Arend van Dam

Leve de koning!
Verhalen over prinsen en prinsessen Van Oranje
illustraties: Georgien Overwater
tekst: Arend van Dam

30 april 2013 treedt koningin Beatrix af en krijgt Nederland na 123 jaar weer een koning. De nieuwe koning zal zich niet koning Willem IV laten noemen maar zal regeren onder de naam Willem-Alexander. Wie waren eigenlijk zijn voorouders? En hoe verliep bij hun de troonswisseling? Arend van Dam, vooral bekend vanwege zijn kinderboeken, verdiepte zich in de geschiedenis van de Oranjes. Het resultaat zijn tien spannende verhalen over de troonswisselingen die ons land de afgelopen eeuwen heeft meegemaakt.

Het eerste begint net als een sprookje met, er was eens...
Er was eens... een jongen die Willem heette, hij was veertien jaar oud. De vader van Willem was een prins, prins Frederik Hendrik. En de moeder van Willem was een prinses. Haar naam was Amalia. Op een dag, in de lente van 1641, toen hij net lekker met zijn zussen aan het kegelen was, werd hij bij zijn ouders geroepen. Er was bezoek uit Engeland. Ze gaven hem een geschilderd portret van een meisje met blonde krullen. Dat meisje is zijn aanstaande vrouw Maria, de dochter de dochter van de Engelse koning. Willem weet niet zo goed wat hij van haar moet denken. Het is nog een kind, ze is pas tien. Albertine Agnes, de zus van Willem zegt plagerig dat ze Maria lelijk vindt. Maar haar moeder wil daar niets van horen. "Mooi, lief, lelijk, dat is allemaal niet belangrijk. Een huwelijk tussen Willem en Maria is eigenlijk een huwelijk tussen Engeland en Holland. Zo sluiten onze landen vriendschap voor het leven. Daar gaat het om.' Prins Willem II begreep het...

En via andere verhalen over diverse prinsen van Oranje arriveren we bij de eerste koning van Nederland. Die dag 21 september 1815 wordt Willem de eerste koning der Nederlanden. Zijn zoon Frederik vindt het wel spannend. Hij ziet zijn vader in de koningsmantel voorbij lopen en kijkt stiekem naar de tafel waar de appel, het zwaard en de scepter op liggen. Omdat het een inhuldiging en geen kroning is zal Willem die kroon niet eens op zetten. Beetje gek vindt Frederik dat wel. Waarom liggen die spullen daar dan? Als het hele officiële gedoe voorbij is blijft Frederik achter en zet de kroon op zijn hoofd en pakt het zwaard en de scepter en speelt koninkje. Maar dan... maakt hij een rare beweging en valt de kroon van zijn hoofd... het ding is kapot! Wat nu?

Na de avonturen van de muzikale prinses Sophie, en prins Wiwill komen we aan bij prinses Wilhelmina en haar vele poppen die ze al snel op moest bergen want ze moest leren voor koningin. Lula (Juliana) haar dochter speelt later graag ganzenbord met haar vader en moeder, maar ze is een beetje bang voor die meneer Troelstra, volgens hem wil het volk geen koningin meer... Gelukkig heeft mama Wilhelmina een heel slim idee en komt alles toch nog goed.
En dan zijn we alweer bij Beatrix, ze wilde graag boerin worden of kunstenaar vertelt ze aan Willem-Alexander maar ja, ze had geen keus. Haar zoon vindt het wel geinig dat zijn moeder koningin wordt! Maar de dag van de inhuldiging is helemaal niet leuk. Mensen schreeuwen dat ze een huis willen. 'Geen woning geen kroning' hoort hij roepen. Alex vindt het maar akelig al die boze mensen.
Vlak na de inhuldiging verhuist Willem-Alexander naar Den-Haag en op zijn nieuwe school wordt aan iedereen gevraagd wat ze willen worden. Piloot zegt Willem-Alexander, net als mijn vader, dat kan makkelijk naast het helpen van mijn moeder. Later vertelt hij aan zijn vader wat hij gezegd heeft.
'Goed gedaan, Alex,' zegt zijn vader 'Maar eigenlijk is het nog helemaal niet zo zeker dat je koning wordt. Want een koninklijk huis kan alleen bestaan als de meeste mensen in het land dat zo willen. Als het volk liever een president wil, kan het daarvoor kiezen.'
Maar het merendeel van het volk wil nog steeds geen president en later als Willem-Alexander getrouwd is en kinderen heeft gaat kroonprinses Amalia lekker met haar papa, mama en zusjes logeren bij oma in Italië. Ze vraagt aan oma Beatrix wie het het eerste te horen krijgt als zij geen koningin meer wil zijn. Jouw papa natuurlijk, zegt oma. En als ik stop ben jij de eerste die dat te horen krijgt, zegt papa...

De afbeeldingen van Georgien Overwater bij de verhalen zijn heel komisch. Je ziet bijvoorbeeld Amalia in een enorme koningsmantel of Beatrix in smerige overal en kaplaarzen een modderig varkens aaien. Ook zie je Juliana met Irene en Beatrix hinkelen in de Nieuwe kerk terwijl een geërgerde Bernhard toekijkt. Prinses Sophie danst vrolijk in het rond met de tweeling Kwasi en Kwame, haar Afrikaanse vrienden. Johan Willem Friso ligt op zijn knieën voor zijn mooie Maria Louise etc. Erg leuk gedaan.
Achterin het boek staat nog een mooie stamboom en je leert veel voorgangers van Willem-Alexander door de verhalen in dit boek een klein beetje kennen en dat is mooi meegenomen.
De tien verhalen zijn wel lekker luchtig en speels gehouden, jongeren gaan hier vast heel erg van genieten!

ISBN 9789000313884 Hardcover 48 pagina's Van Holkema & Warendorf maart 2013
Leeftijd 10-12 jaar

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Werken voor de vijand
Arend van Dam

Zoals de titel al aangeeft gaat dit boek over de tewerkstelling in Duitsland: de jongens en mannen tussen 17 en 45 werden in de Tweede Wereldoorlog verplicht om te gaan werken in de Duitse fabrieken en bedrijven. Dat was vooral om de oorlogsmachinerie op gang te houden.
Ook de opa van Arend van Dam kwam er niet onderuit. Hij was op zoek naar een onderduikplek, maar toen de Duitsers dreigden dan zijn vader in het
'Oranjehotel' (gevangenis in Scheveningen) op te sluiten, vertrok hij maar. Hij kwam in een autofabriek terecht, waar het accent nu lag op vliegtuigonderdelen. Toen hij dat ontdekte heeft hij nog gedacht aan ontsnappen of saboteren, maar dat kwam er niet van. Hij stond er alleen voor en wat moest hij dan verder? En wat zou er gebeuren met zijn vader? Dus deed hij tenslotte braaf zijn werk, dat bestond uit het rijden door Duitsland, met een Opel Blitz. Hij was vrachtwagenchauffeur geworden. Dat was een jongensdroom, maar hij had zich actief gezien in het bedrijf van zijn vader. Niet zoals nu, op hout rijdend onderdelen vervoeren, en bloot staan aan gevaren. Want intussen waren de geallieerden transporten en fabriekshallen aan het bombarderen.

Omdat het verhaal verteld wordt door Arends opa, weet de lezer al dat hij de oorlog zal overleven. Het is de liefde voor een meisje voor wie hij zich niet eens heeft uitgesproken die hem ervan weerhoudt om net als de andere 'arbeiter' de bloemetjes buiten te zetten. Hij vertelt het verhaal aan Jori, alterego van de schrijver, als die oud genoeg is en nieuwsgierig wordt. Opa heeft Jori ook een bouwpakket gegeven waarmee hij een Opel Blitz nabouwt. Toegevoegd aan het verhaal zijn foto's van die auto, van de Opelfabriek en van de papieren die opa nog altijd bewaard had. Ook is er een kaart voorin waarop we de reizen van Albert kunnen volgen.
Het is een goed geschreven verhaal dat zeker wat toe voegt aan een eventueel gebrek aan kennis van de jeugd van tegenwoordig. Het is ook een verhaal dat na de oorlog geen mens interesseerde. Wat kon je nou aan erge dingen meegemaakt hebben in Duitsland? In Nederland was het pas erg geweest! Maar gelukkig zijn kleinkinderen vaak heel nieuwsgierig...

ISBN 978 90 258 5539 0 Hardcover 144 pagina's | Leopold B.V. | november 2009 Leeftijd 12+
Uit de serie ' vergeten oorlog' Bestemd voor leerlingen van groep 8 en brugklas VO

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Ankese, een meisje wordt koningin
Arend van Dam

Meer dan tachtig jaar geleden werd in Egypte het graf van Toetanchamon gevonden. Het graf bestond uit drie kleine kamers, en in een van die kamers stond de troon van de koning.
Op de leuning stond een afbeelding van een jongen (Toetanchamon was negen toen hij koning werd, en achttien toen hij stierf) en de afbeelding van een meisje, Anakesenaámon, Ankese kort gezegd. Zij was de vrouw van Toetanchamon, en zij was tien toen ze koningin werd. Haar lichaam werd niet in het graf gevonden, maar nog niet zo heel lang geleden werd er een dagboek gevonden wat zeer waarschijnlijk van haar was.

De schrijver van dit boek komt in de archieven van een museum met dit boek in aanraking, en besluit het te vertalen en te bewerken voor kinderen, omdat het dagboek tenslotte door een kind geschreven is. Stukken van de tekst waren helaas niet meer leesbaar, maar hele grote delen wel.
Het dagboek is in een zeer bijzondere vorm geschreven, namelijk in briefvorm aan de zus van Ankese, Meketaton, die dat jaar daarvoor is overleden.
De eerste regels van het boek luidt : “Lieve Meketaton, de wind fluistert zacht je naam”,
Daarna volgt een beschrijving van Ankese, hoezeer ze haar zus mist, en hoe het met iedereen gaat nu, en in de loop van het boek ontknoopt zich de geschiedenis van haar huwelijk met Toetanchamon. Een verhaal wat leest als een avonturenserie; een moeder die de macht over haar troon verliest, ministers die door allerlei complotten de macht willen grijpen, en een meisje wat om het koninkrijk te redden trouwt met haar halfbroer, die toen dus negen was.

De directeur van het museum waar het dagboek lag vond het idee van Arend van Dam maar niets, hoe kun je nu zo’n moeilijk dagboek wat niet eens meer compleet is en vol staat met moeilijke namen van onbekende prinsen en prinsessen toegankelijk maken voor kinderen. Dat kon makkelijk, vond van Dam, als je maar uitlegde wie wie was. En gelijk heeft ie.

Het boek is zéér toegankelijk en zeer informatief maar lees inderdaad gewoon als een avonturenroman.
Zó maak je geschiedenis toegankelijk. Voor jong, en (in mijn geval) oud. Een zéér leuk en leerzaam boekje.
Hij schreef er ook nog een over Toetanchamon zelf; Toet, een jongen wordt koning. Daar moet ik denk ik ook nog maar eens naar op zoek.

ISBN 9789027674067, Paperback, 60 pagina's Leesleeuwserie, uitgeverij Leopold 2007
Vanaf 10 jaar

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De laatste loper
Arend van Dam

Het is 1519, en we bevinden ons in Mexico, bij het Aztekenvolk. Montezuma is de keizer van de Azteken en hij bezit een groot en machtig leger. Toch wordt het Aztekenrijk moeiteloos en zonder al te veel verzet en bloedvergieten overgenomen door de Spaanse ontdekkingsreiziger Hernan Cortés. Dat komt, blijkt in dit boek, omdat de Azteken wachten op de komst van een goddelijke verlosser Quetzalcoat. Als de blanken arriveren op hun grote schepen met hun witte haren en helmen en reusachtige paarden durf de keizer het risico niet te nemen dat hij een terugkerende God aanvalt en geeft zonder tegenstand zijn rijk uit handen.

Hoofdrolspeler in dit boek is de jongen Tula. Zijn vader en Oom zijn lopers. In het rijk van de Azteken waren lopers belangrijke personen. Ze werden gebruikt voor het overbrengen van brieven en boodschappen, en wisselden elkaar af. Drie lopers moesten samen 350 kilometer overbruggen, van de kust naar de hoofdstad en deden daar niet veel langer dan 24 uur over.
Op een dag als zijn vader nog onderweg is komt een loper met een boodschap die de oom van Tula naar de keizer moet brengen. Het is slecht nieuws, de blanken zijn gearriveerd en er zijn doden gevallen. Oom vreest dat de brenger van slecht nieuws niet met vreugde aan het hof ontvangen zal worden en haakt af. Tula neemt zijn rol over en gaat met de belangrijke boodschap als loper op weg naar de keizer. Een grote onderneming voor een jongen van zijn leeftijd, die dan ook met allerlei gevaren en ontmoetingen gepaard gaat.

Zoals altijd weet Arend van Dam op aanstekelijke wijze geschiedenis en een spanend verhaal te combineren. Ik ben in de loop van de tijd echt een liefhebber geworden van deze schrijver... Zijn boeken lezen makkelijk en voorzien je bijna terloops van heel veel geschiedkundige of aardrijkskundige informatie. Bijna altijd zijn ze vanuit het perspectief van een kind geschreven wat de verhalen voor kinderen zéér leesbaar maakt. Het enige nadeel van dit boekje (het is een deel uit de leesleeuwreeks) is dat het vrij dun is. Ik houd me aanbevolen voor een lekkere dikke pil over een soortgelijk onderwerp.

ISBN 9789027661135 paperback 61 pagina's | januari 2006 Leesleeuw
vanaf ca. 10 jaar

Willeke, 22 november 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Complot op het spoor
Arend van Dam

Dit is een boek uit een verder niet benoemde serie met verhalen over historische gebeurtenissen, vaak in een spannend jasje verpakt. ‘Complot op het spoor’ gaat inderdaad over een trein. Het speelt in 1887, het treinwezen was nog maar pril.

Op het station aan de Maliebaan staat de trein te wachten tot iedereen zit en alle bagage ingeladen is. Maar het blijft duren: er staat een kist op het perron, en die lijkt van niemand te zijn.
Amalia is een jong meisje dat in haar eentje naar Parijs zal reizen. Zij vindt het spannend, maar haar moeder vindt het maar niks. Maar wat kan er nu gebeuren, zegt Amalia.
Nou, heel veel dus. Dan is haar moeder gelukkig al weg. De trein is wel vertrokken, maar de eersteklasrijtuigen worden losgekoppeld en blijven buiten het station stil staan, tot de zaak van de kist onderzocht is. Daar zat namelijk een man in. Een lijk? Maar van wie was die kist dan?
Zolang de speurders Raaf, Raaf en Raaf dit niet opgelost hebben, blijven de wagons staan.
Iedereen moet blijven zitten, maar Amalia stoort zich daar niet aan. Ze maakt contact met de stokersjongen, en samen met hem doet ze een eigen onderzoek.
Terwijl ze met die jongen praat en hij haar laat zien waar hij werkt, wordt er veel verteld over hoe treinen in die tijd werkten. Amalia en Jaap kunnen het goed met elkaar vinden, al zouden ze wegens het grote verschil in afkomst niet eens naar elkaar mogen kijken…

Arend van Dam heeft onderzoek gedaan in het Spoorwegmuseum, dat gehuisvest is in het oude station aan de Maliebaan, en enkele feitjes verwerkt in dit spannende verhaal. Er was echt een geheimzinnige kist, er was echt een keizerin aan boord, incognito natuurlijk, en directeur van Hasselt heeft echt geleefd. Er wordt verteld hoe de trein 'gevoed' moest worden door middel van kolen. Over het verschil in klasse, en over de 'snelheid' die mensen zo bang maakte.
Er zijn een paar dingen waar ik twijfel. Zou een keurig opgevoed meisje uit die tijd zich gedragen zoals Amalia? Zou ze ‘sorry, hoor’ zeggen? En waarom krijgen we niet te horen wat er met haar moeder aan de hand was, die bij het vertrekken van de trein een gil slaakte?
Maar het is een spannend verhaal, Amalia een leuk meisje, en dat die feitjes allemaal echt zijn, dan geeft er toch een speciaal tintje aan.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Prins van Oranje
Arend van Dam

Sommigen kinderen zullen hem al wel kennen, Mart is blijkbaar al vaker hoofdpersoon geweest in een van de boeken van Arend van Dam. Voor mij is hij helemaal nieuw:
Mart is een elfjarige jongen, die met zijn moeder in een vuurtoren woont. Ze is de enige vrouwelijke vuurtorenwachter, en daar is Mart trots op. Maar die vuurtoren, hoe interessant ook, is hier alleen maar een detail. Het gaat meer om meneer Lodewijk, die in het dorp woont en een rommelwinkel bezit. Het is eigenlijk geen winkel, meer een privémuseum: Meneer Lodewijk verzamelt er van alles wat met de Nederlandse geschiedenis te maken heeft. Hij kan daar ook heel mooi over vertellen, en daarom komt Mart graag bij
hem. Hij is er dan ook bij als meneer Lodewijk een brief krijgt van een vrouw, die hem vraagt om raad. Zij gaat een film maken over Willem van Oranje. De vrouw, Ingeborg, is een oud-klasgenoot van Marts moeder, en dat
verklaart mede hoe het komt dat Mart een rol krijgt in die film. Maar het komt ook doordat hij Willem niet speelt, maar ís, zegt Ingeborg. Een zomervakantie vol filmavontuur en geschiedenisverhalen volgt.

Aanvankelijk is het wat warrig: Het verhaal van Willem van Oranje wordt verteld binnen de raamvertelling van de film, maar er zijn ook de vragen die Mart stelt, en de bezoeken aan de plekken die beroemd zijn geworden door de Vader des Vaderlands. Daardoor wordt het verhaal niet helemaal chronologisch verteld. Dat komt later echter helemaal goed.
Het zijn korte hoofdstukken, de taal is eenvoudig, leuke dialogen en nog wat echt jongensgedrag er tussendoor. Een leuke manier om de geschiedenis te vertellen aan de jeugd!

ISBN 9789024541652 Hardcover 143 pagina's | Uitgeverij De Fontein | juni 2001
Leefttijd 10+

Marjo, juli 2009

Lees de reacties en/of reageer, klik HIER

jeugd 10-12 jaar

Arend van Dam