De Vergeten Veldslagen van de Lage Landen
Mart de Kruif, Théon Minten en Tom de Kruif
Niet alle veldslagen die in dit boek worden beschreven, vallen in de categorie “vergeten veldslagen”. De Slag bij Nieuwpoort (1600), de Slag bij Waterloo (1815), de slag om de Grebbeberg (1940) en de zeeslag bij Kijkduin (1673, strikt genomen geen veldslag) zullen toch nog wel redelijk bekend zijn? Maar inderdaad: de veldslagen bij Neerwinden (1693), Oudenaarde (1708), Lafelt (1747), Fleurus (1794), en Langemark (1914), zal veel mensen weinig bekend voorkomen.
Het boek opent met de Guldensporenslag bij Kortrijk (1302) en sluit af met de slag bij Best (1944). Met de Tiendaagse Veldtocht (1831) erbij gevoegd, zijn nu alle veldslagen genoemd die in dit boek besproken worden. Deze veldslagen hebben zich afgespeeld in de Lage Landen. Met name het zuidelijk deel daarvan - het huidige België - wordt wel het slagveld van Europa genoemd.
“Van Caesar tot Hitler en van Alva tot Napoleon. Het is moeilijk om een gebied te vinden waar per vierkante kilometer vaker is gevochten dan in de Lage Landen” (blz. 7).
Elk hoofdstuk heeft dezelfde vaste structuur. Eerst komt de politieke en militaire achtergrond in beeld. Daarna geven de auteurs aandacht aan de wijze van oorlogvoering ten tijde van de veldslag. Vervolgens komt uitgebreid het verloop van de veldslag zelf aan bod. De hoofdstukken worden afgerond met een militaire analyse. In de vele kaders wordt een bepaald thema verder uitgediept. Van elke veldslag is bovendien een duidelijke kaart opgenomen.
Twee historici en één militair staan aan de basis van de tekst. Een mooie combinatie, en bovendien een prachtig voorbeeld van een vader-zoonproject.
Volgens de auteurs is kennis van deze twaalf veldslagen noodzakelijk omdat de gevolgen voor heel Europa van groot belang zijn geweest. Daar is geen woord van te veel gezegd. Bij Kortrijk behaalden Vlaamse boeren en ambachtslui een onverwachte overwinning op een Frans ridderleger. Bij Nieuwpoort hing het voortbestaan van de Republiek aan een zijden draad. De Slag bij Waterloo markeerde het einde van de imperiale ambities van Napoleon. De slag om de Grebbeberg liet zien dat als een land zijn defensie verwaarloost het zijn vrijheid verkwanseld.
Origineel is de aanpak in het hoofdstuk over de slag bij Best. Deze slag is onderdeel geweest van operatie Market Garden. Het doel was om via Arnhem Duitsland binnen te vallen en daarbij de Siegfriedlinie te vermijden. Maar dan moesten er wel heel wat bruggen veroverd worden en daar gaat dit hoofdstuk over. Het plan was te ambitieus en mislukte. Montgomery vond de operatie toch voor 80% geslaagd. Prins Bernhard sprak van een ramp. Historicus Maarten van Rossem wijst Montgomery aan als de ‘schuldige’ voor het mislukken van Market Garden. In de militaire analyse noemt Mart de Kruif beide standpunten en laat het oordeel over aan de lezer.
Generaal b.d. De Kruif kan voor zijn nabeschouwingen putten uit zijn enorme ervaring. Dat levert interessante gezichtspunten op. Nemen we als voorbeeld de missie in Afghanistan (2006-2011). Voor de politici was het een ‘opbouwmissie’, voor de militairen een ‘vechtmissie’. Met gevoel voor humor schrijft de oud-generaal:
“Als het om een opbouwmissie gaat, dan zou het voor de hand liggen om een aannemersbedrijf te sturen, niet een krijgsmacht. Voor de militairen was direct duidelijk dat deze missie gevaar zou opleveren. Zij zagen het als een vechtmissie. Deze discrepantie leidde tot een oeverloze en zelden vruchtbare tussen militairen en politici” (blz. 103).
Ook de twee historici hebben een vlotte, frisse manier van schrijven, waarbij ze de grote lijn knap afwisselen met aandacht voor details en anekdotes.
Het boek spreekt erg aan en is door Lannoo heel verzorgd uitgegeven.
Mart de Kruif, luitenant-generaal b.d. In 2007 verantwoordelijk voor 45.000 NAVO-militairen in Afghanistan. Van 2011-2016 Commandant der Landstrijdkrachten.
Tom de Kruif doceert geschiedenis aan het Rijnlands Lyceum in Sassenheim. In 2017 werd hij uitgeroepen tot geschiedenisleraar van het jaar. Samen met zijn vader produceert hij de podcast “Veldheren historisch”.
Théon Minten is historicus en was van 1999-2019 docent geschiedenis aan het Rijnlands Lyceum te Sassenheim.
ISBN 9789059960053 | Paperback | 310 bladzijden | Uitgeverij Lannoo | 29 september 2025
© Henk Hofman, 27 oktober 2025
Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER