Centaur
Chris Polanen
Hij wordt Gili genoemd, kort voor Guillaume. Hij is de ik-verteller en zal ongeveer twintig jaar oud zijn. Het is crisis in zijn land, Suriname. Sinds de staatsgreep, vijftien jaar eerder, gaat het er niet goed meer.
Gilli wilde graag studeren, maar op de universiteit wordt nauwelijks les gegeven. Hij probeert de kost te verdienen met zijn hobby: paarden. Rijlessen geven aan verwende rijkeluiskinderen, terwijl hij spaart wat hij kan om naar Nederland te kunnen. Hij wil dierenarts worden.
Gili is een bedeesde en bescheiden jongeman, gevoelig en te lief voor deze wereld. Hij heeft niet eens door dat de meisjes hun hoofd draaien als hij in de buurt is, want hij kijkt altijd naar de grond.
Zo denkt hij ook dat zijn dromen nooit uit zullen komen. En dat terwijl zijn vader rijk is. Maar die man, Pieter noemt hij hem, heeft zich nooit iets gelegen laten liggen aan zijn zoon en diens moeder. Het is in Suriname heel gewoon voor een man om meerdere vrouwen te hebben, buitenvrouwen, en naar hun kinderen kijken ze nauwelijks om.
Heel af en toe is er contact, te weinig voor een warme vader-zoonrelatie.
Als Pieter hem vraagt om zijn huidige vrouw les te geven - voor deze Joan is Pieter wel bereid te dokken! - zou Gili graag weigeren, maar dat kan hij zich niet permitteren. Zelfs niet nu hij zijn hoop heeft gevestigd op het winnen van een paardenrace. De prijs is genoeg om te kunnen studeren in Utrecht. Eenmaal daar ziet hij wel verder. En hij maakt een grote kans, zijn hengst Norbert is een uitstekend springpaard. Alleen: het is een Hollands paard, niet gewend aan de droge hitte van Suriname. En het is en blijft heet.
Gili en Norbert hebben een bijzondere band, iets waar de jongen niet over wil praten. Hij wordt toch al met de nek aangekeken, als hij gaat vertellen dat hij via Norbert dingen aanvoelt, lachen ze hem zeker uit!
De weken voor de wedstrijd verstrijken en het weer slaat niet om. Langzaam neemt Gili’s hoop af.
‘Zaterdag is de wedstrijd, maar door de hitte heb ik nog niet eens een simpel parcours met Norbert kunnen springen. Ik moet accepteren dat ik ga verliezen en daarmee al mijn dromen kwijtraak: Nederland, dierenarts worden, Maaike weer zien en na mijn studie met haar terugkeren naar Suriname.’
Dat is het andere waar Gili zich mee bezig houdt: hij is nog maagd. En als hij eindelijk een (Nederlands) meisje ontmoet is het haar laatste avond in Paramaribo!
En natuurlijk duikt dat andere meisje op, een Franse amazone, die hij een jaar eerder al leerde kennen. Deze jongedame vormt een dubbel probleem: ze is een geducht concurrent, maar ook een mooie meid. Zijn intussen overleden vriend Hugo heeft hem altijd laten delen in diens vele veroveringen, in theorie kan Gili alles. En hij kan toch niets beginnen met deze Louise?
Dan wordt Pieter opgepakt, verdacht van het plannen van een aanslag op de Baas. Gili voelt zich verplicht om hem te bezoeken, vooral omdat zijn halfbroers zich niet laten zien. Toch is het meer dan plicht, ontdekt hij. Pieter is immers zijn vader.
De dag van de wedstrijd nadert. Zal het weer op tijd omslaan? Zal Norbert nog een keer kunnen vlammen? En hoe gaat het met de liefde?
Centaur is een fantastisch verhaal. Alles komt er in samen: liefde en leven in al zijn hoedanigheden met veel dramatiek, maar ook humor.
Een roman over volwassen worden, in een zeer overtuigende monologue intérieur, waarbij ook de overleden vriend geregeld zijn zegje mag doen. Alleen had Gili niet het zelfvertrouwen om zijn vriend te geloven:
‘Vrouwen houden van paarden, van spiritualiteit, wat dat ook precies mag zijn, en ze houden van gevoelige mannen. Jij bent alles ineen. De jackpot.’
De opbouw leidt tot spanning: we beginnen drie weken voor de wedstrijd, en naderen langzaam de grote dag. En dan is het nog een (summiere) geschiedenis van Suriname, politiek en cultureel, verweven natuurlijk met Nederland.
Polanen schrijft in prachtige zinnen, rake observaties, die je soms meteen herleest:
‘Nu, vlak voor de schemering, is er niemand en lijkt de boom zich geen raad te weten met de leegte in zijn schaduw.’
Chris Polanen (Suriname, Paramaribo, 1963) is een Nederlands schrijver van Surinaamse komaf. Naar eigen zeggen doet hij het schrijven erbij; zijn beroep is dierenarts. In 2001 was hij een van de winnaars van de Kwakoe Literatuurprijs voor beginnende auteurs. Hij schreef columns en korte verhalen die zich in Suriname afspelen. Was de eerdere roman Waterdrager al een prijs waard, deze verdient een hoofdprijs! Wat een boek!
ISBN 9789048854912 | Paperback | 352 pagina's | Uitgeverij Lebowski | juni 2021
© Marjo, 1 oktober 2021
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Waterjager
Chris Polanen
Paramaribo, ruim twintig jaar na heden. JC (=Jean-Christophe) heeft heimwee naar het Paramaribo van vroeger, toen zijn straat er was zoals vele anderen:
‘Een asfaltweg met zowel houten als stenen huizen in verschillende staten van verval. Zinken daken waarop elke regendruppel te horen was.
Kippen en honden scharrelden tussen de papaja- en bananenbomen en de felrood bloeiende faya-lobi. Groene hagedissen doorkruisten de moestuinen met groentesoorten, die Surinamers hun kinderen dagelijks dwongen te eten. ’Hoe bitterder, hoe gezonder.’
Als JC nu uitkijkt over de Julianastraat ziet hij bruin water, waar huizen boven uit steken. De dijken zijn doorgebroken, en de rivier staat nu in de hele stad. Een lege stad. De bewoners zijn veelal weggetrokken, toen er een nieuwe stad werd gebouwd buiten bereik van het water, en de oude stad en de resterende bewoners aan hun lot werden overgelaten. Het is nu een stad zonder gezag, zonder wetten. Basisvoorzieningen zoals elektriciteit, een goede watervoorziening, of communicatiemiddelen ontbreken. Er zijn nog goudzoekers, vissers en mensen die geen geld hebben om zich in de nieuwe stad te vestigen.
JC, zijn vier jaar jongere broertje en zijn ouders bleven; zijn vader weigerde het ouderlijk huis te verlaten. Zijn moeder werd het zat en vertrok naar Nederland. Zij nam Joshua, het broertje mee.
Als JC ouder wordt, ontwikkelt hij zich tot een leider. Hij kan vechten als de beste, en daarmee controleert hij degenen die zich eveneens ophouden in de ondergelopen stad.
En dan komt Joshua terug. Drieëndertig is hij, opgeleid tot arts. De jaren in IJmuiden waren jaren vol heimwee, hij voelde zich er niet thuis. Zijn terugkeer was onontkoombaar, al had hij geen idee wat hij aan zou treffen. Er was al jaren geen contact meer met zijn broer en zijn inmiddels overleden vader. Hij is verbijsterd door wat hij aantreft maar maakt al snel deel uit van JC’s leven. En zijn expertise als arts is er zeer welkom!
Nu hevige orkanen en overstromingen aan de orde van de dag zijn, is het scenario dat Chris Polanen schetst niet eens zo onvoorstelbaar. Zonder een overkoepelend gezag verloedert de samenleving snel, als daar überhaupt nog sprake van is. Maar het achterliggend thema van het verscheurde gezin, de heimwee, het je nergens thuis voelen, is van alle tijden. Hier is de roman actueel:
‘In Suriname scheen de zon, werd je op straat herkend, was er altijd een reden om te lachen en te feesten, maar kon je ten onder gaan tijdens een van de vele crises met hun schaarste en inflatie. In Nederland kwijnde je weg omdat je de zon maandenlang nauwelijks zag, liep men je voorbij alsof je onzichtbaar was, maar was er in moeilijke tijden altijd subsidie of een uitkering. In Suriname kon je in de kracht van je leven overlijden aan de steek van een besmette muskiet, omdat men in het ziekenhuis geen medicijnen had of gewoon vergat dat je er lag. In Nederland hield men de meest agressieve vormen van kanker met geavanceerde behandelingen tegen zodat je nog jaren achter glas kon wegkwijnen, dromend over Suriname.’
Waterjager is het debuut van een in Suriname geboren dierenarts, die zelf ook last heeft van heimwee. Ook al speelt het verhaal in de toekomst, het is te realistisch om science-fiction genoemd te worden. Helemaal een realistische roman is het evenwel ook niet, daarvoor is er te veel nadruk op de dromen, en is de rol van de overleden jongen Ambrose te groot. Maar is een verzonnen verhaal mag alles, en het geheel is - op en wat uitgesponnen einde na - overtuigend, al was het maar door de fraaie manier van schrijven. Chris Polanen schrijft helder en schuwt geen moeilijke scenes. De liefde tussen twee broers in een verloederde samenleving waar een machtsstrijd gaande is levert en prachtig verhaal op.
Er is een verklarende woordenlijst van Surinaamse woorden achter in het boek.
Chris Polanen (1963) was zelf twintig toen hij naar Nederland kwam. Dit boek werd geïnspireerd door zijn eigen heimwee, maar hopelijk heeft Polanen nog genoeg thema’s om over te schrijven!
ISBN 9789048837137 | Paperback | 288 pagina's | Lebowski | mei 2017
© Marjo, 19 september 2017
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
