King Leopold heeft mij ontmaagd
Marcel Yabili
Dit boekje met zijn rare titel verscheen ook in het Frans als ‘King Leopold m’a dépucelé’. Het is één van de meer dan dertig publicaties van Yabili, advocaat in Lubumbashi en als schrijver gespecialiseerd in de geschiedenis van Congo. In vijf jaar tijd wijdde hij er vijf boeken aan.
Met dat ‘ontmaagd’ bedoelt hij: geschrokken door de onjuiste bevolkingscijfers van Stanley, die schattingen maakte zonder de gebieden verkend te hebben. Het verschil met de telling van 1920 werd dan verweten aan Leopold (p. 14). Yabili bewondert Leopold om zijn prestaties in Congo Vrijstaat en in China, dat nu veel genadelozer te werk gaat in Congo dan Leopold destijds (p. 21).
De schrijver uit ook kritiek op ‘vertellers’ zoals de Brit Morel, die beelden produceerden zonder de juiste informatie en die andere ‘vertellers’ zoals Mark Twain, Arthur Conan Doyle, Jules Marchal en Adam Hochschild inspireerden. Yabili bewijst ook dat Morel slecht geïnformeerd was: het 10.000 pagina’s dikke ‘Bulletin Officiel’ van Congo Vrijstaat had hij nooit ingekeken (p. 47) en de wapens die dienden voor de antislavernij-campagnes beschouwde hij als wapens om de Congolezen te onderdrukken.
Zijn cijfers over de rubberexport bevatten ook de veel grotere hoeveelheden van de buurlanden Angola en Congo Brazzaville, dus niet enkel van Congo. Het Congolese deel bedroeg maar één derde van het Afrikaanse en slechts 10% van het mondiale: Zuid-Amerika en vooral Brazilië produceerden veel meer: 70% (p. 26-30). Hij toont ook aan dat het systeem waarbij ambtenaren premies kregen voor hogere rubberoogsten slechts één jaar bestond: van april 1894 tot maart 1895 en geen “23 jaar” (1855-1908), zoals vaak verteld wordt (p. 96-97).
Yabili verzet zich krachtig tegen allerlei verhalen over Leopold en komt dan met zijn waarheid op basis van tienduizenden documenten die anderen niet bekeken. Hij beweert zelfs dat de antiklerikalen en de ‘vertellers’ de geschiedenis vervalsten: volgens hen was Thomas Kanza in 1956 de eerste Congolese universitair. Maar in 1907 was er al landbouwkundige Paul Panda Farnana, opgeleid in België en in 1917 priester Stefano Kaoze, opgeleid in Congo. Hij geeft nog andere voorbeelden van onjuistheden (p. 51-53).
Nu wonen in Congo nog maar 2.746 Belgen tegenover 90.000 in 1960. Omgekeerd is het aantal Congolezen in België sinds de onafhankelijkheid gestegen van 300 naar 60.000, dat is x 200! Een ‘omgekeerde kolonisatie’ (p. 59). Zij eisen van alles voor zichzelf, niet voor de Congolezen in Congo (p. 61). Hij vermeldt ook dat een Congolese delegatie wenste dat kunstvoorwerpen in Tervuren blijven, zodat bezoekers uit heel de wereld ze kunnen bewonderen, in plaats van ze naar Congo te brengen (p. 62-63).
Beoordeling
Yabili doet opnieuw een poging om de foutieve beeldvorming omtrent Leopold II recht te zetten. Bij momenten is hij dan zeer emotioneel en woedend op de geschiedvervalsers. In 2020 deed hij ook al een poging om de waarheid te tonen in zijn uitgebreide studie ‘Le roi génial et bâtisseur de Lumumba’, vertaald als ‘Mijn waarheid over Leopold II: nepnieuws ontkracht’. Of hij de vele tegenstanders hiermee zal overtuigen, is een andere vraag.
Bij p. 59-66 wordt verwezen naar 40 noten, maar die staan niet in het kleine boekje, wel in het grote. Soms is het nuttig om de Franse versie erbij te houden. Dan zie je dat er met ‘Land buren’ (p. 27) de buurlanden van Congo bedoeld worden. Tegelijk is het knap dat een Congolees beter Nederlands kent dan menig Belgisch minister. Aanbevolen lectuur voor wie een juist beeld wenst van de geschiedenis van Congo.
ISBN 9782383541141 | Paperback | 102 pagina’s, kaarten, tabellen, foto’s | Editions Musée Familial Yabili, Lubumbashi | 25 augustus 2025
© Jef Abbeel, 17 oktober 2025
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
