader zelf kreeg de kans soldaat te worden. Met gemende gevoelens liet hij zijn zusje Nina en zijn ernstig verzwakte moeder achter om zich aan te sluiten bij het 1^e Poolse Pantserdivisie. In de jaren die volgden maakte vader verschrikkelijke dingen mee. Vader overleefde maar een deel van zijn geest stierf. De Poolse soldaten leverden een belangrijke bijdrage aan de bevrijding van Vlaanderen en Zuid-Nederland maar na de oorlog werden de Poolse soldaten minder hartelijk bejegend. Het Oostelijke deel van Polen behoorde na de oorlog toe aan de Sovjet-Unie. Polen was opgeofferd, zo voelde vader dat. Bij wie hoorden de dappere soldaten nu? Het was niet veilig om terug te keren, Polen was inmiddels een communistisch land en de soldaten werden in hun thuisland als verraders gezien. Toch keerde vader terug. Hij wilde simpelweg bij zijn familie zijn.

Terwijl Anna het dagboek vertaalt, beseft ze meer en meer hoe groot de invloed van de oorlog op vaders en ook op haar eigen leven is geweest. Ze behoort tot de tweede generatie oorlogsslachtoffers. Misschien dat ze zelfs haar kinderen onbewust tot een derde generatie slachtoffers maakt. Terwijl ze haar gedachten ordent krijgt de lezer steeds meer inzicht in Anna’s verhaal. De reden van de Engelse vertaling wordt onthuld en later zal ook de reden voor Anna’s overhaaste vertrek uit Polen aan het licht komen.

Mijn vader de soldaat is een aangrijpend en intrigerende boek. Het dagboek van vader beschrijft het loodzware leven van de Poolse soldaat. Die van vader maar ook die van de Poolse soldaten in het algemeen. Hun rol in de bevrijding is lange tijd ondergewaardeerd geweest. Degenen die na de oorlog naar Polen terugkeerden, konden arrestaties en martelingen tegemoet zien. Geen wonder dus dat vader een beschadigde man is. Toch is Anna ook boos op haar vader. Waarom heeft hij gekozen voor een gezin, voor kinderen, als hij niet tot liefde in staat is? Haar zus Liza is aan de drugs geraakt. Is dat een direct gevolg van hun liefdeloze jeugd? Bovenal snakt Anna naar liefde, waardering en respect van haar vader. Ze wil wat iedereen wil: een trotse, liefhebbende ouder.

Wat Mijn vader de soldaat onderscheidt van andere boeken over de oorlog, is dat het over Polen gaat. De meeste Nederlandstalige boeken over de Tweede Wereld Oorlog gaan over Duitsland, Nederland of Groot Brittannië. Door dit boek heb ik nieuwe dingen geleerd en ben ik tot nieuwe inzichten gekomen. Mijn vader de soldaat is een prachtig boek dat is bedoeld als eerbetoon aan alle Poolse oorlogsveteranen.

ISBN 9789044343519  | paperback | 320 pagina's| The House of Books | juni 2014

© Annemarie, 12 september 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER