De tsarina van Bergen
Rene van der Heijden
Wie is die vrouw die de tsarina van Bergen wordt genoemd?
In een voorwoord vertelt Rene van der Heijden hoe hij geïntrigeerd raakte door de achtergrond van het kunstenaarsdorp Bergen, dat nooit in de huidige staat bestaan zou hebben zonder deze vrouw. Hij dook in alle artikelen en boeken die er al over het dorp geschreven zijn, en ontdekte een werk van Jacob van Reenen ’Jeugdherinneringen’.
Deze voormalig burgemeester, ‘de heer van Bergen’ schreef tijdens de tweede wereldoorlog toen hij verdreven was uit zijn huis, over zijn inmiddels overleden echtgenote, hoe zij samen hun plannen bedachten en uitvoerden.
Hetgeen dus geresulteerd heeft in de ontwikkeling van Bergen en Bergen aan Zee.
Dat Marie van Reenen-Völter (1854-1925) een bijzondere vrouw was, blijkt duidelijk uit deze biografie. Haar jeugd was niet zonder haken en ogen: haar vader overleed toen ze pas elf was, en het gezin kwam in financiele problemen.
Dat ze desondanks het gymnasium heeft kunnen doorlopen, was misschien wel haar redding.
Na haar schooljaren vertrok ze naar het verre Holland, om in Bergen te gaan werken als gouvernante bij het gezin van Reenen.
Het vervolg was als een sprookje: zij en de oudste zoon werden verliefd en trouwden in 1882.
Ook al was Jacob de burgemeester van Bergen, en zou hij in de gemeente woonachtig moeten zijn, na een aantal jaren verhuisden ze, met een ontheffing. Ze wilden hun kinderen naar een goede school sturen, en dat kon in het nabijgelegen Alkmaar.
Marie was een feminist avant la lettre, ze richtte de ‘Huishoud- en Industrieschool’ op in Alkmaar, in 1896. Ze vond dat meisjes net zo goed als jongens, voorbereid moesten zijn op hetgeen van hen verwacht werd als ze volwassen waren. Meisjes werd niet alleen geleerd hoe ze een huishouding moesten voeren, maar ook konden ze technisch geschoold worden.
Rond de eeuwwisseling ontstonden met name in het Gooi de eerste kunstenaarskolonies en zo kwam ook Bergen in beeld. Toen er een treinverbinding kwam met Alkmaar, opende dat de wereld nog verder. De heerlijkheid Bergen was zo’n 1500 hectaren groot, er was ruimte genoeg voor al die mooie plannen van Marie en Jacob.
Vasthoudendheid en doorzettingsvermogen, dat waren eigenschappen die Marie absoluut bezat, en zo is zij de grondlegger geworden van Bergen en Bergen aan Zee.
Het verhaal over Marie is niet alleen interessant voor Bergenaren en mensen die Bergen kennen, het is zeer zeker ook het portret van een bijzondere vrouw, die - misschien - op een plek elders in de wereld met eenzelfde daadkracht ook wonderen had verricht.
Bergen mag zich gelukkig prijzen dat zij juist daar terecht kwam!
Rene van der Heijden is journalist en schrijver. Eerder schreef hij de roman Haaiensafari. Hij werkt als redacteur voor auteurs en al ruim twintig jaar voor landelijke (nieuws)media, waarvan tien jaar als eindredacteur.
ISBN 9789048874347 | Paperback | 288 pagina's | Hollands Diep | mei 2025
© Marjo, 26 augustus 2025
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
